ماهی بلک مارلین ( Black marlin ) که به آن نیزه سیاه نیز گفته می شود، از خانواده نیزه ماهیان و بادبان ماهیان است. این ماهی میدان مهاجرت گسترده ای دارد و دائما مهاجرت های طولانی انجام می دهد. این ماهی در مناطق گرمسیری، اقیانوس اطلس و نواحی غربی زندگی می کند. در ایران در خلیج فارس و دریای عمان دیده می شود ولی اغلب در بندر چابهار با روش های متفاوت صید می شود. این ماهی در بنادر به اسبک معروف است و اغلب برای تولید تن و فیله به کار می رود.
ماهی بلک مارلین دارای گونه های مختلف است که در وزن و طول عمر با یکدیگر تفاوت دارند. جنس نر این ماهی ۱۸ سال و جنس ماده ی ان ۲۷ سال عمر می کند. البته این تفاوت ها تاثیری در گوشت و طعم این ماهی ندارد.
ماهی بلک مارلین یکی از سریعترین و بزرگترین ماهیهای اقیانوسی است که شهرت زیادی بین علاقهمندان به ماهیگیری ورزشی دارد. این ماهی از نظر زیستی و اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. در ادامه، به ویژگیهای زیستی، زیستگاه، رژیم غذایی، رفتار و اهمیت آن میپردازم:
بلک مارلین با نام علمی Istiompax indica یکی از گونههای خانواده بادبانماهیها (Istiophoridae) است. این ماهی میتواند تا چهار و نیم متر طول و بیش از ۷۰۰ کیلوگرم وزن داشته باشد. باله پشتی کوتاه و بالههای سینهای غیرقابل خم شدن از ویژگیهای ظاهری بارز آن است. رنگ آن معمولاً آبی تیره در پشت و سفید نقرهای در شکم است.
بلک مارلین شکارچی فعالی است و از ماهیهای کوچکتر، ماهی مرکب و دیگر بیمهرگان تغذیه میکند. سرعت بالای این ماهی به آن امکان میدهد تا طعمههای خود را بهراحتی شکار کند.
این ماهی دو باله ی پشتی دارد و ارتفاع باله ی پشتی بدن، کمتر از بیشترین ارتفاع بدن است و به سمت عقب کوتاه تر می شود. بدنی کشیده و نه چندان فشرده دارد. ارواره ی بالایی دارای یک نیزه ی قوی ولی نه چندان بلند است. باله های سینه ای محکم و سخت هستند و ۱۹ تا ۲۰ شعاع دارند. بدن از فلس های کوچک متراکم و برحسته با ۱ تا ۲ نوک تیز پوشیده شده. ناحیه ی پشتی ابی تیره و ناحیه ی شکمی نقره ای سفید و گاهی در ناحیه ی زیرین دارای نوارهایی به رنگ آبی کمرنگ است.
بدن این ماهیان دراز و بطور کلی از دو پهلو کمی فشرده است . آرواره ی بالا دراز تر شده است و بصورت یک نیزه ی دراز در امده است که مقطع عرضی گرد دارد. دهان قابل بیرون زدن نیست و دندان های ظریف و سوهان مانند در هر دو ارواره وجود دارد . منفذ آبششی وسیع و غشاهای ابششی بهم متصل شده اند.
یکماهی سریع و تند است و سرعت انفجاری حرکت ان گاه تا ۳۶ متر در ثانیه می رسد. این ناهی در هنگام شکار برای ماهی های کوچک تر سرعت زیادی را ایجاد می کند . همچنین بعلت پرش های فوق العاده به ماهی پرنده شهرت دارد. طبق تحقیقات فقط کوسه می تواند دشمن مارلین باشد و خود این ماهی در دسته ی ماهیان مهاجم قرار دارد.
نیزه ماهی از سایر ماهیان، ماهی مرکب، هشت پا، سخت پوستان و ماهی های کوچک تر تغذیه می کند. نیزه ماهیان جوان تر از ماهی های هرینگ نواحی گرمسیری مانند هرینگ تغذیه می کنند.
این ماهی در ایران به نام های نیزه ماهی و بادبان ماهی ، سلسوس و اسب ماهی شناخته می شود.
