سفر یک اتفاق است که در زندگی هر فردی به کرات رخ می دهد . اینکه انسان بداند در حین سفر چه تدابیری را به کار ببرد که سلامت او را تضمین کند ، نیکو و پسندیده است . در این مقاله به بررسی نکاتی جهت اشامیدن و تناول بهینه ی غذا درسفر می پردازیم .
تدابیر غذایی در سفر :
در یک نگاه کلی ، در طول سفر غذاها باید دو ویژگی داشته باشند :
- یکی انکه مقوّی باشند چرا که سفر موجب ضعف قوّت است .
- دوم انکه ببشتر از غذاهایی خورده شود که فرد به انها عادت دارد .
در پزشکی ایرانی ، نکات فراوانی درباره ی تدابیر خوردن و اشامیدن در سفر بیان شده که برخی از مهم ترین آنها به شرح زیر هستند :
۱ . تا جای ممکن باید از غذاهایی که فرد به آنها عادت دارد خورده شود یا اینکه از پیش از سفر ، خود را به خوردن خوراک های سفر عادت دهد و اگر ممکن نیست ، باید غذاهایی مصرف کند که غذائیت آنها غالب است مانند : گوشت ، تخم مرغ نیم برشت ( عسلی ) و نان گندم که خوب پخته شده باشد . به این دلیل که در سفر ، قوّ ت ها به سبب حرکت و خستگی ، تحلیل می یابد و ضعیف می شود و باید ماده ی جایگزین به اندازه ی کافی به بدن برسد . چه بسا فرد نیاز دارد که غذای بیشتری نسبت به زمان غیر سفر بخورد ، چون در حال ریاضت و حرکت است و حرکت رطوبت های بدن را کم می کند و اونیاز به خوردن مواد رطوبتی دارد و میل اشتهایش به آن ها زیاد می شود .
۲ . مصرف زیاد سیر و پیاز در غذاهای سفر نیز توصیه شده است که موجب جلوگیری از برخی بیماری ها می شود . بویژه توصیه می شود که سیر و پیاز همان مکانی که به ان سفر کرده اید ، میل شود . امروزه نیز آثار ضد میکربی سیر و پیاز ثابت شده است .
۳ .بهتر است فرد از خوردن سبزیجات و میوه های تازه ، به میزان زیاد خودداری کند چون شکم را پر می سازد و بسیاری از آنها ارزش غذایی پائینی دارند ، مگر مصرف در هوای گرم .
۴ . در طول سفر بهتر است از مصرف زیاد ترشی ها پرهیز شود .
۵ . اگر برای سفر شب در حرکت هستند ، بهتر است شام را میل نکنند و تا زمان استراحت طولانی صرف شام را به تعویق بیندازند .
۶ .پرهیز از پرخوری حین سفر و همچنین پرهیز از حرکت کردن زمانی که شکم پر است مهم است . زیرا در چنین شرایطی حرکت کردن منجر به بروز آماس و دمل های چرکین می شود .
۷ . چنانچه هوا شرجی و نمناک باشد ، کاهش مقدار غذا و کمتر نوشیدن آب در کنار افزایش ورزش سودمند است و در هوای خشک و کثیف برعکس این شرایط است . استفاده از آب و غذای بیشتر و کمتر ورزش کردن مفید است .
۸ . خوب است مسافر بر کرسنگی صبر کند و با مصرف بادام ، روغن بادام و دیگر خوراکی هایی که تحمل گرسنگی را افزایش می دهند ، اشتها را کم کنند .
۹ . باید از مصرف میوه و آب با هم در سفر پرهیز شود ، به ویژه آب داغ و چای . این توصیه در طول سفر مهم تر و جدی تر است .
۱۰ . معمولا در سفر میزان غذای مورد نیاز بدن افزایش می یابد و گاهی این افزایش ۱/۵برابر و یا دو برابر شرایط غیر سفر است .
۱۱ ۰ زمان مناسب مصرف غذا ، زمانی است که حرکتی نباشد و زمان سکون فرد است و اگر فرد ، ناگزیر از خوردن در حین حرکت باشد ، باید چند لقمه بخورد و همه خوراک را یک جا نخورد .
۱۲ . در زمان امتلا و پری معده نباید بر مرکب یا وسیله ی نقلیه سوار شد . تکان ها و حرکت حین سفر بعد از صرف غذا اسیب رسان است و چنانچه اب میل شود منجر به فساد غذا و مشکلات معدی و هضمی می شود تنها استثنا در مورد افرادی است که دائما در سفر هستند و در صورت نیاز و به میزان کم نوشیدن آب برای این افراد مضر نیست .
