بوته زغال اخته یک درختچه گلداراست و میوه های گوشتی از قرمز تا بنفش دارد. طعم ترش شیرینی دارد. گیاه زغال اخته عاشق آب و هوای معتدل است. میوه گیاهانی که با دانه های زغال اخته اصلاح شده رشد می کنند طعم بهتری نسبت به نوع وحشی آن دارند. رنگ آنها در ابتدا سبز است سپس با رسیدن به قرمز و بنفش تبدیل می شود.
این میوه پرخاصیت بومی غرب آسیا و جنوب اروپاست و در کشور ما در ارسباران و روستای هیر در قزوین کاشت می شود. زغال اخته قبل از رسیدن طعم تند و تیزی دارد. اما وقتی که می رسد طعم ترشی پیدا می کند. این میوه و فرآورده های آن طرفداران زیادی دارند، اما اکثر ما از خواص این میوه خوشمزه بی اطلاع هستیم. البته خواص زغال اخته تازه از فرآورده های آن بیشتر است.
درخت زغال اخته چندان تنومند نیست، اما معمولا بین ۵-۱۰ متر بلندی دارد تنه ای به رنگ قهوه ای تیره دارد و وقتی به مرحله میوه دادن می رسد شاخ و برگ زیادی پیدا می کند. در فصل پاییز به سیاق بیشتر درخت های دیگر، برگ های آن می ریزد اما خیلی زود دوباره سبز می شود. وقتی شکوفه می دهد، پر می شود از گل های زردرنگ کوچک و تمامی جلوه زیبای طبیعت را در خودش نمایان می کند. از این گل های زردرنگ برای مصارف تزئینی استفاده می شود.
خود زغال اخته که همان میوه درختش باشد، دانه ای است کوچک و بیضی شکل این دانه معمولا یا زرد کمرنگ است یا قرمز تیره البته بیشتر انواع زغال اخته که در نقاط مختلف رشد می کنند به همان رنگ قرمز تیره هستند. هر دانه زغال اخته هسته کوچکی هم دارد. از لحاظ ظاهری شبیه به میوه ای است که از هسته اش دانه های قهوه تهیه می کنند.
زغال اخته به دلیل دارا بودن آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی خواص فراوانی برای سلامتی دارد برخی از خواص زغال در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد.
زغال اخته خشک ترکیبی گسترده و منحصر به فرد از مواد مغذی گیاهی است و خاصیت های بسیاری برای حفظ سلامتی شما دارد. این توت های کوچک ترش و شیرین یک افزودنی عالی به رژیم غذایی شما هستند زیرا کالری کم و ویتامین K بالایی دارند که برای رشد استخوان و لخته شدن خون در صورت آسیب مهم است.
تحقیقات علمی زغال اخته را با بهبود سلامت قلب و همچنین بهبود سلامت مغز مرتبط دانسته است. حتی مطالعاتی وجود دارد که نشان می دهد خوردن زغال اخته می تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
آنها همچنین سرشا را ز آنتی اکسیدان هستند که از بدن شما در برابر آسیب سلولی محافظت می کنند. امروزه زغال اخته به صورت فله ای خشک و نگهداری می شود و در سراسر جهان محبوبیت دارد.
زغال اخته خشک جزو مواد اولیه محبوب برای سوپ ها و خورش ها و همچنین برای تا رت ها، چیزکیک ها، کلو چه ها و سایر دسرهاست. همچنین به تنهایی یک میان وعده خوب و مغذی محسوب می شود. مهمتر از همه زغال اخته خشک شده یک غذای فوق العاده برای سلامتی است. چراکه سرشار از مواد مغذی، فیبر بالا و کالری کم است.
زغال اخته خشک فواید سلامتی زیادی دارد. زغال اخته ها سرشار از ویتامین C و قند کمی هستند اما فیبر بالایی دارند که باعث می شود احساس سیری کنید. آنها حاوی مواد مغذی ضروری هستند . خواص آنتی اکسیدانی آنها به پیشگیری از بیماری های مزمن مانند آرتریت، سرطان یا بیماری آلزایمر کمک می کند.