گوشت لذیذ و خوشمزه ای دارد و مزه ی ان نزدیک به هوور و شاید هم لذیذتر از ان باشد .
گوشت این ماهی سفید و سیاه است و کاملا به گوشت سایر ماهی ها ی تن شباهت دارد. گوشت ماهی مارلین تا حدودی به گوشت گوساله شباهت دارد .
بلک مارلین علاوه بر دارا بودن خواص عمومی ماهی ها مانند ترکیبات اسید های چرب ویژه که باعث تامین اسید های چرب ضروری بدن می شود و مانع ایجاد و یا کمک به درمان بیماری های چون الزایمر ، بیماری های ارتروز و ... می شود ، به جهت دارا بودن یک انتی اکسیدان ویژه به نام آستاگزانتین که قوی ترین انتی اکسیدان شناخته شده در طببعت است، دارای اهمیت است .
آستاگزانتین جز کاروتنوئیدها می باشد که از قوی ترین انتی اکسیدان های ساخته شده در طبیعت می باشد . این ترکیب نارنجی مر رنگ دارای فعالیت غیر معمول و بسیار قوی آنتی اکسیدانی می باشد که تاثیر زیادی روی سلامت انسان دارد که از ان جمله می توان به پیشگیری از بیماری های قلبی - عروقی ، کاهش التهاب ، تقویت سیستم ایمنی بدن ، جلوگیری و درمان انواع سرطان ها ، جلوگیری از روند پیر شدن سلول ها اشاره کرد
از انجایی که انسان قادر به سنتز این انتی اکسیدان در بدن خود نمی باشد، باید انها را از طریق زنجیره ی غذایی خود و از طریق گیاهان و خویشاوندان آنها یعنی ریز جلبک ها که عمده ی تولید کنندگان این کاروتنوئید قوی انتی اکسیدانی می باشد ، تهیه کنند .
استفاده از خرچنگ ، میگو و ماهی هایی مانند بلکمارلین بعنوان منابع تامین کننده ی این آنتی اکسیدان محسوب می شوند.
ماهی بلک مارلین به دلیل گوشت لطیف و خوشطعم، یکی از ماهیهای محبوب برای پختوپز در کشورهای ساحلی است. از آن در انواع غذاهای دریایی استفاده میشود. در ادامه چند روش محبوب تهیه غذا با این ماهی را معرفی میکنم:
مواد لازم:
فیله بلک مارلین: ۴۰۰ گرم
روغن زیتون: ۲ قاشق غذاخوری
آب لیمو تازه: ۲ قاشق غذاخوری
سیر خردشده: ۲ حبه
نمک و فلفل: به مقدار لازم
سبزیجات تازه (جعفری یا گشنیز): برای تزئین
طرز تهیه:
1. فیلههای ماهی را با مخلوط روغن زیتون، آب لیمو، سیر، نمک و فلفل طعمدار کنید.
2. ماهی را برای ۲۰ دقیقه در یخچال بگذارید تا مزهدار شود.
3. ماهی را روی گریل یا ماهیتابه کباب کنید (هر طرف ۳-۵ دقیقه)
4. با سبزیجات تازه تزئین کرده و سرو کنید.
مواد لازم:
فیله بلک مارلین: ۴۰۰ گرم
پیاز خردشده: ۱ عدد متوسط
سیر و زنجبیل خردشده: ۱ قاشق چایخوری
رب گوجهفرنگی: ۲ قاشق غذاخوری
شیر نارگیل: ۲۰۰ میلیلیتر
ادویه کاری: ۱ قاشق غذاخوری
نمک و فلفل: به میزان لازم
طرز تهیه:
1. پیاز را در روغن تفت دهید تا نرم شود.
2. سیر و زنجبیل را اضافه کرده و کمی تفت دهید.
3. رب گوجه و ادویه کاری را اضافه کنید و بهآرامی هم بزنید.
4. شیر نارگیل را اضافه کنید و بگذارید بجوشد.
5. فیلههای ماهی را به قطعات کوچک برش زده و در سس بگذارید تا حدود ۱۰ دقیقه بپزند.
6. با برنج سرو کنید.
