امروزه مشکل چاقی از مهم ترین مشکلات رشد و تغذیه کودکان و نوجوانان است . بین ۵ تا ۲۰ درصد از کودکان و ۱۰ تا ۱۵ درصد از نوجوانان در کشور آمریکا با مشکل چاقی و اضافه وزن روبه رو هستند . این مسئله همچنان روبه افزایش است . در ۱۵ تا ۲۰ سال گذشته تعداد کودکان چاق بین شش تا دوازده ساله حدود ۵۴ درصد و تعداد نوجوانان چاق سیزده تا هفده ساله نزدیک به ۳۹ درصد افزایش داشته است. کوشش های انجام شده برای کاهش وزن و جلوگیری از چاقی هم به جایی نرسیده است .
والدین هرچه زودتر به مشکل چاقی و اضافه وزن کودک خود پی ببرند زودتر می توانند برای رفع آن چاره ای بیندیشند . مطلب امیدوار کننده در این باره آن است که ، با یک برنامه کاهش وزن مناسب و صحیح می توان بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از وزن را کم کرد . این مقدار کاهش وزن بیشتر کودکان چاق را به وزن عادی آنها می رساند . این امیدواری برای بزرگسالان وجود ندارد ، زیرا فقط ۵ درصد از این افراد با استفاده از رژیم لاغری به وزن عادی خود بر می گردند . بیشتر بزرگسالان رژیم کاهش وزن خود را تا رسیدن به وزن عادی ادامه نمی دهند و درنتیجه پس از مدتی وزن از دست رفته را باز می یابند . مشکل چاقی با جمع شدن چربی زیاد در بافت چرب بدن به وجود آید . در بیشتر موارد چربی دخیره شده از پرخوری به وجود می آید . چربی وقتی در بدن انباشته می شود که انرژی دریافتی بیشتر از انرژی مصرف شده باشد . بدن انسان برای انجام فعالیت های فیزیکی و اعمال حیاتی به مقداری انرژی نیاز دارد . هر چه فعالیت بدنی بیشتر باشد انرژی مورد نیاز زیادتر خواهد بود . ورزشکاران و کارگرانی که به کارهای سنگین اشتغال دارند نسبت به سایر افراد انرژی بیشتری نیاز دارند کالری یا انرژی مازاد بر نیاز در بدن به چربی تبدیل و در بافت چربی ذخیره می شود . برای تولید هر کیلوگرم وزن اضافی به شکل چربی ذخیره در
بدن ، نزدیک ۸۰۰۰ کالری مازاد بر انرژی مورد نیاز باید دریافت شود . بیشتر کودکان و نوجوانان چاق معمولاً مقدار غذایی که می خورند مساوی یا فقط کمی بیشتر از غذای کودکان و نوجوانان عادی و همسال شان است . این کودکان اغلب فعالیت بدنی کمی دارند . از این رو مقداری از انرژی دریافتی شان ، به علت مازاد بودن به شکل چربی ذخیره در می آید . اگر مقدار این انرژی اضافی فقط ۵۰ کالری در روز باشد پس از چند هفته یا چند ماه به مقدار قابل توجهی خواهد رسید و اضافه وزن زیادی تولید خواهد کرد . بررسی های تازه نشان داده است که پیشگیری از چاق شدن اطفال اهمیت زیادی در سلامت آنها دارد . بر اساس مشاهدات به دست آمده سلول های چرب که در زمان کودکی به وجود می آیند در تمام دوران زندگی در بدن باقی می مانند . هنگامی که کودک بیش از مقدار موردنیاز خود غذا می خورد یا نسبت به انرژی دریافتی خود فعالیتی ندارد ، تعداد زیادی سلول های چرب در بدن او به وجود می آید . اگر والدین از پرخوری و چاقی کودک غفلت کنند ، مقدار زیادی چربی در این سلول ها انباشته و حجم و وزن آنها زیاد می شود . چاقی و اضافه وزن مشکلی است که عامل آن وجود تعداد زیادی سلول چربی ، بزرگ شدن این سلول ها یا ترکیبی از هر دو عامل است .
