کودکان و تغذیه با غذاهای اماده و کنسروها

والدین به تغذیه فرزندان خود اهمیت می دهند و مطالب زیادی درباره تغذیه سالم به آنها می آموزند ؛ ولی کودکان به خوردن مواد غذایی بیرون از منزل و غذاهای آماده مثل : همبرگر ، سمبوسه ، پیراشکی ، سوسیس و کالباس و آنچه در روغن سرخ شده یا شیرین یا خوش نمک باشد ، علاقه و میل زیادی نشان می دهند . در زندگی پر مشغله امروزی که بسیاری از مادران به علت کار اداری ، وقت آشپزی ندارند ؛ بوفه ها و رستوران های عرضه کننده ی این مواد غذایی رونق گرفته اند و در نتیجه برای کودکان جاذبه ویژه ای پیدا کرده اند . تهیه غذا از این رستوران ها آسان است و در بعضی از آنها برای سفارش و گرفتن غذا نیازی به پیاده شدن از اتومبیل نیست . بعضی از این رستوران ها سفارش مشتری را به سرعت آماده می کنند و برای سرگرمی کودکان ، دارای زمین و وسایل بازی هستند . غذای رستوران های شناخته شده به نسبت سالم و مطمئن است و والدین از مشاهده اشتهای فرزندان خود در این رستوران ها راضی هستند . قیمت غذای آنها مناسب است و به این دلیل ، غذا خوردن در این رستوران ها برای بیشتر خانواده ها به شکل عادت درآمده است .

غذای بوفه ها و رستوران های سریع ، محدود به ، همبرگر ، پیتزا ، سوسیس و چند غذای دیگر است . در سال های اخیر غذای این رستوران ها متنوع تر شده و روش تهیه و پختن غذا نیز مطلوب تر و سالم تر شده است. در بسیاری از آنها غذاها را به جای سرخ کردن ، می پزند . سیب زمینی پخته ( تنوری ) و مرغ و ماهی بخارپز ، به جای سیب زمینی و مرغ و ماهی سرخ شده به فروش می رسد . بسیاری از غذاهای سرخ شده ممکن است به ظاهر سالم به نظر برسند ولی از آنجا که مقدار زیادی روغن ، کلسترول و نمک دارند ،  در سفارش و خوردن آنها باید هشیار بود. سیب زمینی تنوری غذای با ارزشی است و بهتر است بدون کره ، خامه یا سس پنیر صرف شود .

رستوران های ارائه دهنده ی غذاهای سریع ، سالانه میلیون ها دلار صرف تبلیغ برای همبرگر ،  سوسیس ، فرنچ فرایز و میلک شیک می کنند . آگهی های تجارتی محیط جذاب و غذای به نسبت ارزان و مورد علاقه ی کودکان ،  به جاذبه آنها افزوده است . شاید بتوان مدیریت خوب و تبلیغات را مهمترین عامل در توفیق این رستوران ها دانست .

کارشناسان تغذیه، بیشتر مواد خوراکی این رستوران ها را کم ارزش یا بی ارزش معرفی کرده اند . ولی نباید همه ی آنها را بی ارزش دانست . یک نوع همبرگر همراه با فرنچ فرایز و شیر شکلات ، به خوبی چهار گروه اصلی غذایی را تأمین می کند ؛ به ویژه اگر شیر شکلات از شیر تازه گاو تهیه شده باشد.

گوشت همبرگر از گروه گوشت و مواد پروتئینی نان و سیب زمینی از گروه غلات و مواد نشاسته ای،  شیر از گروه لبنیات و روغن جذب شده در سیب زمینی سرخ شده از گروه چربی ها و روغن هاست. اگر به این ساندویچ به سفارش مشتری چند برگ کاهو ، چند قاچ گوجه فرنگی و چند حلقه پیاز اضافه شود ،  ارزش آن بالاتر خواهد رفت . این غذا حدود ۵۰ درصد از جیره پیشنهادی پروتئین را برای یک نوجوان تأمین می کند. این مواد خوراکی با وجود انرژی زایی بالا ، فاقد تنوع غذایی و بعضی از مواد مغذی هستند. این همبرگر با سس هایی که به آن زده می شود و یک پرس فرنچ فرایز و میلک شیک حدود ۹۰۰ کالری انرژی دارد که نصف انرژی مورد نیاز برای بیشتر کودکان و نوجوانان در یک روز است .

