گل گاوزبان یا افعی گیاه نام یک سرده از گیاهان گل دار، از خانواده گاوزبانیان است. این سرده، شامل حدود ۷۰ گونه و چندین زیرگونه است. گونه های گاوزبان بومی شمال آفریقا، سرزمین اصلی اروپا تا آسیای مرکزی و جزایر ماکرونزی هستند که در آنجا دارای بیشترین تنوع هستند. ۲۹ گونه ی گاوزبان بومی جزایر قناری مادیرا و کیپ ورد هستند.
گل گاوزبان دو نوع دارد که یکی از آنها گل گاوزبان ایرانی است که نام علمی آن Echium amoenum است و دیگر گل گاوزبان اروپایی است که نام علمی آن Borago officinalis است. گل گاوزبان اروپایی گیاهی علفی و یک ساله است. اما گل گاوزبان ایرانی یک گیاه خودرو .است گل های گل گاوزبان اروپایی دایره ای و کوچک به رنگ لاجوردی است و گل های گل گاوزبان ایرانی به شکل گل انار و به رنگ های لاجوردی و بنفش است.
گل گاوزبان ایرانی که نام علمی ان Echiuma moenum یکی از گونه های سرده ی گاوزبان است. این گیاه یکی از گیاهان دارویی بسیار مهم در طب سنتی ایرانی است. گل گاوزبان گیاهی دوساله یا چند ساله است که به صورت بومی در مناطقی از ایران شهرستان رودسر - منطقه اشکورات ، قفقاز و روسیه در ارتفاعات ۶۰ تا ۲۲۰۰ متر( ۲۰۰ تا ۷۲۲۰ فوت ) از سطح دریا رشد می کند.
شاید برای همه ما پیش آمده باشد زمانی که عصبانی هستیم و یا خسته به ما پیشنهاد می دهند که دمنوش بنوشیم. در میان این پیشنهاد ها دمنوش گل گاو زبان در صدر قرار می گیرد. این امر بی دلیل نیست. اگر ما بدانیم که دمنوش گل گاو زبان چه خواصی دارد، خودمان به طور خودکار و روزانه از این دمنوش می نوشیم. در این مقالهقصد داریم تا خواص گل گاو زبان و فواید آن را بررسی کنیم.
گیاه گل گاوزبان یک گیاه علفی خودرو است که خوشبختانه در کشور ما به خصوص دامنه های البرز جایگاه این گیاه می باشد. نکته ي حائز اهمیت در گل گاوزبان این است که از تمام قسمت های آن مانند ،گل برگ و دانه برای تهيه ی دارو استفاده می شود. از میان گل های گاوزبان گل مرغوب دارای دم سفید و گل برگ های بنفش است. برگ های تازه ی این گل دارای مقدار زیادی ویتامین C است.
گل های این گیاه به رنگ های آبی، سفید و بنفش است. از دانه های آن در تهیه ی روغن های دارویی استفاده ی گسترده می شود. این گیاه از ویتامین های گروه ب، ویتامین ث و مواد معدنی کلسیم، منگنز، منیزیم، اسید فسفریک، نیترات پتاسیم، رزین و فلانوئید و... تشکیل شده است.
همانطور که می دانید امروزه افراد در شبانه روز با استرس و موقعیت های استرس زای زیادی دست و پنجه نرم می کنند. به همین دلیل ممکن است خونسردی خود را از دست بدهند و این مشکل عوارض دیگری مانند بی خوابی بدخلقی و بی حوصلگی را به دنبال داشته باشد. اما گل گاوزبان یک آرامش بخش و درمان خانگی استرس محسوب می شود با استفاده از مصرف گل گاو زبان دیگر در شرایط استرس زا مشکلی نخواهید داشت و شبها به آرامی می خوابید.
اثرات ضد درد و ضد استرس گل گاوزبان، در چندین مدل حیوانی امتحان شده و نتایج خوبی داشته اند. همچنین عصاره و دمنوش آن در برابر آسیب های مغزی و اختلالات مربوط به مغز اثر محافظتی دارند. طبق تحقیقات این گیاه می تواند در برابر اختلالات شناختی ناشی از بیماری های عصبی نیز تاثیر داشته باشد.
جالب است بدانید که دمنوش گل گاو زبان از انواع نوشیدنی های گرم است که در درمان بیماران مبتلا به افسردگی خفیف تا متوسط اختلال وسواس فکری و اختلال اضطراب فراگیر موثر است. در ضمن، عصاره گل زبان می تواند برای درمان بیماری آلزایمر مفید باشد.
گل گاو زبان یکی از بهترین دمنوش ها برای حفظ تعادل فشار خون محسوب می شود. این نکته بیشتر راجع به افراد دارای فشار خون پایین صدق می کند و افراد دارای پرفشاری خون باید در مصرف دمنوش گل گاوزبان به تنهایی احتیاط کنند.
گل گاو زبان آنتی اکسیدان های زیادی دارد که از طریق آنها موجب بهبود گردش خون می.شود. دمنوش گل گاو زبان را هم در برنامه خود بگنجانید تاباعث کنترل فشار خون شما شوند.