همچنین ثابت شده است که زغال اخته فشار خون را کاهش می دهد که به نوبه خود سلامت قلب را بهبود می بخشد. اکنون به بررسی خواص زغال اخته و تاثیر آن برسلامتی می پردازیم.
ارزش غذایی زغال اخته (۱۰۰ گرم)
- کالری ۴۶
- آب ۸۷٪
- پروتئین ۰/۴ گرم
- کربوهیدرات ۱۲/۲ گرم
- قند ۴ گرم
- فیبر ۴/۶ گرم
- چربی کل ۰/۱ گرم
- اسید چرب اشباع ۰/۰۱ گرم
- اسید چرب تک غیر اشباع ۰/۰۲ گرم
- امگا ۳، ۰/۰۲ گرم
اگر زغال اخته خشک شده بخشی منظم از رژیم غذایی شما باشد، از عملکرد بهتر مغز بهره مند خواهید شد. زغال اخته دارای موادی است که باعث بهبود حافظه می شود. همچنین بیماری های شناختی که با افزایش سن مرتبط هستند را کاهش می دهد.
مطالعات نشان می دهد افرادی که زغال اخته می خورند کمتر به بیماری پارکینسون و سایر بیماری های مشابه مغز مبتلا می شوند. همچنین کسانی که زغال اخته مصرف می کنند، سیستم عصبی سالم تری دارند زیرا فلاونوئیدها استرس اکسیداتیو در سلول های عصبی را کاهش می دهند.
اگر در مورد بیماری آلزایمر یا زوال عقل نگران هستید یا فقط می خواهید تیز هوش باشید، زغال اخته به شما کمک می کند. فلاونوئیدها، از جمله آنتوسیانین های موجود در زغال اخته، از اتصالات بین نورون ها محافظت و تقویت می کنند و ارتباط آنها را آسان تر می کنند.
در یک مطالعه اخیر افراد مسنی که روزانه به آنها عصاره زغال اخته و انگور غنی از آنتی اکسیدان داده می شد، بعد از شش ماه حافظه و مهارت های یادگیری آنها بهبود یافت.
با توجه به مواد موجود در زغال اخته، می توان گفت مصرف آن می تواند به بروز آهسته علائم پیری کمک کند. همه ما می دانیم که پیری اجتناب ناپذیر است، اما اگر بتوانید این روند را کاهش دهید بسیار خوب است. ترکیبات موجود در زغال اخته ممکن است به طور طبیعی به این فرآیند کمک کند، که بسیار راحت تر از محصولات یا روش های گران قیمت است.
ترکیبات موجود در زغال اخته مانند آنتوسیانین ها، فلاونول ها و سایر آنتی اکسیدان ها برخی از مواد اصلی مبارزه با پیری هستند. آنها نه تنها این روند را کند می کنند، بلکه در داخل بدن و برای اعضای داخلی بدن، نیز مفید هستند و باعث می شود اندام های سالمی در طول زندگی داشته باشید. با گذشت زمان سلول ها پیر می شوند و شروع به تجزیه می کنند.
این فرآیند به دلیل استرس اکسیداتیو رخ می دهد، اما مزایای استفاده از زغال اخته می تواند به کاهش این آسیب در طول زمان کمک کند. زمانی که می خواهید با افزایش سن سلامت و شادابی خود را حفظ کنید زغال اخته یک گزینه فوق العاده است.
مصرف مداوم زغال اخته تاثیر قوی بر کبد دارد. نوشیدن آب زغال اخته و خوردن زغال اخته تازه و خشک هر دو روشی مفید برای بهبود عملکرد کبد هستند.