یکی از راه های ساده برای تشخیص چاقی مقایسه قد و قامت کودک با سایر همسالان و هم بازی های اوست . برای پی بردن به چاقی و اضافه وزن پزشکان از نمودارهای وزن و قد استفاده می کنند . با استفاده از این نمودارها ، وزن طبیعی یا عادی کودک را با توجه به قد و جثه او به دست می آورند . اگر کودکی سنگین تر از ۹۵ درصد از کودکان هم قد خود باشد باید او را چاقبه حساب آورد .
برای ارزیابی وضع جسمی یا وزن کودک ، وزن او را با نمودارهای رشد مرجع مقایسه کنید . برای استفاده از این نمودارها باید دانست که در بعضی از نوجوانان مثلاً ورزشکاران وزن اضافی مربوط به بافت عضلانی است و نباید آن را به حساب چاقی و بافت چربی گذاشت .
کودکان چاق نسبت به دوستان عادی خود از نظر سلامتی بیشتری دارند که برای نمونه ، درد استخوان و درد مفاصل را می توان نام برد . اضافه وزن فشار زیادی بر قسمت های پایین بدن وارد می کند . در اثر این فشارها استخوان های ساق پا و ران کج می شوند و تغییر شکل می دهند . این مشکل در کودکان کم سن بیشتر دیده می شود . کودکان چاق مشکلات دیگری نیز دارند که برخی از آنها به چشم نمی آیند ، ولی خیلی جدی و خطرناک هستند . مشکل فشارخون و غلظت کلسترول در کودکان ،چاق بیشتر از کودکان عادی وجود دارد . اختلالات متابولیکی مثل مشکل سوخت و ساز قند نیز در کودکان چاق زیادتر است . این مشکل متابولیکی در دوره های بعدی زندگی به شکل بیماری دیابت یا مرض قند در می آیند . علاوه بر نارسایی های جسمی و ناتوانی های فیزیکی کودکان چاق مشکلات روانی و عصبی نیز دارند . این کودکان بین بچه های همسال خود انگشت نما هستند و گاهی مورد مخالفت و تمسخر آنها قرار می گیرند و کمتر کسی آنها را به بازی دعوت می کند . از این رو بچه های چاق گوشه گیری می کنند و از نظر مهارت های اجتماعی و فعالیت های گروهی و فرهنگی دچار کمبود می شوند .
والدین باید بر نحوه تغذیه و غذا خوردن فرزندشان نظارت کنند و پس از ارزیابی مقدار و نوع غذا ، در صورت نیاز برنامه تغذیه و عادت غذایی او را اصلاح نمایند . بعضی از مادران برای داشتن یک کودک چاق و توپولی او را به پرخوری و ادار می کنند و نمی دانند که چاقی کودک نشانه سلامت او نیست . با استفاده از مرجع های تعیین شده برای کودکان می توان به نیازهای غذایی کودک پی برد و ماده غذایی لازم از هر گروه غذایی را برای تغذیه ای متعادل تعیین کرد . با استفاده از این جدول ها سعی کنید به فرزند خود به اندازه غذا بدهید و از پر کردن بشقاب و تشویق او به پرخوری پرهیز نمایید . خوردن زیادتر از نیاز باعث چاقی علاوه بر کنترل و نظارت بر طرز تغذیه کودک ، والدین باید فرزندان خود را به ورزش و فعالیت های فیزیکی تشویق کنند و اگر کودک چاقی دارند ، او را وادار کنند که مرتب ورزش کند و فعالیت خود را افزایش دهد. ورزش هایی که می توانید همراه فرزندتان انجام دهید و انها را تشویق به انجام کنند .
فعالیت هایی که می توانید انها را به فعالیت جسمی علاقه مندتر کنید عبارتند از : پیاده روی ، کوهنوردی ، دویدن ، طناب بازی ، تنیس روی میز و دوچرخه سواری . نوجوانان می توانند در ورزش های گروهی و سایر فعالیت های فوق برنامه شرکت کنند .