نارسایی و مشکل غذایی این رستوران ها فقط انرژی بالای آنها نیست ، وجود چربی زیاد در این مواد غذایی ،‌باعث افزایش کلسترول خون می شود . حتی اگر غذا سرخ نشده باشد ، منبع اصلی تولید انرژی بسیاری از آنها چربی است . همبرگرهای این رستوران ها بیشتر وقت ها کم چربی هستند ، ولی با اضافه کردن مایونز و سس های دیگر میزان چربی آنها بالا می رود .

سیب زمینی به تنهایی چربی کمی دارد ولی اگر به جای روغن مایع در روغن نارگیل یا لارد ( چربی حیوانی ) سرخ شود ، مقدار زیادی چربی  جذب می‌کند . نصف انرژی سیب زمینی سرخ شده از طریق این چربی اشباع جذب شده است . میلک شیک و انواع دیگر این نوشابه ها را معمولاً از شیرخشک و روغن نارگیل درست می کنند که دارای چربی اشباع است و نمی توان آنها را فرآورده شیر واقعی دانست . در هر حال این نوشابه ها هنوز مقداری پروتئین ، کلسیم و ریبوفلاوین دارند . اگر به جای این نوشابه ها شیر و به ویژه شیر کم چربی میل شود ، ارزش غذایی بیشتری خواهند داشت .

نارسایی دیگر غذای رستوران های تهیه سریع غذا ،  کمبود فیبر خام و املاحی مثل : آهن ،  ویتامین های A و B کمپلکس است نان سفید یا نان ساندویچی را از آرد تصفیه شده تهیه می کنند که فیبر خام کمی دارد آرد کامل فیبر خام بیشتری دارد . منابع مهم فیبر خام ویتامین ها و املاح عبارتند از : سبزی ها و میوه ها که به ندرت در این رستوران ها به فروش می رسند . تعداد کمی از رستوران ها به ویژه آنهایی که صبحانه سرو کنند ،  آب میوه هم دارند . که منبع غنی ویتامین C است . بعضی بوفه ها با غذای اصلی مثل مرغ ماهی یا همبرگر سبزی های پخته یا خام و سالاد عرضه می کنند ، که بهتر از فرنچ فرایز و پیاز سرخ شده است . به دشواری می توان بچه ها را به سفارش دادن و خوردن سالاد سبزی به جای سیب زمینی سرخ شده تشویق نمود ، ولی اگر در منزل آنها را به خوردن سبزی و میوه عادت دهید ، این کار برای تان آسان خواهد بود . نکته ای که هنگام سفارش دادن غذا در این رستوران ها باید به یاد داشت ، نمک زیاد در بیشتر مواد غذایی آنها ست . ماهی ، همبرگر ، ساندویچ گوشت نمک سود،  سس ها و پیتزا مقدار زیادی نمک دارند به طوری که مقدار آن در هر وعده به بیش از یک گرم می رسد . حتی بعضی نوشابه ها و کیک های میوه ، حدود ۳۰ تا ۴ گرم نمک دارند . که نسبت به مقدار پیشنهادی مسئولان پزشکی زیاد است . مقدار سدیم مورد نیاز بچه ها بستگی به سن آنها دارد که برای بچه های چهار تا شش ساله .۴۵ تا ۱/۳۵ ، گرم برای بچه های هفت تا ده ساله ۶ تا ۱/۸ گرم و برای کودکان یازده ساله و بالاتر .۹ تا ۲/۷ گرم است . بالا بودن قند در محصولات غذایی رستوران های سریع مشکل دیگری به شمار می آید . علاوه بر نوشابه های گاز دار دسرها ، انواع بستنی و کیک ، فرنچ فرایز نیز معمولاً مقداری شکر دارد که به سطح سیب زمینی می پاشند تا در روغن داغ به رنگ قهوه ای درآید . آرد سوخاری که برای تهیه مرغ و ماهی سوخاری به کار می برند نیز مقداری شکر دارد . نوشابه های گازدار دارای مقدار زیادی قند هستند . یک بطری نوشابه بین ۸ تا ۱۰ قاشق چای خوری شکر دارد . تنها ارزش غذایی این نوشابه ها ، ارزش انرژی زایی آنهاست .

