جو گیاهی است علفی و یک ساله که بسته به انواع ان ارتفاعش به یک متر می رسد . برگ های آن باریک و بلند و متناوب و به رنگ سبز تیره است . تاریخ شناسایی و ورود جو به غذای انسان به زمان قبل تر از شناسایی گندم بر می گردد . حدود دوازده هزار سال قبل جو در نواحی اسیای غربی و افریقای غربی شناسایی شد و به سرعت تا نواحی مدیترانه ای گسترش یافت . اکنون ایتالیا از بزرگ ترین مراکز کشت جو می باشد .
جو نه تنها بعنوان یک غله ی تامین کننده ی نشاسته در رژیم غذایی است ، بلکه خاصیت درمانی فراوانی نیز در بین گیاهان دارد . بقراط که در غرب بعنوان یک حکیم شناخته می شود ، جو را برای درمان بیماری های حاد بکار می برده است . جو هم خود خاصیت درمانی دارد و هم به تسهیل خاصیت درمانی سایر درمان ها کمک می کند . چای هیپوکرات در واقع نوعی دمنوش تهیه شده از جو می باشد .
جو دارای انواع پلی ساکارید ها مانند دکسترین و نشاسته است . بنابراین با مصرف جو قند خون بسرعت بالا نمی رود . گیاهک یا جوانه ی جو داراب ترکیبات اسید چرب خاصی مانند : اسید پالمتیک ، اسید استئاریک ، اسید اولئیک و اسید لینولئیک می باشد . بنابراین خواص و ترکیبات جوی جوانه زده با جوی موجود در بازار متفاوت است .
در هر ۱۰۰ گرم جو :
- ۳۵۴ کیلو کالری انرژی
- ۷۳/۵ گرم کربوهیدرات
- ۱۷/۳ گرم فیبر
- ۱۲/۵ گرم پروتئین
- ۲/۳ گرم چربی می باشد .
همچنین املاح و ویتامین های زیر در جو وجود دارد .
- تیامین
- نیاسین
- آهن
- منیزیم
- پتاسیم
- مس
- منگنز
- سلنیوم
- ویتامین E
همچنین انچه در جو قابل تامل است فیبر خاص و قابل توجه ان است . ترکیبات بتاکاروتنی ، لوتئین و گزانتین نیز در جو وجود دارد .
فیبر اصلی مهم در جو بتاگلوکان است . که یک فیبر محلول و بسیار مفید برای بدن می باشد . میران فیبر جو در بین غلات از همه بیشتر است . نام دیگر جو سلطان فیبر غلات است و بعلت فیبر رژیمی قابل توجه در جو می باشد .
کاهش کلسترول :
انچه در درمان و کاهش کلسترول خون موثر است مصرف کلسترول کمتر در برنامه ی غذایی و دیگر موادی است که قابلیت پائین اوردن کلسترول را دارند . فیبر محلول بتاگلوکان که در جو وجود دارد یک ترکیب مفید و موثر در کاعش کلسترول می باشد .
تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده است . از جمله تحقیقی که مردان ۲۰ ٪کربوهیدرات دریافتی روزانه ی خود را از طریق مصرف جو دریافت کردند . بعد از ۵ هفته میزان کلسترول تام و LDL کلسترول کاهش یافت ولی HDL کلسترول که کلسترول مفید است افزایش نشان داد .
حتی اگر جو مخلوط با برنج استفاده شود در مقایسه با مصرف برنج به تنهایی باعث کاهش کلسترول و کاهش چربی شکمی می شود .
کاهش قند خون و افزایش حساسیت به انسولین :
مصرف فیبر محلول در وعده ی غذایی و در کنار کربوهیدارت باعث کاهش قند خون می شود .مطالعاتی که بر روی مصرف جو در رژیم افراد دیابتی انجام شده است ، نشان داد که مصرف جو باعث افزایش کمتر قند خون بعد از غذا می شود و از جانب دیگر حساسیت گیرنده های انسولین را در قبال مقدار کمی افزایش قند خون کاهش می دهد . این نتیجه نشان می دهد افراد دیابتی حتما باید از استفاده ی جو در برنامه ی غذایی خود بهره ببرند .
چاقی نیز عاملی برای کاهش حساسیت به انسولین بیان می شود . تعدادی از بانوان چاق که حساسیت به انسولین بالایی داشتند با مصرف جو در وعده ی صبحانه بعنوان غله ی صبحانه سطح قند خون نرمال تر شد .
علاوه بر این GI جو در بین تمام غلات پائین ترین شاخص است و به ازای واحد مساوی از سایر غلات کمتر قند خون را افزایش می دهد .
مفید برای دستگاه گوارش و سیستم هضمی :
یکی از عوامل مفید و سود رسان به دستگاه گوارش ، عوامل پروبیوتیک می باشند . فیبر بتاگلوکان موجود در جو بعنوان یک عامل مهم در تحریک فعالیت عوامل باکتریایی و بهبود عملکرد پروبیوتک شان در دستگاه گوارش می شود .