مواد لازم:
فیله بلک مارلین تازه: ۲۰۰ گرم
سس سویا: ۲ قاشق غذاخوری
روغن کنجد: ۱ قاشق چایخوری
زنجبیل تازه رندهشده: مقدار کمی
پیازچه و کنجد: برای تزئین
طرز تهیه:
1. فیله بلک مارلین را به برشهای نازک ساشیمی برش بزنید.
2. سس سویا، روغن کنجد و زنجبیل را مخلوط کنید.
3. برشهای ماهی را با این سس سرو کرده و با پیازچه و کنجد تزئین کنید.
مواد لازم:
فیله بلک مارلین: ۴۰۰ گرم
گوجهفرنگی خردشده: ۳ عدد
بادمجان: ۲ عدد
سیبزمینی: ۲ عدد
پیاز: ۱ عدد
سیر: ۲ حبه
رب گوجهفرنگی: ۱ قاشق غذاخوری
آبلیمو: ۲ قاشق غذاخوری
زردچوبه، نمک و فلفل: به مقدار لازم
روغن: برای سرخکردن
طرز تهیه:
1. بادمجان و سیبزمینی را حلقهای خرد کرده و سرخ کنید. کنار بگذارید.
2. پیاز و سیر را تفت دهید تا طلایی شود، سپس گوجهفرنگی و رب گوجهفرنگی را اضافه کنید.
3. فیلههای ماهی را به قطعات کوچک برش زده و کمی در تابه سرخ کنید.
4. همه مواد را در قابلمه چیده، مقداری آب و آبلیمو اضافه کنید. اجازه دهید ۳۰ دقیقه آرام بپزد.
5. با نان یا برنج سرو کنید.
مواد لازم:
فیله بلک مارلین: ۵۰۰ گرم
پودر سماق: ۲ قاشق غذاخوری
آبلیمو: ۳ قاشق غذاخوری
روغن زیتون: ۲ قاشق غذاخوری
نمک و فلفل: به میزان لازم
ذغال یا دستگاه دودیکن
طرز تهیه:
1. ماهی را به مخلوط سماق، آبلیمو، روغن زیتون، نمک و فلفل آغشته کرده و ۱ ساعت در یخچال قرار دهید.
2. روی ذغال یا دستگاه دودیکن، ماهی را دودی کنید (حدود ۱۰-۱۵ دقیقه).
3. با نان تازه و سبزی خوردن سرو کنید.
مواد لازم:
ماهی کامل یا فیله بزرگ بلک مارلین: ۱ عدد
سبزی معطر (گشنیز، جعفری، شوید): ۲۰۰ گرم
گردو خردشده: ۵۰ گرم
رب انار: ۲ قاشق غذاخوری
پیاز خردشده: ۱ عدد
زرشک: ۲ قاشق غذاخوری
نمک، فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
طرز تهیه:
1. پیاز را با کمی روغن تفت داده و سبزی، گردو، زرشک، رب انار، نمک و ادویه را به آن اضافه کنید.
2. داخل شکم ماهی را تمیز کنید و مواد را داخل آن بریزید.
3. ماهی را در فر با دمای ۱۸۰ درجه به مدت ۴۰ دقیقه بپزید یا در قابلمه روی گاز سرخ کنید.
4. با برنج زعفرانی سرو کنید.
مواد لازم:
فیله بلک مارلین: ۵۰۰ گرم
ماست چکیده: ۴ قاشق غذاخوری
زعفران دمکرده: ۲ قاشق غذاخوری
آبلیمو: ۳ قاشق غذاخوری
سیر: ۲ حبه رندهشده
روغن زیتون: ۲ قاشق غذاخوری
نمک و فلفل: به مقدار لازم
طرز تهیه:
1. فیلهها را به قطعات مکعبی برش دهید و با ماست، زعفران، آبلیمو، سیر، روغن زیتون و ادویهها مخلوط کنید.
2. ۲ ساعت در یخچال قرار دهید تا مزهدار شود.
3. فیلهها را به سیخ بکشید و روی زغال یا گریل کباب کنید.
4. با سبزیپلو یا سالاد شیرازی سرو کنید.
