یکی از مشکلاتی که اکثر روزه داران در ماه مبارک رمضان با ان مواجه می شوند ، بوی ناخوشایند دهان است که گاهی علاوه بر خود فرد ، ممکن است اطرافیان او را نیز ازار دهد . البته این مشکل برای بعضی افراد فقط به ماه رمضان محدود نمی شود و در ماه های دیگر سال نیز وجود دارد . از دیدگاه طب جدید مهم ترین علل بوی بد دهان ، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ، پوسیدگی و عفونت دندان ها و لثه ها و بیماری های گوارشی از جمله ریفلاوس معده به مری هستند و بیماری های تنفسی ، اختلالات متابولیک ، داروها و بیماری های سیستمیک و ... در رده های بعدی اهمیت قرار دارند . در طی روزهای معمولی به دلیل نوشیدن مایعات ، بزاق دهان پیوسته تازه می شود و این بو کم تر است . اما در روزه داری به دلیل اینکه امکان تازه شدن اب دهان کم تر است ، باقی ماندن غذا در بین دندان ها ، بوی بد بیشتری را ایجاد می کند .
از طرف دیگر ، در حالت روزه داری و گرسنگی طولانی مدت پس از گذشت چند ساعت که ذخایر قندی بدن تمام می شود ، بدن برای تولید انرژی به چربی ها روی می اورد . در اثر سوختن چربی ها موادی به نام کتون در بدن ساخته می شوند که بوی ان ها از راه تنفس خارج می شوند .
شایع ترین علت های بوی بد دهان از منظر طب سنتی :
۱ . حرارت بالایی که در معده ایجاد شود و بر رطوباتی که در معده و حلق و اطراف دندان ها وجود استیلا یابد و این رطوبات را فاسد گرداند . این نوع بوی بد با گرسنگی تشدید و با خوردن غذا کم تر می شود که می تواند مهم ترین علت بوی بد دهان در زمان روزه داری باشد .
۲ . اخلاط نامناسب مانند صفرا یا بلغم متعفن در معده تجمع یابند و بخارات ناشی از ان ها باعث ایجاد بوی بد دهان شود . این علت نیز با بیماری های گوارشی ذکر شده از دیدگاه طب جدید قابل تطابق است .
۳ . عفونت لثه و دندان ها و پوسیدگی و فساد رطوبات ان ها ( که جزء شایع ترین علل بوی بد دهان از دیدگاه طب رایج است ) .
۴ . مواد و رطوبات فاسدی که از معز به سمت دهان و لثه ها می ایند و به دلیل ضعف لثه ها در لین محل تجمع یافته و بوی نامناسب ایجاد نی کنند .
۵ . عفونت و بیماری های ریوی
راهکار های رفع بوی بد دهان
راهکار های مناسب قبل از ماه رمضان :
۱ . رعایت بهداشت دهان و دندان و اصول حفظ صحت دندان ها از مهم ترین نکات است . با مسواک زدن نرتب و درمان پوسیدگی ها و عفونت های دندان ها و لثه می توان به این مهم دست یافت . از منظر طب سنتی ، راه هایی تیز برای تقویت دندان ها و لثه ها وجود دارد مانند :
- مالیدن پوست سبز رنگ گردوی تازه بر ریشه ی دندان ها ، ان ها را تقویت می کند
- در صورتی که مخلوط عسل و سرکه در هر ماه ۴ - ۳ بار با انگشت بر ردی دندان ها و لثه مالیده شود ، باعث سفید شدن دندان ها ، پاک سازی چرک از لثه و روئیدن گوشت جدید بر لثه می شود .
- مالیدن مخلوط عسل و نمک بر لثه و دندان ها ، مانع بروز زخم های دهانی و آفت شده و دندان ها را سفید می کند .
- مالیدن جوشانده ی گلنار و مورد در سرکه بر لثه در تقویت ان موثر لست به خصوص اگر به جوشانده ی مذکور کمی شیره ی انگور هم اضافه شود .
- جویدن کندر نیز لثه را محکم‌می کند .