روش مؤثر دیگر برای جلوگیری از چاقی محدود کردن زمان تماشای تلویزیون یا فیلم های ویدیویی است .تماشای تلویزیون کودکان را از ورزش و فعالیت بدنی باز می دارد و آنها را تنبل می کند . کودکان روزانه به طور میانگین مدت چهار ساعت در برابر تلویزیون می نشینند و برنامه های مورد علاقه شان را تماشا می کنند . برای محدود کردن این زمان و رساندن آن به دو ساعت یا کمتر بهتر است برای وقت آزاد کودک ، برنامه ورزشی یا فعالیتی خارج از منزل معلوم کنید که به آن علاقه مند باشد. تماشای تلویزیون و آگهی های تجارتی آن که برای تبلیغ مواد خوراکی پخش می شود کودک را تشویق به خوردن تنقلات
چرب ، شیرین و پرانرژی می کند . منع کردن کودک از تماشای این برنامه ها کار دشواری است . برای خنثی کردن این تبلیغات باید با زبان ساده زیان این تنقلات را برای آنها توضیح داد . قانع کردن نوجوانان و باز داشتن آنها از مصرف مواد خوراکی کم ارزش یا بی ارزش کار دشوارتری است . اما باید روش تغذیه سالم را به آنها آموخت و تا جای ممکن تلاش خود را برای اصلاح عادت های بد غذایی به کار برد .
برای کودکان چاق دست برداشتن از تنقلات و ترک عادت پرخوری عملی نیست . برای ترک عادت پرخوری یا بدخوری والدین باید با روش غیر مستقیم آنها را به سوی تغذیه سالم هدایت کنند . برای این منظور می توان تنقلات مغذی و با ارزشی در دسترس ارزشی در دسترس آنها گذاشت و بین وعده های غذا مثلاً به عنوان عصرانه با این تنقلات از آنها پذیرایی کرد . این روش برای عادت دادن سایر کودکان نیز به تغذیه سالم و متعادل مؤثر است . یکی از نکات مهم در تغذیه سالم کودک ، حفظ آرامش هنگام صرف غذاست . به کودک خود بیاموزید که به آرامی غذا بخورد آن را خوب بجود و به غذایی که می خورد توجه کند . حفظ آرامش هنگام صرف غذا باعث می شود کودک از غذای خود لذت ببرد و بیشتر احساس سیری کند . هنگام غذا خوردن یا صرف عصرانه، تلویزیون را خاموش کنید . تماشای تلویزیون کودک را از درک علائم سیری غافل می کند و باعث پرخوری می‌شود .
کمک برای کودک یا نوجوان چاق شامل ، مشورت با پزشک اطفال یا متخصص تغذیه و رژیم درمانی است . هرگز نباید بدون مشورت با متخصص اطفال یا کارشناس تغذیه کودک را به گرفتن رژیم کاهش وزن وادار کنید . البته والدین به سلامت و سعادت فرزند خود علاقه ی قلبی دارند ، ولی از دانش تغذیه و مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و تکامل وی به خوبی اطلاع ندارند . متخصص تغذیه و پزشک با توجه به وضع ، سن و وزن کودک ، برنامه غذایی مناسبی برای او تنظیم می کند .
او روند کاهش وزن کودک را زیر نظر می گیرد و با توجه به نتایج آن در صورت لزوم رژیم غذایی را تعدیل یا اصلاح می‌کند . در برنامه های کنترل وزن برای کودکان چاق ، معمولاً سعی می کنند به جای کاهش وزن ، وزن را ثابت نگه دارند . از آنجا که کودک در حال رشد و قد کشیدن است ، پس از مدتی تناسب لازم بین قد و وزن او برقرار می شود . در رژیم کاهش وزن اگر مواد غذایی کم چربی و کم کالری به تدریج جایگزین غذای چرب و پرکالری شود ، این جایگزینی قابل تشخیص نخواهد بود . این رژیم می تواند به کودک کمک نماید تا وزن خود را ثابت نگه دارد .
