از چاقی و لاغری که بگذریم بحث افزایش قد به یکی از مهم ترین دغدغه های جوانان و خانواده ها در سال های اخیر تبدیل شده است و وقتی صحبت از راه های افزایش قد می شود راه های مختلفی پیش پایمان قرار می گیرد، از داروهای جورواجور گرفته تا هورمون درمانی، استفاده از مکمل های تغذیه ای و حتی جراحی بعضی از این روش ها نه تنها نمی توانند قد افراد را افزایش دهند بلکه در بعضی موارد سلامت مصرف کننده را نیز به خطر می اندازند و هزار و یک دردسر برایش ایجاد می کنند. یعنی نمی شود برای افزایش قد به خصوص بلند قد شدن بچه ها هیچ کاری کرد؟
مسلما نه هر چند قد هر فرد به شدت تحت تاثیر وراثت قرار دارد اما تاثیر عواملی نظیر ویتامین ها و مواد معدنی بر افزایش رشد قدی به اثبات رسیده است و امتحانش نه تنها ضرر ندارد بلکه چندین و چند فایده هم خواهد داشت.
ژنتیک نقش مهمی در افزایش قد دارد. قد معیار خوبی برای ارزیابی رشد و سلامت کودک است امروزه کوتاهی قد به یکی از علل شایع مراجعه به متخصصان غدد و اطفال تبدیل شده است. جالب است بدانید قد هر فرد روی سلامت روانی اجتماعی وی بلکه روی رفاه نه فقط اجتماعی اش در دوره بزرگسالی نیز تاثیر گذار خواهد بود. به زعم بسیاری از پزشکان و متخصصان این ویژگی های ژنتیکی ست که رشد قدی وی را در آینده رقم میزند.
جالب است بدانید رشد قدی از دوران جنینی آغاز می شود و تا زمان بلوغ ادامه دارد. با فرا رسیدن دوران بلوغ صفحات استخوانی به تدریج بسته شده و رشد قدی نیز متوقف می شود. به طور متوسط در زمان بلوغ حدود 30 تا 35 سانتی متر به قد پسرها و حدود 20 تا 25 سانتی متر به قد دختر ها اضافه می شود. تاثیر عوامل ژنتیکی بر رشد قدی آنقدر زیاد است که بعضی ها متوسط رشد قدی کودک را بر اساس قد والدینش تخمین می زنند. در واقع فرمول ساده ای برای این کار وجود دارد. اگر فرزندتان پسر است، میانگین قد خود و همسرتان را با عدد 6.5 جمع بزنید و اگر فرزندتان دختر است میانگین قد خود و همسرتان را از عدد 6.5 کم کنید تا ببینید فرزندتان چقدر قد خواهد کشید.
هر چند ژنتیک عامل مهمی در رشد قدی است اما مطالعات متعدد نشان می دهد که تنها بازیگر این میدان نبوده و عوامل دیگری نیز می توانند بر رشد قدی فرد موثر باشند. بر اساس یکی از این مطالعات بعضی از هورمون ها می توانند رشد استخوان و بخش غضروفی 62 استخوان دیگر را تحریک کنند، بنابراین تحریک غده هیپوفیز که در تولید این هورمون ها نقش دارد می تواند بر افزایش قد تاثیر داشته باشد. از جانب دیگر عوامل تغذیه ای و ریز مغذی های موثر در رشد استخوان می توانند بر عوامل ژنتیک موثر بر رشد قدی تاثیر بگذارند.
قد کودک در یک سالگی باید به ۶۸ - ۸۱ سانتیمتر رسیده باشد اگر بخواهیم رشد قد در سنین مختلف را بررسی کنیم باید بگوییم که از ۱ سالگی تا بلوغ قد اکثر افراد سالانه حدود ۵ سانتیمتر افزایش می یابد. البته هنگامی که بلوغ شروع می شود فرد ممکن است با سرعت ۱۰ سانتیمتر در سال قدش رشد کند. با این حال قد هر کس با سرعت متفاوتی رشد می کند و میزان رشد در همه افراد ثابت نیست. علاوه بر ژنتیک و ویژگی های فردی جنسیت هم مقداری در رشد قد کودکان تأثیر دارد. در ادامه تفاوت رشد قد دختران و پسران را با هم بررسی می کنیم.
دختران در دوران نوزادی و کودکی با سرعتی زیاد رشد می کنند. همچنین هنگامی که دختران به بلوغ می رسند رشد آنها دوباره به طور چشمگیری افزایش می یا بد. برای دختران جهش در میزان رشد قد معمولاً در اوایل سال های نوجوانی شروع می شود.
دختران معمولا یک تا دو سال قبل از شروع قاعدگی جهش رشد دارند برای بیشتر دختران بلوغ بین ۸ تا ۱۳ سالگی و جهش رشد بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی رخ می دهد. آنها در یک یا دو سال پس از اولین قاعدگی خود بین ۳ تا ۶ سانتیمتر دیگر رشد می کنند. بعد از این دوران دختران به قد بزرگسالی خود می رسند و دیگر رشدی اتفاق نمی افتد.
بیشتر دختران در سن ۱۴ یا ۱۵ سالگی به قد بزرگسالی خود می رسند. این سن بسته به زمانی که یک دختر برای اولین بار پریود می شود، می تواند پایین تر هم باشد.
رشد قد کودکان پسر با سرعت باورنکردنی پیش می رود که ممکن است هر والدینی را متعجب کند. در پسرها برخلاف دختران، جهش در میزان رشد قد ممکن است تا پایان نوجوانی هم ادامه داشته باشد.