چهار دلیل وجود دارد که زغال اخته از سلامت کبد حمایت می کند:
۱ .ویتامین C : آب زغال اخته سرشار از ویتامین C یا اسید اسکوربیک است. ویتامین C صفرا را رقیق و رفع احتقان می کند و به کبد این امکان را می دهد که چربی ها را به طور موثرتری متابولیزه کند. این عملکرد به ویژه برای کسانی که چربی بیش از حد در کبد خود دارند بسیار ارزشمند است.
۲ .گلوتاتیون: ویتامین C تولید گلوتاتیون، آنتی اکسیدان قوی و موثر بدن را افزایش می دهد. کبد در هر دو مرحله از فرآیند سم زدایی به گلوتاتیون نیاز دارد.
۳.کیلاسیون: پرو آنتوسیانیدین ها دارای قابلیت کیلاسیون،آهن قوی هستند. به این معنی که آنتی اکسیدان های زغال اخته به داروهای سمی و فلزات متصل می شوند و حذف آن را برای کبد آسان تر می کنند.
۴. محافظت کبد از اثرات رادیکال های آزاد: آب زغال اخته سرشار از آنتی اکسیدان های قوی است و با خنثی کردن این ترکیبات آسیب رسان به سلول های کبد به محافظت از کبد در برابر رادیکال های آزاد کمک می کند.
یکی دیگر از خواص زغال اخته درمان عفونت ادراری است. برخی تحقیقات تاثیر زغال اخته در درمان عفونت ادراری را به اسید بنزوئیک موجود در آن نسبت می دهند و برخی تحقیقات دیگر این تاثیر را ناشی از وجود نوعی پلیمر در زغال اخته می دانند. این پلیمر مانع اتصال باکتری اشرشیاکلی که شایع ترین علت عفونت ادراری است به دیواره مثانه و مجاری ادراری شده، در نتیجه از رشد و تکثیر این باکتری جلوگیری کرده و نقش موثری در درمان و پیشگیری از عفونت های ادراری دارد.
زغال اخته مقدار کمی گلوکز و فروکتوز دارد در نتیجه مصرف زغال اخته باعث افزایش قند خون نخواهد شد. نتایج برخی تحقیقات نشان می دهد نوشیدن آب خالص زغال اخته یا خوردن میوه خشک آن به کنترل قند خون کمک می کند. علاوه براین گفته می شود جوشانده برگ زغال اخته با گل توت فرنگی به درمان دیابت کمک می کند. البته فراموش نکنید فرآورده های زغال اخته دارای مقدار زیادی قند هستند و مصرف آنها به بیماران دیابتی توصیه نمی شود.
داشتن یک خواب راحت و خوب هنگام شب باعث افزایش احساس نشاط و تندرستی می شود. با این وجود بسیاری از افراد از کم خوابی رنج می برند. یکی از مهم ترین خواص زغال اخته بهبود کیفیت خواب است، این میوه مقدار زیادی ملاتونین دارد، این ماده از طریق تنظیم چرخه خواب به درمان بی خوابی و بهبود کیفیت خواب کمک می کند.
ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در زغال اخته مانع چسبیدن باکتری ها به دندان شده و از تشکیل پلاک روی دندان ها جلوگیری می کند. در نتیجه مصرف زغال اخته می تواند از پوسیدگی دندان پیشگیری کند. البته محصولات تهیه شده از زغال اخته مقدار زیادی قند دارند و مصرف آنها باعث پوسیدگی دندان می شود.
نتایج برخی تحقیقات نشان می دهد مصرف زغال اخته نقش موثری در پیشگیری از سرطان به ویژه سرطان ریه و کولون، پوست و پروستات دارد. خواص زغال اخته در پیشگیری از سرطان را می توان به خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی آن نسبت داد.
تاثیر آب زغال اخته بر توقف رشد ویروس های روده در شرایط آزمایشگاهی توسط تحقیقات علمی ثابت شده است. درحالی که برخی محققان این تاثیر را به تخریب جایگاه های گیرنده ویروس در سلول میزبان نسبت می دهند، برخی دیگر معتقدند عصاره زغال اخته روی چرخه همانند سازی ویروس تاثیر گذاشته و توانایی آن برای نفوذ به سلول میزبان را از بین می برد.
