قهوه یکی از نوشیدنی های رایج در دنیا می باشد . اکثر افراد قهوه را بواسطه ی کافئین موجود در ان می نوشند . در واقع کافئین قهوه یک عامل شادابرو با نشاط کننده است و خستگی بین روز را از بین می برد . منجر به احساس پر انرژی بودن و ادامه ی فعالیت های روزمره می شود . اما مصرف قهوه در بزرگسالان نیز بصورت عادت و خارج از اندازه توصیه نمی شود . زیرا کافئین قهوه مستقیما بر روی سیستم عصبی مرکزی اثر می گذارد . در کودکان در سنین کم مصرف قهوه منجر به پرخاشگری ، بیش فعالی و مشکلاتی از این قبیل می شود .
بدترین حالت زمانی است که کودکان زیر یک سال هم تمایل به نوشیدن قهوه داشته باشند . و این در حالی است نه زیر یکسالدحتی نوشیدن چای سیاه حتی اگر کمرنگ هم باشد برای کودکان توصیه نمی شود . در بین کودکان در سنین دوسال هم تحقیقات افزایش تمایل به مصرف قهوه را نشان می دهد .
علت محبوبیت قهوه چیست ؟
در دنیای امروزی که تبلیغات حرف اول را می زند ، هر تغییری و عادتی جدید که در خانواده ایجاد می شود باید بدنبال ردی از تبلیغات در آن باشیم . وقتی کافه ها بعنوان مکانی برای تمدد اعصاب و احساس ارامش معرفی می شوند و تبلیغات جذاب و دل فریبی هم برای آن وجود دارد و یا بسته بندی و جذابیت قهوه و مشتقات ان برای افراد خانواده بالاست ، ناخوداگاه کودکان یک خانواده نیز تحت تاثیر این جذابیت ها قرار می گیرند . حتی اگر برای شان مفید نباشد .
ایا قهوه برای رشد مضر است ؟
تحقیقات نشان می دهند که قهوه جلوی رشد را نمی گیرد . اما ایا با وجود مصرف قهوه امکان پذیر است که یک کودک به ان رشد ایده ال و یا حداکثر رشدی که برایش مقدور است برسد یا خیر ؟
از دیدگاه طب سنتی مزاج قهوه سرد و خشک است و کاملا بر خلاف ان مزاج غالبی است که باعث رشد و دستیابی به حداکثر ظرفیت رشدی یک کودک می شود . برای رشد کلفی و مناسب مراج گرم و تر لازم است و همه ی کودکان با هر مزاج جبلی که متولد می شوند در دوران رشد طبیعت گرم و تری بیشتری را تجربه می کنند . اگر این شرایط برای کودک فراهم نشود ، رشد کافی و مناسب برای کودک رخ نمی دهد .
همچنین وجود آهن برای تولید خون کافی و مناسب و ایجاد رشد ایده ال در کودک لازم و ضروری است . مصرف قهوه و مشتقات ان مانند نسکافه ، چای سیاه و ... در کودکان به ظرفیت آهن موجود در بدن کودکان لطمه وارد می کند .
گرچه قهوه خواصی هم دارد ، سرشار از انتی اکسیدان است و برای قلب و خیلی ااندام های دیگر خاصیت ضد سرطانی دارد . اما از انجا که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد و بدلایل ذکر شده در بالا مصرف ان برای کودکان و بخصوص در سنین خاصی توصیه نمی شود .
از چه سنی مصرف قهوه توصیه می شود ؟
قهوه یک عامل تحریک کننده ی قوی سیستم عصبی است . بنابراین استفاده از ان در سنین کمتر از ۱۲ سال توصیه نمی شود . گرچه امروز در کشورهایی مانند برزیل که خود تولید کننده ی بزرگ قهوه است ، دیده می شوددکه کودکان حتی از سنین کم نیز اقدام به نوشیدن قهوه می کنند .
مصرف قهوه در سنین کم تر از ۱۲ سال باعث اسیب هایی چون بی اشتهایی ، عصبانیت ، پرخاشگری ، بیش فعالی ، صدمه زدن به بافت استخوان و رشد مناسب ان زیرا باعث کاهش جذب و دریافت کلسیم می شود و همچتین کم خونی از طریق تداخل در جذب آهن و کاهش دریافت آن می شود . پیرو دریافت کم آهن کاهش تمرکز ، عدم رشد کافی و اختلالات دیگری امکان‌پذیر است .