فیبر از عوامل رفع یبوست در رژیم نیز می باشد . با گنجاندن جو در برنامه ی غذایی و مداومت در استفاده ی آن مشکل یبوست برطرف می شود .
خاصیت ضد سرطانی :
مواد غذایی و نوع خوراک اثر بسیار بارزی بر پیشگیری از سرطان و جلوگیری از پیشرفت ان دارد فیبر موجود در پوسته ی جو و فیبر محلول موجود در جو از عوامل مفید و موثر در خاصیت انتی اکسیدانی ان است . و عوامل انتی اکسیدان نقش مهمی در مساله ی سرطان دارند .
همچنین وجود ویتامین E و سلنیوم بعنوان عوامل انتی اکسیدان قوی در جو ان را مبدل به یک ضد سرطان قوی کرده است که وجود ع انل بتاکاروتن ، لوتئین و گزانتین این خاصیت را تقویت کرده اند .
مصرف جو بر روی تعادل فعالیت هورمون ها ، بویژه هورمون های جنسی اثر دارد . مصرف جو باعث کاهش فعالیت عوامل بوجود اورنده ی سرطان سینه می شوند .
جلوگیری از بیماری های قلبی - عروقی :
مصرف جو وبویژه جوی دوسر باعث کاهش ابتلا به بیماری های قلبی - عروقی می شود .منیزیم ، سلنیوم ، ویتامین E و منگنز از ترکیبات مفید و موثر در عملکرد درست قلبی و جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی می باشد زیرا تعدادی خاصیت انتی اکسیدانی دارند . این عوامل سیستم ایمنی را نیز تقویت می کنند . علاوه بر ترکیبات فوق یک انتی اکسیدام ویژه به نام آونان ترامید ها وجود دارند ، که اختصاصا از ابتلا به بیماری قلبی جلوگیری می کنند .
عوامل کاهش دهنده ی کلسترول که در جو وجود دارند از عوامل مهم دیگر در کاهش گرفتگی عروق و بیماری قلبی هستند .
تقویت سیستم ایمنی بدن :
وجود ویتامین E یک عامل مهم در تقویت سیستم ایمنی می باشد . جو دارای این ویتامین‌می باشد . بویژه جوی دوسر ، که البته در جوانه و گیاهک جو این ویتامین بیشتر است . از دیگر عواملی که سیستم ایمنی را تقویت می کند ، فیبر بتا گلوکان می باشد . وجود این فیبر علاوه بر تمام خواص ذکر شده در قبل ابتلا به انواع بیماری ها و بهبودی سریع تر را با وجود این فیبر به ارمغان می اورد . همچنین مصرف جو باعث تقویت نوعی از گلبول های سفید می شود که وظیفه ی ایجاد اولین سد دفاعی در برابر ویروس ها و عوامل اسیب رسان را دارند .
جو و بیماری سلیاک :
بیماری سلیاک یک بیماری ژنتیکی است ( celiac disease ) که در این بیماری افراد به پروتئین گلوتن‌حساسیت نشان می دهند . بیشترین ماده ای که برای این افراد احتیاج به محدودیت دارد ، گندم است که گلوتن بالایی دارد . جو دارای مقداری گلوتن می باشد ولی در مقایسه با گندم ناچیز و اندک می باشد . در شرایطی که با تجویز پزشک بیماری سلیاک کنترل شده باشد ، مصرف جو با تجویز پزشک بلا مانع است .
زیبایی و سلامت‌پوست با جو :
وجود املاح و ویتامین هایی از خانواده ی B , ویتامین E و همچنین املاحی چون آهن که نقش مهمی در زیبایی و شادابی پوست دارند ، ممجر به انتخاب جو بعنوان یک عامل موثر در زیبایی و نشاط پوست و جلوگیری از حمله و اسیب عوامل اسیب رسان و مخرب به پوست می شود . علاوه بر تجویز خوراکی جو ، استفاده از ان بصورت ماسک نیز در سلامت و نشاط پوست موثر است . حتی برای درمان بیماری های پوستی مانند اگزما و پزوریازیس نیز از ماسک جو استفاده می شود .
ایا مصرف جو ضرری هم دارد ؟
باوجودی که جو یک غله ی مفید و پرخاصیت است اما در بعضی موارد نیاز به محدودیت و بررسی برای مصرف وجود دارد .
جو دارای مقداری گلوتن می باشد که البته در مقایسه با گندم میزان آن کمتر است . ولی در افزاد مبتلا به سیلیاک حتما باید تحت نظر پزشک مصرف شود .
همچنین در جو علاوه بر فیبر محلول بتا گلوکان که راجع به ان صحبت شد ، فیبر کوتاه زنجیر فروکتان نیز وجود دارد که یا تخمیر منجر به ایجاد نفخ و گاز در دستگاه گوارش می شود . مصرف جو بعلت وجود این فیبر و اثرش بر دستگاه گوارش در افراد مبتلا به سندرم رودهی تحریک پذیر ( I B D ) توصیه نمی شود .