در رژیم غذایی متعادل که برای کاهش وزن کودکان چاق به کار می برند ، معمولاً انرژی رژیم غذایی را حدود ۳۰ درصد کاهش می دهند .
این رژیم ها وقتی مناسب است که وزن کودک چاق بیشتر از وزن ۹۵ درصد از دوستان هم قد او باشد شاید به نظر برسد که کاهش ۳۰ درصد از انرژی رژیم غذایی کار دشواری است ؛ اما با پرهیز از غذاهای پرانرژی چرب و شیرین می توان به این هدف دست یافت . در این رژیم های غذایی ، برای کاهش انرژی می توان به جای شیر چرب و معمولی ، از شیر کم چربی یا بی چربی و به جای کیک و چای پرشیرینی ، از استفاده نمود . پرهیز از خوردن ، کره ، مایونز ، کیک و چای کم شیرینی ، سس های سالاد و دسرهای چرب و شیرین یا کم کردن مصرف آنها نیز روش مؤثری برای کاهش انرژی دریافتی است .
معمولاً با کاهش انرژی دریافتی به میزان ۵۰۰ کالری در روز یک نوجوان چاق پس از یک هفته حدود نیم کیلوگرم وزن کم می کند . این رژیم کاهش وزن برای کودک یا نوجوان قابل تحمل است و لطمه ای به او نمی زند . رژیم کم کالری یا رژیم کاهش وزن سریع را فقط برای افراد خیلی چاق و کودکانی تجویز می کنند که ناراحتی هایی مثل دیابت فشار خون بالا میان تنهای بزرگ و اندامی بدقواره داشته باشند . این نارسایی ها بااضافه وزن تشدید می شوند و با کاهش وزن باید آنها را تعدیل کرد . برای اینکه کاهش وزن برای کودک عملی و ثمربخش باشد افراد خانواده نیز باید با رعایت حال کودک از خوردن تنقلات و غذای چرب و شیرین خودداری نمایند . دیدن این مواد خوراکی کودک را به هوس می اندازد . اگر این نکات رعایت نشود کودک هنگام غذا خوردن خود را فراموش شده و جدا از خواهران و برادرانش احساس خواهد کرد . این احساس تبعیض و جدایی ادامه ی رژیم لاغری را با مشکل و شکست روبه رو خواهد ساخت . برای اینکه از پرخوری فرزند خود جلوگیری کنید ، بهتر است درباره ی ارزش غذایی و تغذیه سالم با او حرف بزنید و طرز غذا خوردن صحیح ، مکان و وقت مناسب آن را به او بیاموزید . این اطلاعات به او یاد می دهد تا برنامه غذایی متعادل و سالمی برای خود تنظیم کند . انجام کارهایی که
می تواند شما را از وضع تغذیه کودک آگاه سازد و روش تغذیه درست را به او بیاموزد ، عبارتند از:
. یادداشت کردن مقدار و نوع غذایی که در هر وعده صرف می شود .
• حفظ آرامش هنگام غذا خوردن و کنار گذاشتن کارهای دیگر مثل مطالعه کتاب و تماشای تلویزیون
. راحت نشستن سر سفره یا میز غذا.
• صرف غذا به آرامی و بدون عجله و شتاب
•صرف غذا یا عصرانه در جایی مثل اشپزخانه یا سالن غذاخوری
• دور نگه داشتن مواد خوراکی چرب و شیرین از دسترس بچه ها.
