مفهوم گرمی ، سردی ، خشکی و تری غذاها چیست ؟
جملاتی از این قبیل که " ماهی را با دوغ نخورید ، هر دو سرد است ، سردی ات می شود ، حالتان بهم می خورد . " " در خوردن خرما افراط نکنید ، گرمی است . جوش می زنید . " ، " بچه ها را از خوردن زیاد خرما منع کنید ، سرد است دل درد می گیرند . " و ... را تا به حال بسیار شنیده اید.
سردی و گرمی و خشکی و تری ، در بدن انسان و در اعمال و رفتار بدن و خصوصیات شخصیت آدمی چه مفهومی دارد ؟
در کتاب های مرجع طب سنتی ایران امده است که منطور از گرمی ، سردی و ... غذاها و داروها ان نیست که در هنگام لمس ، گرم یا سرد باشند ، بلکه منظور آن است که این مواد پس از ورود به بدن و فعل و انفعال با قوه ی حیات و نیروی مدبر بدن ، موجب گرمی ، سردی ، خشکی یا تری در اعضا می شوند .
به عنوان مثال مصرف غذا یا داروی گرم می تواند در مغز و اعصاب ، موجب افزایش فعالیت ، کم خوابی ، افزایش هوش ، تحریک پذیری و حالت عصبی شود . در دستگاه گوارش توان هضم را بالا ببرد اما فرد را دچار یبوست و خشکی دهان کند ؛ در قلب، افزایش ضربان و قدرت پمپاژ قلب را موجب شود ، تحرکات فرد را قدرتمند و سریع کند و میل و قدرت جنسی را بیافزاید .
اما در مقابل ، مصرف مواد سرد می تواند موجب انباشت چربی و چاقی شود و ... بر تمام ارگان ها اثر کند ، حتی باعث سردی در برقراری روابط با سایر افراد شود .گرمی موجب شجاعت و سردی باعث ترس می شود .
در تری یا مصرف مواد تر نیز تمام بدن تحت تاثیر قرار می گیرد . بدن افراد مرطوب ، درشت است . در مغز ، تری موجب افت نسبی عملکرد یا تعدیل گرما می گردد و سرعت حرکات و حالت عصبی را تعادل می بخشد ، اما خواب را بیشتر می کند و در نتیجه افرادی که گرم و تر هستند ، حرکات متعادل و کنترل شده تری در مقایسه با افراد گرم و خشک دارند .
خشکی نیز در تمام بدن تاثیر دارد . در مغز ، موجب کاهش خواب ، ریز بینی و دقت غیر طبیعی ، توجه بیش از حد به مسائل و گاهی وسواس و بدگمانی می شود .خشکی در دستگاه گوارش ، با خشکی دهان ، یبوست و اختلال هاصمه همراه است و بدن را چروکیده و غیر منعطف و مقداری سفت می کند . و بر عماکرد دستگاه جنسی اثر باز دارنده ای دارد .
حکمای ما معتقدند که انسان در حالت تندرستی باید غذاهای مطابق طبع خود را استفاده کند . و در حالت بیماری از غذاهای با طبع و مزاج مخالف استفاده کند . پس جواب ساده است افرادی که مزاج خود را می شناسند در درجه اول باید غذایی مطابق مزاج خود انتخاب کنند ، البته در مصرف آن افراط نکنند . در صورت افراط در مصرف غذای مطابق مزاج شان زودتر دچار سوء مزاج می شوند . مثلا اگر فرد صفراوی در خوردن خرما زیاده روی کند زودتر مبتلا به علائم غلبه ی گرمی و خشکی بدن می شوند و سوء مزاج می یابند .
همینطور فرد بلغمی مزاجی که زیاده از حد خیار میل کند ، زودتر از سایر مزاج ها مبتلا به سردی می شود .
اگر به اکثر افراد جامعه نگاه شود در اثر انتخاب خوراک نامناسب دچار سوء مزاج شده اند و غالبا بعد از مراجعه برای درمان باید از غذاها و تدابیر مخالف مزاج جبلی شان استفاده شود .
پس اولین قدم در انتخاب مناسب غذا ، شناخت مزاج است .