از دیدگاه طب جدید عصاره ی پوست گردو ، خاشیت ضد میکربی بر علیه میکرو ارگاتیسم های گرم منفی ، گرم مثبت و قارچ ها دارد و نیزPH بزاق را افزایش می دهد و به همین دلیل در جلوگیری از تشکیل پلاک ها و پوسیدگی دندان و کاهش خطر عفونت های لثه و بهبود بهداشت دهان موثر است . عسل نیز به خاطر دارا بودن کلسیم ، فسفر و فبوراید برای دندان ها و لثه مفید است . اثر جلا دهندگی نمک بر روی دندان ها نیز در مقالات طب جدید بیان گردیده است . همچنین جهت رعایت حفط صحت دندان ها ، باید از مصرف شیرینی جات و ادویه جات و غذاهای تند به میزان زیاد پرهیز نمود .
۲ . معده باید قبل از شروع ماه رمضان از اخلاط نامناسب پاک شود . کسانی که در معده شان خلط صفرای متعفن وجود دارد و معمولا دچار تلخی دهان و تهوع و بی اشتهایی هستند ، باید از شربت هایی مانند شربت انار ، شربت زرشک و شربت سکنجبین و نیز تخم اسفرزه ی خیسانده در اب این شربت ها استفاده کنند .
کسانی که تجمع بلغم متعفن در معده دارند و به دنبال ان دچار احساس سنگینی معده ، تهوع و عدم تشنگی می شوند و همچنین بوی بد دهان ایشان با شستن دهان و مصرف غذا از بین نمی رود ، از مصرف آب عسل و زنجییل بهره مند می شود . اب عسل معده را قوت بخشیده و اشتها زا تنظیم کرده و به عملکرد دستگاه گوارش کمک کرده و رطوبت های زائد را می زداید . به علاوه این نوشیدنی رطوبت های زاید و ا۸لاط نامناساطراف کلیه ها و شش ها را نیز به اسانی برطرف خواهد کرد . زنجبیل مقوی معده ، کبد و هاضمه بوده و بادهای غلیظ معده را از بین می برد و بلغم و رطوبت های چسبیده به سطح معده و روده ها را از بین می برد.
افرادی که از برگشت اسید و غذا از معده به مری رنج می برند ، از فوائد مصرف خاکشیر یک ساعت قبل از غذا و هویج پخته با روغن زیتون بهره مند می شوند . خاکشیر و هویج هر دو در تقویت معده و هاضمه نقش دارند . و البته در تحقیقی اثر مثبت روغن زیتون نیز در تسکین بازگشت غذا از مری به معده مشاهده شده است .
۳ . اگر علت بوی بد دهان به تشخیص پزشک رطوبات و مواد فاسد ریخته شده از مغز باشد ، باید طبق صلاح دید پزشک با داروهایی مانند ایارج فیقرا تحت نظر پزشک اقدام شود . همچنین از خوردن غذاهای ترش و نفاخ پرهیز شود و نیز مصرف موادی از قبیل مویز و بادام و مرباهایی مانند مربای امله و هلیله جهت تقویت مغز استفاده شود .
مویز ، تقویت کننده ی قلب و مقوی کبد و پاک کننده ی معده بوده و صفرا و بلغم اضافی را از بین می برد و مقوی اعصاب است .
بادام نیز حافظ اصل و طبع مغز است و موجب تیزی ذهن شده ، اعصاب و حواس مغزی را تقویت می کند . همچنین معده را دباغی می کند .
هلیله نیز جهت تقویت معده ، مغز ، ذهن ، حافظه و حواس بی نظیر است .
۴ . اگر علت بوی بد دهان ، بیماری ها و عفونت های ریوی باشد ، باید تحت تظر پزشک متخصص اقدامات درمانی مقتضی صورت گیرد .
تدابیر رفع بوی بد دهان حین روزه داری و ماه رمضان :
در طول ماه رمضان علاوه بر توجه به موارد ذکر شده ، رعایت موارد زیر نیز توصیه می شود :
۱ . در افرادی که به دنبال خوردن سحری مسواک نمی زنند ، به دلیل باقی ماندن غذاها در لابلای دندان ها و حفرات دهان ، بوی دهان بیشتر و نامطبوع تر است . بنابراین باید در وعده ی سحری طوری برنامه ریزی شود که زمان کافی برای مسواک زدن و استفاده از نخ و یا خلال دندان وجود داشته باشد . در صورتی که فردی دچار پوسیدگی دندان ها ، چرک و خونریزی از لثه ها باشد می تواند از خمیر دندان های گیاهی استفاده کند که دارای موادی چون گلنار ، کندر ، مازو و ... است .