تدابیر آشامیدن آب :
از انجایی که احتمال بیماری و گاهی مسمومیت با نوشیدن آب حین سفر محتمل است تدابیری جهت نوشیدن آب ارائه می شود :
۱ . بهتر است اگر تفاوت آب مبدا با مقصد زیاد است مسافر مقداری از اب مبدا را همراه خود داشته باشد و به مرور ان را با آب مقصد امیخته کند و جرعه جرعه بنوشد تا ارام ارام عادت کردن به آب مقصد صورت پذیرد . این کار بویژه برای کودکان بسیار مهم است و از آب به آب شدن کودکان جلوگیری می کند .
۲ . امیختن مقدار اندکی سرکه با اب مقصد در حدی که طعم ان را تغییر ندهد می تواند ضرر اب مقصد را کم کند .
۳ .خوردن پیاز ، سیر ، سرکه و کاهو ضرر های احتمالی اب مقصد را که به ان عادت ندارید کم می کند .
۴ . از مصرف اب غلیظ و بدبو باید پرهیز شود و در صورت اجبار به مصرف ، باید حتما جوشانده شود .
۵ . از نوشیدن اب سرد با ترشی پرهیز شود .
۶ . اگر اب مشکلات زیر را داشت اینگونه اصلاح کنید :
- چنانچه طعم متغیر داشت از سکنجبین استفاده شود .
- اب تلخ با مقداری شکر یا گلاب مصرف شود و یا بعد از نوشیدن این اب کمی نخوداب استفاده شود .
- ابی که مدتی راکد بوده و احتمال گندیدگی دارد با افشره ی جوشیده شده ی میوه های تزش مانند غوره ، انار ، سیب ، ریواس و یا خشک شده‌ی این میوه ها و یا گلابی ، سیب یا رب این میوه ها اصلاح شوند .
- آب غلیظ بدبو ، با جوشاندن یا تقطیر کردن یا مخلوط کردن به سرکه اصلاح می شود .
- اب شور با سرکه ، دانه ی مورد یا انداختن گل سرخ در آن ویا مخلوط کردن اب با سکنجبین یا خوردن به قبل از نوشیدن ان اصلاح می شود .
- آب سنگین و تیره با چند بار ظرف را عوض کردن و ته نشین اب را دور ریختن اصلاح می شود .
- آب سخت با ظرفی که در ان نان خشک خیس شده وجود دارد اصلاح می شود و باید اب روی ته نشین های ظرف مصرف شود .
- اگر اب باعث تهوع می شود با افشره ی انار مصرف شود .
- ابی که باعث بند امدن ادرار کردن شود ، با پخته ی تخم کرفس یا رازیانه استفاده شود .
- بعد از مصرف آبی که خس و خاشاک دارد ، غذای چرب نوشیده شود .
- اب غلیظ که کدر شده است بعد از نوشیدن ان حتما سیر میل شود .
راه هایی غیر از نوشیدن اب برای رفع عطش :
- نگه داشتن آلو بخارا ، انار دانه ، تمبر هندی یا قراقروط در دهان تشنگی را بر طرف می کند .
- آشامیدن دوغ ترش یا تخم خرفه ی خیسانده شده در دوغ نیز در کاهش تشنگی موثر است .
- آشامیدن ۹ گرم تخم خرفه ی کوبیده شده با سرکه و اب ، و اگر تخم خرفه نباشد ، آشامیدن آب و سرکه و سعی بر سکوت کردن که باعث رفع تشنگی می شود .
- اگر در جایی ترس کم آبی وجود داشته باشد ، باید از غذاهایی که موجب تشنگی می شوند مانند غداهای تند ، شور و شیرین و ماهی پرهیز شود . همچنین باید کمتر از انچه به ان اشتها دارد میل شود و غذاهای بی مزه بیشتر میل شودد.
- در زمان تشنگی می توان کمی آب مخلوط با سرکه آشامید که مقدار کم آن تشنگی زیاد را رفع می کند . همچنین باید از حرکت شدید ، خستگی ، سرعت عمل در رفتار ، تکلم بسیار به ویژه با صدای بلند و غذایرگرم خوردن پرهیز شود .
- کمی بر تشنگی صبر کند و اگر تشنگی غالب باشد ، ۱۵ گرم تخم خرفه را با سرکه مخلوط کرده و میل شود تا تشنگی را رفع کند .
- اگر مسافر با حالت تشنگی شدید و بعد از مدتی بی آبی به اب برسد ، نباید فوری اب بنوشد ، بلکه باید دست و پا را در آب بگذارد ، صورت را خیس کند ، کمی اب مزه مزه کند و سمس اب بنوشد . چون اگر به طور ناگهانی اب زیادی بیاشامد، از انجا که همه ی بدن گرم و مشتاق و طالب اب است ، تمام اب را به خود جذب می کنند که موجب کاهش حرارت غریزی می شود و اگر منجر به مرگ نشود ، باعث استسقا و ایجاد رخوت و سستی می شود .