اگر نکات مهم تغذیه را با زبان ساده به کودکان خود بیاموزید و نارسایی تنقلات چرب یا شیرین را به آنها یادآوری کنید خواهند توانست غذای متعادل و سالمی برای خود انتخاب نمایند .

خواندن برچسب قوطی های کنسرو و کمپوت :

قوطی ها و شیشه های کنسرو کمپوت و سایر مواد غذایی برچسبی دارند که روی آن اطلاعات مفیدی چاپ شده است. با خواندن این برچسب می توان از ارزش غذایی و ترکیبات محصول که بعضی از آنها ممکن است برای مصرف کننده مناسب نباشد آگاه شد . روی بسیاری از برچسب ها اطلاعات غذایی از جمله وزن محصول ، مواد اولیه و مقدار لازم برای مصرف یک نفر در یک وعده چاپ شده است. به علاوه سهمی که مصرف یک وعده از محصول در تأمین نیازهای غذایی بدن دارد نیز برحسب جیره پیشنهادی مشخص می شود . طرز آماده کردن و پختن محصول نیز از اطلاعات دیگر روی برچسب است . این اطلاعات معمولاً برای آگاهی مصرف کننده مفید ، ولی گاهی غیر قابل استفاده و مبهم است . بسیاری از واژه ها و اصطلاحات که روی برچسب نوشته می شوند ،مثل "ارگانیک"، " طبیعی" ،  " فاقد کلسترول" یا " بدون کلسترول " تعریف روشنی ندارند و نمی توان آنها را به درستی فهمید .

روی برچسب واژه های روشنی نیز وجود دارند ،‌ که برای آنها تعریف های قانونی و استاندارد وجود دارد . با آگاهی از این واژه ها می توان اطلاعات روشنی به دست آورد و محصولات مختلف را از نظر ارزش غذایی باهم مقایسه کرد این واژه ها و تعاریف آنها عبارتند از :

سديم :

طبق مقررات جديد ذكر مقدار سدیم موجود در محصول ، برچسب الزامی است . مقدار سدیم برحسب میلی گرم در هر وعده با میلی گرم در هر صد گرم محصول بیان می شود طبق استانداردهای غذایی ، مقدار سدیم در انواع محصولات تابع مقررات زیر است :

●محصول خیلی کم سدیم  :

دارای ۳۵ میلی گرم سدیم یا کمتر در هر وعده

مصرف .

● محصول کم سدیم :

دارای ۱۴۰ میلی گرم سدیم یا کمتر در هر وعده

مصرف .

● محصول سدیم کاهش یافته :

از این محصول مقدار ۷۵ درصد سدیم یا گرفته شده است .

مواد تشکیل دهنده :

 ترکیباتی که در محصول غذایی به کار رفته اند ،  به ترتیب اهمیت از نظر وزن روی برچسب نوشته می شوند . مضافات غذایی یا افزودنی ها ، مثل ادویه ها ، چاشنی ها ، اسانس ها و رنگ ها نیز باید ذکر شوند . تعدادی از محصولات غذایی مثل نان ، کچاپ ، سس مايونز و بستنی فرمول استاندارد یا مشخصی دارند و نوشتن مواد اولیه و ترکیبات به کار رفته در این محصولات غذایی روی برچسب لازم نیست .

 بعنوان مثال ترکیبات به کار رفته در سریال صبحانه :

سبوس گندم سبوس  ذرت ،  آرد گندم ، نمک بیکربنات سدیم ، رنگ غذایی و شیرین کننده ( اسپارتام ) ،ویتامین ها و املاح ، ویتامین C ( سدیم اسکوربات ،  کلیسم ( کربنات )  ، ویتامین نیاسین آمید ، اکسید روی ، آهن ، ویتامین B6 ( پیریدوکسین هیدروکلرید ) ، ویتامین B2 ( ریبوفلاوين ) ، ويتامين A (  پالمیتات + آنتی اکسیدان BHT ) ، ویتامین B1 ( تیامین هیدروکلرید )  ، فولیک اسید ، ویتامین B12 و ویتامین D .

نام شرکت تولیدکننده ، نشانی و محل تولید یا بسته بندی محصول یا شرکت پخش کننده آن باید روی برچسب چاپ شود . مصرف کننده می تواند شکایت ها و انتقادهایش را درباره ی کیفیت محصول به این نشانی بفرستد :

مثال تولیدی شرکت

نشانی... تاریخ تولید...