۲ . همانطور که قبلا ذکر شد باید از غذاهای بسیار داغ ، تند و ادویه دار و چای پر رنگ در ماه رمضان پرهیز نمود ، چرا که این غذاها پرز های چشایی دهان را دچار سائیدگی کرده و این امر به خشک شدن اب دهان کمک می کند و سبب بوی بیشتر دهان می گردد .
۳ . کسانی که تجمع صفرا در معده دارند ، باید از غذاهای بسیار چرب و شیرین پرهیز نمایند و به عنوان‌چاشنی در غذاهای خود از ابغوره ، سماق ، زرشک و ابلیمو استفاده نمایند . یکی از غذاهای مفید برای این افراد آش الو می باشد . الو هم موجب لینت طبع می شود و از یبوست که در این ماه بسیار شایع است جلوگیری می کند و هم حدت صفرا و تشنگی و حرارت درون را تسکین می دهد و صفرای اضافی را از بدن خارج نی کند .
یکی از پر منفعت ترین خوراکی ها برای افراد فوق در ماه رمضان ، زرد الوی تازه و در صورت عدم دسترسی ، خیسانده ی برگه ی زرد الو است . زرد الو در کسانی که معده ی گرم دارند ، رفع کننده ی بوی بد دهان است و مصرف خیسانده ی برگه ی آن خارج کننده ی ثفرا و نلین طبع و مسکن تشنگی و جوشش خون و التهاب معده است . در مقالات طب جدید نیز مصرف زرد الو در بهبود زخم ها و التهابات معده موثر ذکر شده است .
همچنین مصرف میوه هایی مانند انار ، گلابی ، و به در این ماه برای افراد مذکور مفید بیان شده است .
۴ . اما کسانی که تجمع بلغم در معده دارند ، باید از غذاهای چرب ، ابکی ، سنگین و خمیری مانند اش رشته ، ماکارونی ، قارچ و ترید ها پرهیز کنند . این افراد از مصرف گلقند و کرفس بهره می برند .
گلقند مقوی مغز و معده است و رطوبات اضافی معده را خشک می کند و مانع صعود بخارات غذا از معده به سر می شود .
کرفس سردی احشا را برطرف می سازد و بادهای موجود در معده و روده را تحلیل می برد . همچنین نقش موثر کرفس در بیماری هلی معده در مقالات طب رایج به اثبات رسیده است .
این افراد می توانند در ماه رمضان از مویزی که دانه ی ان خارج شده است و به جای ان کمی پودر مورد در ان ریخته اند استفاده نمایند . این ترکیب نیز در رفع بوی بد دهان موثر است . تقویت معده و منع صعود بخارات معده به سر از خواص مورد است .
یکی از غذاهای مفید برای این افراد کبک یا بلدرچین است . که با نخود ، زیره و شوید ، دارچین و زعفران و مبخک پخته شود .
۵ . تمام افراد به خصوص کسانی که از بیماری برگشت اسید و غذا از مری به معده رنج می برند ، در این ماه بایست از غذاها و ترکیبات نفاخ پرهیز نمایند . همچنین برخی افراد پس از خوردن وعده ی غذایی دراز می کشند و بعضی افراد دیگر سیگار می کشند ، در حالی که انجام این کارها باعث تشدید برگشت اسید از معده به مری می شود . این افراد هنگام افطار و شام باید از نوشیدن دوغ ، نوشابه ، خوردن غذاهای چرب و نیز گوجه فرنگی و مرکبات پرهیز کنند . به علاوه از پر خوری و سریع غذا خوردن پرهیز کرده و غذا را با ارامش بجوند . در هنگام غذاخوردن از عصبانیت و صحبت های ناراحت کننده دوری کرده و فضای زمان مصرف غذا را به فضایی شاد و پر از انبساط خاطر تبدیل کنند .