همانطور که عنوان شد گل گاو زبان یک آرام بخش طبیعی است که تاثیر زیادی در کاهش استرس و اضطراب دارد. در نتیجه می تواند تپش قلب را نیز کاهش دهد. در ضمن، گل گاو زبان حاوی آنتی اکسیدان پلی فنل است که نقش مهمی در سلامت انسان دارد و رادیکالهای آزاد را از بین می برد.
رادیکال های آزاد علت بسیاری از بیماری ها مانند دیابت، پیری، بیماری های عصبی، تصلب شرایین، سرطان التهاب و اختلالات متابولیک محسوب می شوند. آنتی اکسیدان ها در مقابل رادیکال های آزاد واکنش نشان می دهند و خواص اکسیداتیو آنها که باعث آسیب دیواره سلولی و سایر اثرات مضر می شود را خنثی می کنند. در نتیجه علاوه بر کاهش تپش قلب، دمنوش گل گاو زبان مانع از گرفتگی عروق کرنر قلب نیز می شود.
انواع مختلفی از دمنوش برای سرماخوردگی وجود دارد. گل گاوزبان سرشار از ویتامین C و فلاونوئیدها است که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شوند. از طرفی تسکین درد و ضد التهاب بودن از دیگر خواص گل گاوزبان به حساب می آید که در درمان سرماخوردگی و گلو درد مفید است. همچنین آسم و برونشیت را می توان با این گیاه درمان کرد. طب سنتی معتقد است که گل گاو زبان می تواند تب بالا را کاهش دهد.
افراد مبتلا به دیابت می توانند با بهره گیری از خواص گل گاو زبان به بهبود بیماری خود کمک کنند. این دمنوش باعث کاهش قند خون در افراد دیابتی می شود. البته دمنوش های مختلفی می توانند برای دیابت مفید باشند.
کافی است بسته دمنوش گل گاو زبان را خریداری کنید و در هفته آنها را میل کنید تا دیابت شما کنترل شود. همچنین برای بیماران دیابتی توصیه می شود جایگزین های قند درکنار دمنوش خود استفاده کنند.
نامنظمی پریودی یکی از مسائل گریبانگیر برای بانوان است. این امر خیلی از اوقات به دلیل رژیم غذایی و سبک زندگی نامناسب پیش می آید. در همین نقطه است که یکی دیگر از خواص گل گاو زبان آشکار می شود. جالب است بدانیم که دمنوش گل گاو زبان این اختلال را در بدن درمان می کند و سیکل قاعدگی شما را عادی می کند. در ضمن یکی دیگر از فواید و خواص گل گاو زبان کاهش درد های دل و کمر در دوران قاعدگی است.
از دیگر فواید گل گاوزبان می توان از ادرار آور بودن آن نام برد. زیرا سدیم و پتاسیم بالایی دارد که به همین دلیل ادرار آور است. افزایش دفعات ادرار به دفع عفونت کمک می کند و افراد متبلا به این عفونت می توانند از خواص آن بهره ببرند. از طرفی گل گاو زبان برای بهبود التهاب، تورم کلیه ها و درمان بی اختیاری ادرار مفید است.
در ترکیبات گل گاو زبان عنصر منیزیم وجود دارد که از بروز سرطان جلوگیری می کند. علاوه بر عوامل انتی اکسیدان فراوانی که گل گاو زبان دارد و ضد سرطان است. توصیه ما قبل از مصرف خودسرانه آن توسط افراد سرطانی مشورت با مشاوران و متخصصان اگاه در این زمینه است.
ترکیبی به نام آلکوالویید نیز در ترکیبات گل گاو زبان وجود دارد که به آن خاصیت ضد آلرژی، ضد روماتیسم و درد مفاصل و ضد التهاب و قرمزی می دهد.
گل گاو زبان برای نرمی سینه و درمان گلودرد کودکان در زمان سرماخوردگی کاربرد دارد.
همچنین روغن آن برای درمان مشکلات پوستی نوزادان و کودکان مفید است.
البته باید توجه کنید این گیاه مانند بسیاری از داروهای گیاهی برای کودکان زیر دو سال ممنوع است و برای کودکان بالاتر از دو سال نیز باید با مشورت و زیر نظر پزشک مصرف شود؛ حتی مشتقاتش مانند روغن گل گاو زبان هم باید با مشورت پزشک مصرف شود.
مصرف دمنوش گل گاو زبان برای لاغری و سوزاندن چربی ها نیز مفید است. کالری این دمنوش تقریبا معادل صفر است و می توان
بدون احساس عذاب وجدان آن را مصرف کرد.
یکی از خواص دمنوش گل گاو زبان این است که نرم کننده گلو و ضد سرفه است. سایر خ اص گل گاو زبان شامل:
- مسهل
- درمان پوست خشک
- درمان خارش پوست
- ضد گرگرفتگی
- کمک به درمان انزال زودرس
- التیام بخش زخم های دهان و لثه
- کمک به هضم بهتر غذا
-افزایش سوخت و ساز بدن
- بوی بد دهان را از بین می برد.