باید بدانید که کنترل و نظارت بر تغذیه کودک همیشه و در همه جا مثلاً دور از منزل کار آسانی نیست ولی در این شرایط هم می توانید برای بهبود تغذیه او اقدام کنید . مثلاً می توانید غذای سالمی تهیه کنید تا با خود ببرد و مجبور نباشد از مواد خوراکی کم ارزش استفاده نماید . نکات مهم دیگری که به تغذیه سالم کودک کمک می کنند ، عبارتند از :
برنامه غذایی روزانه را با رعایت انرژی موردنیاز کودک تدارک ببینید ، شام ناهار و صبحانه را طوری تهیه کنید که انرژی آن بیش از نیاز روزانه نباشد و باعث اضافه وزن نشود . هنگامی که می خواهید بیرون از منزل در یک رستوران غذا بخورید ، قبلاً برنامه ریزی کنید . اگر به رستوران آشنایی می روید و از فهرست غذای آن اطلاع دارید غذایی را انتخاب کنید که مقدار آن بیش از نیاز کودک نباشد . پیش از رفتن به رستوران یا به میهمانی شام یا ناهار ، به کودک خود خوراکی مختصری مثل چند لقمه نان و پنیر بدهید . اگر کودک به علت دیر حاضر شدن غذا ، مدت زیادی گرسنه بماند ، به خوردن حریص می شود که موجب پرخوری و افزایش وزن می گردد .
. یک برنامه ورزشی منظم نیز برای از بین بردن چربی اضافی وکاهش وزن کودک روش مفیدی است . برنامه کاهش وزن مناسب برنامه ای است که به طور مداوم یکنواخت و به تدریج وزن را کاهش دهـد . میزان کاهش وزن در یک رژیم لاغری نباید از حدود ۸ درصد کاهش وزن بدن در ماه تجاوز نماید . با ادامۀ یک رژیم مناسب کاهش وزن پس از یک ماه حدود ۴ کیلوگرم از وزن یک کودک چاق ۵۰ کیلویی کم می شود . این کاهش وزن معمولاً مشکلی برای کودک به وجود نمی آورد. ورزش های هوازی بهترین فعالیت بدنی برای کاهش وزن هستند . در این ورزش ها سرعت گردش خون ، بالا می رود و اکسیژنی که به بافت های عضلانی می رسد ، بیشتر می شود . شنا ، دوچرخه سواری و تنیس از جمله ورزش های هوازی هستند .
برنامه منظم ورزش یکی از روش های مؤثر برای کاهش وزن است بچه های چاق معمولاً تنبل و کمتر از سایر دوستان و همکلاسان خود فعال هستند . به خوبی روشن نیست که عدم فعالیت یا تنبلی عامل چاقی است یا برعکس چاقی باعث تنبلی کودک می شود . ورزش علاوه بر مصرف انرژی و سوزاندن چربی ذخیره در کودک اعتماد به نفس به وجود می آورد .
کودکان و نوجوانان چاق معمولاً به علت داشتن اندام چاق و نامتناسب خجالتی و گوشه گیر هستند و علاقه ای به ورزش نشان نمی دهند . اگر هنگام ورزش سایر افراد خانواده با کودک همراهی کنند ، این مشکل تا اندازه ای رفع می شود و کودک خود را تنها احساس نخواهد کرد با این شیوه کودک رفته رفته اعتماد به نفس لازم را پیدا می کند و می تواند در گروه های ورزشی مدرسه به سایر دوستان خود بپیوندد . در مورد آموزش تغذیه پیش از این گفته شد که شیوه ی مدارا بهترین روش برای اصلاح عادت های غذایی و تأمین تغذیه سالم است در مورد ورزش و تشویق کودک به فعالیت های جسمی نیز باید از روش مشابهی استفاده شود . والدین باید فرصت ورزش و انجام فعالیت های مختلف را برای کودک بوجود اورند تا او بتواند ورزش مورد علاقه ی خود را انتخاب کند و با میل و رغبت در ان شرکت نماید . توسل به زور و ناشکیبایی ، کاری از پیش نخواهد برد .