فیبر موجود در زغال اخته به درمان یبوست دوران بارداری کمک می کند. همچنین مصرف زغال اخته به کاهش وزن در دوران بعد از بارداری کمک می کند. البته فراموش نکنید قبل از مصرف زغال اخته در دوران بارداری با پزشک مشورت کنید و در مصرف آن زیاده روی نکنید.
عفونت کلیه ها اگر درمان نشود ممکن است به کلیه ها سرایت کند! ممکن است برای درمان این عفونت، مقدار زیادی آنتی بیوتیک مصرف کنید. چنین آسیبی به کلیه ها ممکن است منجر به بستری شدن در بیمارستان شود. در موارد نادر، اگر باکتری بیماری سختی باشد، بازگشت بیماری ممکن است رخ دهد و سایر اندام های حیاتی را نیز هدف قرار دهد. زغال اخته در حفاظت از کلیه ها در برابر التهاب بسیار موثر هستند.
زغال اخته نیز می توانند به نفع دندان هاعمل کنند. تحقیقات نشان می دهند که ترکیبات ضد التهاب، تشکیل بیوفیلم ها را روی دندان ها و زبان کاهش می دهند که می تواند عفونت دندانی و پوسیدگی را کاهش دهند.
با توجه به اثر آن در مجاری ادراری و درمان عفونت ادراری عصاره زغال اخته می تواند به مقابله با اختلالات پوستی خوش خیم واختلالات مربوط به آن کمک کند. اگرچه تحقیقات زیادی در مورد این موضوع وجود ندارد، گفته می شود که زغال اخته می تواند به درمان سرطان های پروستات کمک کند.
زغال اخته یک منبع غنی از ویتامین ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان و کربوهیدرات است و مصرف این میوه در دوران شیردهی مواد مغذی مورد نیاز بدن مادر شیرده را تامین کند.
۱۴/۲۴ درصد از ترکیبات زغال اخته را ویتامین ث تشکیل می دهد. در نتیجه این خوراکی یک منبع غنی از آنتی اکسیدان محسوب می شود. این آنتی اکسیدان ها با افزایش تولید کلاژن و خنثی کردن رادیکال های آزاد نقش موثری در پیشگیری از ایجاد چین و چروک و پیری زودرس دارند.
خواص زغال اخته برای چشم مربوط به ماده ای به نام آنتوسیانوسید است. این ماده خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد، بنابراین باعث بهبود جریان خون در مویرگ ها شده و به سازگاری چشم با تغییرات نور کمک می کند. همچنین نتایج برخی تحقیقات نشان می دهد مصرف زغال اخته نقش موثری در کاهش احتمال ابتلا به بسیاری از اختلالات چشمی مربوط به افزایش سن مانند آب مروارید و شب کوری دارد.
شب ادراری یکی از مشکلات شایع در میان کودکان به ویژه کودکان زیر ۶ سال است. گفته می شود زغال اخته می تواند شب ادراری کودکان را درمان کند. برای درمان این مشکل ۳۰ گرم برگ زغال اخته را در ظرفی ریخته و یک لیتر آب به آن اضافه کنید، این ترکیب را به قدری بجوشانید تا یک سوم آب آن بخار شود، سپس آن را صاف کرده و مقداری شکر به آن اضافه کنید. هر شب قبل از خواب یک فنجان از این جوشانده به کودک تان بدهید.
بهتر است قبل از مصرف با متخصص طب سنتی مشورت کنید.
زغال اخته با تنظیم سطح انسولین باعث افزایش چربی سوزی بدن شده و از انباشته شدن چربی در بدن پیشگیری می کند. علاوه براین زغال اخته باعث پاکسازی روده ها شده و مانع تجمع سموم و چربی ها در بدن می شود.
ویتامین K، منیزیم، فسفر، منگنز، آهن و روی موجود در زغال اخته بلوک های ساختمانی بسیار مهمی برای سلامت استخوان ها هستند.