حداکثر میزان مصرف گل گاوزبان در روز دو گرم در سه وعده است. با توجه به مقدار موجود در دمنوش اگر بخواهید سه لیوان بنوشید، در هر لیوان ۰.۵ الی ۰.۷ گرم کافی است.
قبل از مصرف به نکات زیر توجه کنید:
. توجه داشته باشید چای و دمنوش گل گاوزبان را همان موقع که تهیه کردید، مصرف کنید زیرا در اثر گذشت زمان خواص گل گاوزبان از بین می رود.
دمنوش گل گاوزبان را به مقدار بیشتر از حد مجاز و مدت طولانی مصرف نکنید. مصرف ۵ روز متوالی عادت ایجاد می کند و توصیه می شود بعد از ۵ روز حتماً ۳ روز از نوشیدن آن خودداری کنید.
- لازم به ذکر است استفاده از دمنوش های ترکیبی نظیر دمنوش گیاهی گل گاوزبان و دارچین یا گل گاوزبان و بابونه بسیار مفید است .
برای تاثیرگذاری بیشتر دمنوش گل گاو زبان بهتر است آن را با فاصله از وعده های غذایی مصرف کنید تا خاصیت خود را از دست ندهد. البته با معده خالی میل نکنید، همچنین اگر از بی خوابی رنج می برید، می توانید قبل از خواب یک فنجان دمنوش گل گاو زبان مصرف کنید.
گل گاو زبان با وجود تمام فوایدی که دارد اگر بیش از اندازه مصرف شود ممکن است موجب این اختلالات شود:
- افزایش فشار خون
- درد معده
- تشدید سنگ کلیه
- قاعده آور
- تداخل با داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب ،آرامش ،بخش، قرص های خواب اور
- آنتی هیستامین، قرص فشار
- اعتیادآور
- مسمومیت کبدی
- گشاد شدن مردمک چشم
- خستگی و بی حالی
- ایجاد سنگ کیسه صفرا
- احتمال ابتلا به سرطان کبد
- افزایش مدت زمان خونریزی به همین دلیل کسانی که عمل جراحی یا خونریزی شدید دارند باید از مصرف این گیاه خوداری کنند. اگر دارو مصرف می کنید حتما قبل از مصرف دمنوش گل گاو ،زبان با پزشک خود مشورت کنید.
- همچنین کسانی که مشکلی ندارند نیز نباید در مصرف این دمنوش سرشار از آنتی اکسیدان افراط کنند.
گل گاو زبان علاوه بر خواص بی نظیری که دارد می تواند در افرادی با شرایط خاص مشکلاتی ایجاد کند.
- متخصصان توصیه می کنند که در طول نه ماه بارداری استفاده از گل گاو زبان قطع شود، زیرا ممکن است به علت داشتن آلکالوئیدها به جنین آسیب بزند.
- گل گاو زبان به دلیل ترکیباتی که دارد برای افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند ضرر دارد و باعث تشدید تولید سنگ در کلیه آنها می شود.
- افرادی که از فشار خون بالا رنج می برند، بهتر است از این گیاه استفاده نکنند یا همراه جوشانده گل گاو زبان آب لیموی تازه میل کنند.
- مصرف مکرر بیشتر از حد نرمال و طولانی مدت از این گیاه دارویی خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد.
مقدار ۵ گرم گل گاوزبان خشک را در یک لیوان
آب جوش ( حدود ۲۵۰ میلی لیتر ) بریزید. آب جوش و گل گاو زبان را در یک قوری مقاوم به حرارت ریخته و روی شعله گاز بگذارید. دقت کنید که شعله گاز باید خیلی کم باشد و یا ترجیحا از شعله پخش کن استفاده کنید. صبر کنید تا حجم جوشانده به ۱۵۰ میلی لیتر برسد. برای تجربه طعم بهتر می توانید جوشانده گل گاو زبان را با کمی لیمو عمانی یا آب لیموی تازه و عسل میل کنید.
وقتی آب به جوش آمد یک یا دو حلقه لیمو خشک را به همراه گل گاو زبان اضافه کنید و بگذارید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد. می توانید آن را با خرما یا مقداری نبات بنوشید. طبع لیمو سرد و خشک است و به تعادل گرمی گل گاو زبان کمک می کند.
برای تهیه گل گاو زبان و سنبل الطیب باید از نسبت ۲ به ۱ استفاده کرد و مقدار سنبل الطيب کمتر باشد. سنبل الطیب، طبع گرم و خشک دارد و رطوبت گل گاو زبان را متعادل می کند. این گیاه مانند گل گاوزبان خاصیت آرام بخش دارد و در درمان بی خوابی موثر است. در ضمن، گل گاو زبان و سنبل الطیب هر دو به عنوان دمنوش های لاغری محسوب می شوند و می توانید جهت کاهش وزن آنها را با نظر متخصص مصرف کنید.
گل گاو زبان فشار را بالا می برد. بنابراین افرادی که فشار آنها پایین است می توانند برای کنترل فشار خون خود آن را مصرف کنند. البته ترکیب کردن آن با گیاهان دیگر می تواند باعث کاهش فشار خون هم شود که در این صورت باید آن
را زیر نظر پزشک مصرف کنید.