مواد لازم:
فیله بلک مارلین: ۳۰۰ گرم
هویج: ۲ عدد
سیبزمینی: ۲ عدد
پیاز: ۱ عدد
گوجهفرنگی: ۲ عدد
رشته سوپ: ۱۰۰ گرم
آب مرغ یا سبزیجات: ۱ لیتر
نمک، فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
طرز تهیه:
1. پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید.
2. هویج، سیبزمینی و گوجهفرنگی خردشده را اضافه کنید و کمی تفت دهید.
3. آب مرغ یا سبزیجات را اضافه کرده و بگذارید سبزیجات بپزند.
4. فیلههای ماهی را به قطعات کوچک تقسیم کنید و در سوپ بریزید.
5. رشته سوپ را اضافه کنید و اجازه دهید ۱۰ دقیقه بپزد.
6. با لیموترش تازه سرو کنید.
نکته: اگر به بلک مارلین دسترسی ندارید، ماهیهای محلی مانند ماهی شیر یا هامور نیز برای این رسپیها قابلاستفاده هستند.
- یکی از بزرگترینخواص آنتی اکسیدانی آستاگزانتین در بدن کاهش التهاب و کمک به درمان و کاهش دردهای استخوانی و رماتیسمی می باشد. بررسی ها نشان می دهد این خاصیت بارز استاگزانتین مربوط به اثر ویژه ی ان در کاهش التهاب و درد است.
بیماری های قلبی و سکته بعنوان مهم ترین عامل مرگ و میر در دنیا شناخته می شوند . از انجایی که علل متفاوتی جهت ایجاد گرفتگی و زمینه ی ایجاد بیماری هلی قلبی وجود دارد، ولی کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو بعنوان یک عامل مهم در کاهش بیماری هلی قلبی - عروقی می باشد . مواد آنتی اکسیدانی اثر ویژه ای در کاهش التهاب و این استرس دارند. استاگزانتین بعنوان قوی ترین آنتی اکسیدان طبیعی شناخته شده ، در محافظت سیستم قلبی - عروقی و جلوگیری از ابتلا و ایجاد بیماری هلی قلبی بسیار مفید و موثر است .
یکی از علل بیماری های سیستم عصبی ایجاد التهاب و استرس اکسیداتیو در سیستم عصبی است . مواد انتی اکسیدانی نقش مهمی در این حفاظت و پیشگیری از وقوع ضایعه و به تبع آن بیماری های مختلف دارد . در پیشگیری و درمان بیماری هایی چون الزایمر ، پارکینسون و کاهش حافظه و ... مصرف آستاگزانتین مفید است .
مواد انتی اکسیدانی یک حامی بزرگ سیستم ایمنی و از بین بردن حالت استرس و شرایط اسیب رسان به این سیستم است . مصرف آستاگزانتین منجر به حفظ سلامت و انجام درست اعمال سیستم ایمنی می شود .
همچنین در جلوگیری از ابتلا به سرطان و درمان آن و جلوگیری از گسترش آن آستاگزانتین مهم و کارآمد است.
آستاگزانتین باعث بهبود عملکرد و انجام بهتر فعالیت عضلانی می شود. در ورزش هایی استفاده از این آنتی اکسیدان مورد بررسی قرار گرفته است . مصرف این مکمل منجر به بهبود زمان دوچرخه سواری در دوچرخه سواران شد و با افزایش توان عضلانی در مدت زمان کمتری توانستند مصافتی را طی کنند.
در شناگران قدرت و استقامت ورزشکاران افزایش یافت.
همچنین در ورزش هایی که بر روی مفاصل فشار است و مفاصل ورزشکاران باید برای انجام حرکات بهتر توانمند باشند، باعث بهبود عملکرد مفاصل است.
مصرف مکمل استاگزانتین باعث حفظ زیبایی و درخشش پوست می شود . در جلوگیری از ایجاد چین و چروک و رفع لک های پوستی موثر است. همچنین باعث طراوت، زیبایی و صاف بودن پوست می شود.
ماهی بلکمارلین یک منبع غنی انتی اکسیدان سودمند آستاگزانتین است و جهت بهره بردن از منافع این انتی اکسیدان مصرف ان بطور طبیعی با مصرف این ماهی بسیار مفیدتر است.