در زندگی شهری و ماشینی امروز بیشتر کودکان و دانش آموزان برای رفتن به مدرسه و انجام کارهای خود از اتومبیل استفاده می کنند و فرصت زیادی برای پیاده روی و سایر فعالیت های جسمی ندارند . این نحوه ،زندگی ، به اضافه وزن و چاقی آنها می انجامد . از این رو کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از اضافه وزن و حفظ تناسب اندام به فعالیت های فیزیکی مثل ورزش نیاز پیدا می کنند . برای این منظور دانش آموزان می توانند در تیم های ورزشی مدارس و مسابقاتی مانند : شنا ، دوچرخه سواری ، تنیس روی میز ، فوتبال ، والیبال و بسکتبال شرکت و فعالیت نمایند . علاوه بر برنامه های ورزشی در مدارس و دبیرستان ها سالن های ورزشی خصوصی نیز برای بدن سازی ، نرمش ، کاراته و تناسب اندام وجود دارند که مورد توجه جوانان و نوجوانان قرار گرفته اند . این ورزش ها و فعالیت های بدنی ، به پرورش اندام و رشد بافت عضلانی کمک می نماید . اندام های بدن مثل قلب و ریه ها را نیرومند می سازد و اشتها را تنظیم و کنترل می کند . تغذیه و رژیم غذایی نقش مهمی در تناسب اندام دارد و نیروی لازم را به کودک می دهد تا در مسابقات ورزشی کارآیی خوبی نشان ده د. نکته مهم ترین در تغذیه کودکان و نوجوانان ورزشکار تأمین انرژی کافی برای بدن است . کودکان دبستانی هفت تا ده ساله که در مسابقات
ورزشی یا ژیمناستیک شرکت می کنند ؛ گاهی به ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کالری در روز احتیاج پیدا می کنند و نوجوانانی که در ورزش های سنگین و آماده سازی های بدنی فعالیت دارند ؛ روزانه تا ۵۰۰۰ کالری لازم دارند . یک ورزشکار به تناسب نیرویی که صرف ورزش و فعالیت می کند اشتهای بیشتری نیز پیدا می کند ، تا بتواند نیروی لازم را برای انجام فعالیت های فیزیکی به دست آورد . برای تامین نیروی لازم مقدار غذای مصرفی را باید افزایش داد . در این مورد لازم نیست در کیفیت غذا و نسبت بین پروتئین چربی و کربوهیدرات تغییر زیادی داده شود . ین روش برای افزایش انرژی دریافتی یک ورزشکار افزودن مقدار کربوهیدرات ها ، قند و مواد نشاسته ای و چربی رژیم غذایی است . کربوهیدرات ها به عنوان منبع انرژی بدن به شکل گلیکوژن در عضلات و کبد ذخیره می شوند با افزایش مقدار کربوهیدرات های کمپلکس یا سنگین و قندها ، ذخیره ی گلیکوژن در کبد و عضلات بالا می رود . شایان ذکر است که زیاده روی در مصرف کربوهیدرات ها ، باعث تبدیل آنها به جربی و اضافه وزن و چاقی می شود . کربوهیدرات های سنگین مثل نشاسته، برای تولید انرژی بر قند های ساده برتری دارند.
هضم و جذب این ترکیبات به تدریج صورت می گیرد و مدت زیادی غلظت قند خون یعنی گلوکز را درحد بالا نگه می دارد . به علاوه ، مواد نشاسته ای اسان تر از قندهای ساده به گلیکوژن تبدیل می شوند . امتیاز دیگر مواد نشاسته ای مثل نان و سیب زمینی بر قندهای ساده آن است که آنها علاوه بر انرژی ، مواد مغذی مانند ویتامین ها و املاح معدنی و فیبر خام را نیز به بدن می رسانند و ارزش غذایی بیشتری دارند . قندهای ساده مثل قند یا شکر و مربا آسان تر از مواد نشاسته ای به چربی تبدیل می شوند و برای تبدیل به گلیکوژن آمادگی کمتری دارند .