استفاده از این مواد سازنده که در ساختار طبیعی استخوان نیز وجود دارد با مصرف زغال اخته به تقویت استخوان های ما و عملکرد سالم آنها برای سالیان متمادی کمک می کند.
زغال اخته محتوای فیبر و سایر مواد مغذی است که مصرف آن با کاهش کلسترول بد سلامت قلب و عروق همراه است. در حالی که سایر غذاها نیز به سلامت قلب کمک می کنند، زغال اخته یکی از بهترین غذاها برای سلامت قلب است.
گنجاندن زغال اخته در رژیم غذایی تأثیر قابل توجهی بر سلامتی دارد. اکثر پزشکان قلب توصیه می کنند که افراد از رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات استفاده کنند.
اگرچه همه ما عاشق میوه های تازه هستیم، اما وقتی به گزینه خشک شده روی می آورید می توانید از بسیاری از فواید مشابه بهره مند شوید. به هر حال میوه تازه همیشه در دسترس نیست. هنگام مسافرت یا خارج از ،فصل میوه های خشک مانند زغال اخته خشک انتخابی سالم و جذاب است.
زغال اخته خشک برای افرادی که از مقاومت به انسولین و دیابت رنج می برند، بسیار توصیه می شود. زغال اخته به تنظیم قند خون و کنترل چاقی کمک می کند. زغال اخته دارای شاخص گلیسمی پایینی است. به عبارت دیگر مدت زمان بیشتری طول می کشد تا بدن آنها را هضم و جذب کند.
به همین دلیل، زغال اخته باعث افزایش کمتر و کند تر سطح قند خون می شود. همچنین زغال اخته باعث می شود برای مدت طولانی تری احساس سیری کنید. اینکه سطح قند خون خود را یکنواخت نگه دارید، بسیار مهم است. به خصوص اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستید.
زغال اخته برای افرادی که در معرض خطر چاقی بیماری قلبی و سرطان هستند، توصیه می شود با زغال اخته شما منبع خوبی از فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی دارید. زغال اخته سرشار از فیبر غذایی است آنها به هضم آسان کمک می کنند.
رژیم غذایی سرشار از چربی معمولا منجر به بیماری هایی مانند فشار خون بالا، التهاب و سایر بیماری هایی می شود که اغلب با چاقی همراه هستند با داشتن زغال اخته در رژیم غذایی خود، در نهایت اثرات نامطلوب گنجاندن غذاهای چرب بیش از حد در رژیم غذایی خود را کاهش می دهید.
زغال اخته سرشار از آنتی اکسیدان هاست. زغال اخته به کنترل سطح کلسترول شما کمک می کند . همچنین بین کلسترول و تری گلیسیرید تعادل ایجاد می کند. مصرف این میوه حتی از آسیب اکسیژن و تصلب شرایین یا سخت شدن یا گرفتگی رگ ها جلوگیری می کند.
علاوه بر تمام این موارد، جالب است بدانید زغال اخته شما را در برابر شرایطی که معمولاً با سکته مغزی و حمله قلبی همراه است محافظت می کند. به این ترتیب زغال اخته خشک به سلامت قلب کمک می کند و خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش می دهد.
زغال اخته جز خوراکی های حاوی آنتی اکسیدان است. آنتی بیوتیک ها با عفونت مبارزه می کنند. با این حال ممکن است آنتی بیوتیک ها عوارض جانبی نیز داشته باشند، به خصوص زمانی که آنها را به طور مکرر مصرف می کنید. بنابراین بهتر و ساده تر این است که یک سیستم ایمنی قوی به عنوان اولین خط دفاعی خود در برابر تهدید عفونتها داشته باشید.
وقتی زغال اخته می خورید توانایی طبیعی خود را برای دفع بیماری ها افزایش می دهید . زغال اخته خشک سرشا راز پتروستیلبن است ، یک ترکیب غذایی مفید که سیستم ایمنی را تقویت می کند.