مقدار مجاز مصرف قهوه چقدر است ؟
امروزه قهوه در موادخوراکی بسیاری پراکنده شده است . محصولاتی مانند انواع شکلات ، کیک ها و حتی نوشابه ها دارای مقادیری قهوه می باشند . اما اینکه چه مقدار مصرف قهوه برای نوجوانان بالای ۱۲ سال مناسب و بی خطر یا کم خطر است ، مساله ای است که جای بحث فراوانی دارد . نظرات در مورد مصرف قهوه بسیار متفاوت است اما یک نظر قابل استناد تر بیان می کند که به ازای هر کیلو گرم وزن بدن ۲/۵ میلی گرم کافئین اگر مصرف شد مجاز است یعنی چیزی حدود ۱۰۰_۱۵۰ میلی گرم کافئین اگر وزن نوجوان بین ۴۰ _ ۶۰ کیلو گرم باشد .
این مقدار کافئین چطور قابل اندازه گیری است ؟
متاسفانه میزان کافئین انواع قهوه بسیار متفاوت است . قهوه ی روبوستا و عربیکا بیشترین میزان کافئین را در خود دارند ولی قهوه ی فوری ، قهوه ی ترک و قهوه ی فرانسه میران کمتری کافئین دارند .
متاسفانه معیار خاصی برای اندازه گیری کافئین قهوه ی مصرفی وجود ندارد . اگر قهوه فرانسه باشد و یا عربیکادباشد محتوی کافئین یک فنجان از این قهوه ها کاملا متفاوت است . بطور متوسط برای هر فنجان قهوه ۱۰۰ میلی گرم کافئین در نظر گرفته می شود . اگر قهوه روبوستا باشد میانگین کمی بیشتر کافئین دارد یا قهوه ی فرانسه کمی کمتر . اما انچه به سلامتی کودک نزدیک تر است استفاده از قهوه ی لاته یا کاپوجینو برای این سنین بهتر است . البته مصرف زیر سن ۱۲ سال توصیه نمی شود .
باید به این نکته کاملا دقت داشته باشیم که حتی قهوه ی لاته و یا کاپوچینو هم برای سنین زیر ۱۲ سال توصیه نمی شود زیرا در صورت مصرف باعث بی اشتهایی ، پرخاشگری ، بی خوابی ، بیش فعالی و تاخیر در رشد می شود زیرا مصرف قهوه هم با جذب آهن تداخل دارد و باعث کاهش ذخایر اهن هموگلوبین و کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها و عدم رشد مناسب می شود .
همچنین رشد مماسب استخوانی را به تعویق می اندازد ، زیرا جذب و دسترسی به کلسیم را در بدن کاهش می دهد .
مصرف قهوه در کودکان غالبا با مصرف شکر همراه است . از شکر با عنوان سم خوراکی یاد می شود . افزایش وزن در کودکان و پوسیدگی دندان ها بخشی از عوارض مصرف قهوه در کودکان است .
سایر عوارض مصرف قهوه در کودکان :
- بی خوابی
- اضطراب و پریشانی بعلت ترشح هورمون های مرتبط با اضطراب
- افزایش ضربان قلب و ریتم گردش خون
- فشار خون نامتعادل
- دهیدراته شدن بدن و افزایش دفع ادرار
راهکارهایی جهت کاهش مصرف قهوه در خانواده :
- تا قبل از سن ۱۲ سالگی سعی شود از خریداری قهوه در خانه جلوگیری شود . چون فقط از طریق نوشیدن قهوه ، کافئین وارد بدن نمی شود . با مصرف شکلات و انواع پوشش های شکلاتی در خوردنی های مورد علاقه ی کودکان همیشه مقداری کافئین وجود دارد . بهتر است قبل از ۱۲ سال نوشیدن قهوه بطور مستقیم برایرنوجوان فراهم نشود .
- علت ممانعت مصرف قهوه و مضرات ان برای نوجوان بطور قابل پذیرش توضیح داده شود .
- در صورت همراهی و عدم مصرف قهوه تشویق هایی در نظر گرفته شود .
- جانشین های مناسب مانند دمنوش هایی که می توانند جایگزین خوبی باشند ، معرفی شوند .
شایان ذکر است که با مصرف یک بار قهوه در هفته مشکل خاصی برای نوجوان بوجود نمی اید . مصرف عادتی و هر روز مشکل ساز خواهد بود .