این قندها غیر از انرژی زایی ارزش دیگری ندارند انرژی لازم برای ورزش و فعالیت های بدنی ، از سوختن چربی ها و قندها به دست می اید . نسبت بین چربی و قند مصرفی متفاوت است و بستگی به نوع ورزش و مدت آن دارد . ورزش های سنگین و سریع مثل وزنه برداری که به انرژی آنی و فوری نیاز دارند . گلیکوژن عضلات را می سوزانند . ولی در ورزش های ملایم تر که سرعت مصرف انرژی کمتر و دوام آن بیشتر است ، انرژی لازم از راه سوختن چربی به دست می آید . بسیاری از ورزشکاران و مربیان به اشتباه فکر می کنند که مصرف پروتئین را باید متناسب با فعالیت ورزشی افزایش داد . شایان ذکر است که نیاز بدن به پروتئین ها در بیشتر فعالیت های ورزشی زیاد تغییر نمی کند گ برای تأمین انرژی لازم ، چربی ها و قند ها منابع انرژی زای مهمی هستند . مقدار پروتئین مورد نیاز بدن در کارهای بدن سازی مثل پرورش اندام برای پرورش بافت عضلانی بالا می رود . در ورزش هایی مانند وزنه برداری کشتی و فوتبال که به عضلات قوی و نیرومند نیاز است نیاز بدن به پروتئین گاهی ۲۵ تا ۴۵ گرم در روز افزایش می یابد . جیره پیشنهادی مصرف پروتئین بیشتر از اندازه ای که برای ساختن عضلات و ترمیم بافت ها لازم است فایده دیگری نخواهد داشت . در مناطق گرم و مرطوب ورزشکاران نوجوان به آب بیشتری نیاز دارند . آب اضافی برای جبران آبی لازم است که به شکل عرق از بدن خارج می شود . اگر آب از دست رفته جبران نشود ، بدن با خطر بی آبی روبه رو خواهد شد . با خارج شدن ۳ درصد از آب کل بدن که برای یک نوجوان ورزشکار ۵۰ کیلویی تقریباً برابر با یک لیتر است خطر بی آب شدن و کاهش کارآیی جدی می شود .
نوجوانان ورزشکار بهتر است قبل از شروع ورزش یک تا دو لیوان آب بنوشند و پس از هر ۲۰ دقیقه ورزش نیز با نوشیدن سه چهارم لیوان آب، با خطر بی آبی مقابله کنند.
با اینکه بدن در طول ورزش به آب نیاز پیدا می کند، کودک و نوجوان ورزشکار ممکن است احساس تشنگی نکند و این مسئله باعث کم اب شدن بدن آنها می شود.
تولید کنندگان این نوشابه ها در تبلیغات خود ادعا می کنند که این نوشابه ها و مایعات ویژه ای برای ورزشکاران در بازار عرضه مایعات بهترین وسیله برای جبران آب و املاح خارج شده از بدن در طول ورزش است. این نوشابه ها مخلوطی از آب ، قند ، کلرور سدیم و پتاسیم است که بدن به بعضی از آنها نیاز ندارد . مقدار قند این محلول ها حدود ۵ درصد است که مدتی در معده باقی می ماند و گاهی احساس تهوع دل درد و حتی اسهال به وجود می آورد.
به علاوه رژیم غذایی متعادل نمک های سدیم و پتاسیم بدن را تأمین می کند و نیازی به افزودن آنها به این محلول ها وجود ندارد . در هر حال اگر نوجوانان مایل به استفاده از این محلول ها باشند ، بهتر است با افزودن مقداری آب یک به یک آن را رقیق کنند . دوباره تأکید می شود که بهترین راه برای پیشگیری از بی آبی بدن ، نوشیدن آب در طول ورزش است .
بعضی مسابقات سریع ورزشی مثل کشتی ، وزنه برداری و قایقرانی در وزن های مختلف انجام می شود . نوجوانانی که در این مسابقات شرکت می کنند ، برای رسیدن به وزن مناسب گاهی از رژیم های کاهش وزن استفاده می نمایند . این رژیم ها برای سلامت بدن زیان دارند . کاهش انرژی دریافتی یا محدود کردن غذا بدن را ضعیف می کند و با کاهش مقاومت بدن را در معرض بی آبی قرار میدهد خطرهای استفاده از رژیم های کاهش وزن سریع آمده است . بهترین راه برای رسیدن به وزن مناسب استفاده از رژیم غذایی متعادل است .