زغال اخته همچنین حاوی فلاونوئیدها است.
مواد شیمیایی گیاهی یا فیتونوترینت های طبیعی با خواص ضد التهابی قوی که خطر ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا را کاهش می دهد.
خواص هسته زغال اخته:
هسته زغال اخته به درمان افسردگی ،استرس، بیخوابی و سایر ناراحتی های عصبی کمک می.کند برای استفاده از هسته زغال اخته ابتدا هسته چند عدد میوه را جدا کنید و آنها را به مدت ۴ الی ۶ ساعت در آب بخیسانید سپس آنها را در یک پارچه تمیز قرار دهید و بکوبید درنهایت هستههای خرد شده را کاملا آسیاب کنید برای درمان ناراحتی های عصبی هر روز صبح و شب هنگام شام نصف قاشق سوپخوری از این پودر را به همراه مقداری آب مصرف کنید.
- زغال اخته تازه:
تازه این میوه طعم فوق العاده ای دارد و بسیاری از افراد آن را همین طور که هست میل می کنید و برخی دیگر این میوه را همراه با مقداری نمک در میان وعده های شان مصرف می کنند.
- زغال اخته خشک شده:
زغال اخته خشک شده به اندازه آلبالو خشک محبوبیت دارد و در تمام فصول سال در دسترس است.
- آب زغال اخته:
آب زغال اخته را می توانید از فروشگاه ها خریداری کنید، اما از آنجا که این فرآورده ها دارای مقدار زیادی قند و مواد نگه دارنده هستند بهتر است آنها را به صورت خانگی تهیه کنید. برای گرفتن آب زغال اخته ابتدا زغال اخته ها را به مدت ۵ دقیقه در آب سرد بخیسانید. سپس آنها را همراه با چند لیوان آب داخل قابلمه ریخته و به مدت ۳۰ دقیقه روی حرارت قرار دهید. با استفاده از گوشت کوب زغال اخته ها را له کنید و آنها را از صافی رد کنید.
- دمنوش زغال اخته:
مقداری زغال اخته تازه را به همراه مقداری آب داخل ظرف بریزید و به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. سپس آن را صاف کنید با قاشق زغال اخته ها را فشار دهید تا آب آن خارج شود. این عصاره را به همراه مقداری عسل و چوب دارچین داخل قوری ریخته و روی حرارت کم قرار دهید، ۱۰ دقیقه صبر کنید تا دم بکشد.
-مربای زغال اخته:
با زغال اخته می توانید مربا درست کنید.با این روش طعم ترش زغال اخته تا حدودی کاهش می یابد.
-تهیه سس از سس زغال اخته:
می توان برای طعم دار کردن بستنی یا خوراکی های دیگر استفاده کرد. برای تهیه این سس ابتدا هسته زغال اخته را جدا کنید سپس آن را همراه با پرتقال و شکر بپزید.
معمولا مصرف نصف فنجان زغال اخته در روز مشکلی ایجاد نمی کند. اما در صورتی که به بیماری خاصی مبتلا هستید ،در مصرف این میوه احتیاط کنید. برخی از موارد منع مصرف و عوارض زغال اخته عبارتند از:
- اگر سنگ کلیه دارید، قبل از مصرف زغال اخته با پزشک مشورت کنید. زغال اخته دارای مقدار زیادی اگزالات است و خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد.
-زغال اخته با داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین تداخل دارد و باعث مشکلات شدید خونریزی می شود.
- از زیاده روی در مصرف زغال اخته نارس به دلیل مقدار بالای اسید موجود در آن بپرهیزید.
اگر بعد از مصرف زغال اخته دچار حالت تهوع و استفراغ شدید، مصرف آن را متوقف کنید. طبع زغال اخته سرد و خشک است بنابراین در صورتی که سرد مزاج هستید، زغال اخته را با مصلح ان یعنی، گلپر یا عسل میل کنید.