پسران در دوران بلوغ دچار جهش رشد می شوند. اما میزان سرعت رشد در آنها می تواند بسیار متنوع باشد به این علت که پسران در سنین مختلف به بلوغ می رسند. به طور متوسط پسران در دوره بلوغ خود در هر سال حدود ۷-۸ سانتیمتر رشد می کنند.
رشد قد دختران معمولا در ۱۴ یا ۱۵ سالگی یا چند سال پس از شروع قاعدگی متوقف می شود و به قد نهایی و دوران بلوغ خود می رسند. با توجه به تحقیقات مرکز خدمات بهداشت ملی آمریکا ( NHS ) اکثر پسرها رشد خود را تا سن ۱۶ سالگی کامل می کنند. البته برخی از پسرها ممکن است در سال های آخر نوجوانی هم به رشد خود ادامه دهند.
به طورکلی بعد از بلوغ افزایش قد متوقف می شود. این بدین معناست که افرادی که به بلوغ می رسند یا افراد بزرگسال راهکار قطعی برای افزایش قد خود ندارند. با این حال راهکارهای خاصی وجود دارد که می توانید در طول دوران نوجوانی انجام دهید تا مطمئن شوید فرزند شما به نهایت پتانسیل رشد قد خود خواهد رسید. شما باید این موارد را به عنوان یک بزرگسال ادامه دهید تا سلامت کلی خود را بالا برده و قد خود را حفظ کنید.
قطعاً جنسیت نقش مهمی در رشد کودکان و اندازه قد ایشان در سال های آینده ایفا می کند و به همین دلیل است که در اکثر موارد قد زنان کمتر از مردان رشد می کند. البته همیشه وضعیت به این صورت نیست و در بعضی موارد کودکان دختر بلند قد تر از برداران خود می شوند.
طبق یک قاعده کلی قد یک کودک بر مبنای قد والدینش پیش بینی می شود. معمولاً قد کودک پس از رشد، چیزی بین قد پدر و مادرش خواهد بود. در مواردی که قد پدر خیلی بلندتر است، احتمال زیادی دارد که قد یک کودک دختر از قد مادرش بلندتر شود. همچنین، اگر کودک زمینه ژنتیکی کوتاه قدی را داشته باشد امکان زیادی
دارد که قد او از پدرش کوتاه تر شود. به علاوه، در هنگام پیش بینی قد یک کودک مهم است که قد پدربزرگ و مادربزرگ هر دو طرف پدری و مادری او نیز در نظر گرفته شوند. اگر کودک دختر باشد هم قد پدربزرگ و هم قد مادربزرگش در
تعيين قد او در آینده نقش خواهند داشت.
در بررسی عامل ،تغذیه باید در نظر داشت که حتی رعایت یک برنامه غذایی دارای بالاترین ارزش تغذیه ای هم نمی تواند ژنتیک کودک را تغییر داده و باعث شود قد او از آنچه ژنتیکش برایش تعیین کرده بلندتر شود. البته یک برنامه غذایی که ارزش تغذیه ای چندانی ندارد به راحتی می تواند باعث شود قد کودک از آنچه پتانسیلش را دارد کوتاه تر شود. برای همین، باید کودک برنامه غذایی متعادلی شامل غذاهایی با چربی های اشباع شده، قند و سدیم پایین و در عین حال غنی از ویتامین ها و مواد معدنی ضروری داشته باشد همچنین کلسیم و آهن نیز نقش مهمی در افزایش قد کودک داشته و برای رشد استخوان ها و مفاصلی سالم ضروری هستند.
امروزه کودکان بسیاری از عارضه کمبود تغذیه رنج می برند. کمبود تغذیه یعنی اینکه کودک به اندازه کافی غذا می خورد اما غذاها مناسب رشد و سلامت او نیستند؛ این عارضه با سوءتغذیه تفاوت دارد یک رژیم غذایی پر از «جانک فودها » به راحتی می تواند یک کودک را به کوتاه قدی مبتلا کند .
داشتن فعالیت فیزیکی ،کافی برای رشد و توسعه یک کودک حیاتی است. از جمله دستیابی به نهایت پتانسیل رشد قدی. اگر کودک به انداز کافی فعالیت جسمانی نداشته باشد دچار بسیاری پیامدهای ناخوشایند خواهد شد. برای مثالممکن است کودک به عارضه چاقی کودکان مبتلا شود.
به علاوه، ورزش نکردن بر قد کودک تأثیر منفی می گذارد زیرا در چنین وضعیتی استخوان ها و عضلات ضعیف تر از آن خواهند بود که بتوانند به بدن کمک کنند تا به اندازه تمامی ظرفیت بالقوه اش رشد کند. ظاهراً دلیل این امر ظهور گسترده سرگرمی های الکترونیکی از جمله رایانه ها و بازی های دیجیتالی است.
کشش یکی از موثرترین راه های افزایش قد کودک شما است. انجام تمرینات ساده ای که شامل کشش می باشند، امری ضروری است. تمرینی که می توانید روی کودک خود امتحان کنید و به او آموزش دهید این است که در مقابل یک دیوار و پشت به آن بایستید از او بخواهید که دستان خود را بالا ببرد و تا جایی که ممکن است به بالا بکشد. گام بعدی این است که همانظور که پشت به دیوار است روی انگشتان پایش بنشیند و عضلات پایش را بکشد. این تمرین را می توان هر روز و روزی ده بار تکرار کرد.
یکی دیگر از تمرینات کششی فوق العاده این است که از کودک تان بخواهید که تا حدی که امکان دارد پاهای خود را باز کند و روی زمین بنشیند. بگذارید کمر خود را خم کند و بدنش را تا حدی بکشد تا انگشتان پایش را لمس کند. تقریباً چهار بار روی هر پا. این یک تمرین مفید است زیرا به کشیده تر شدن ستون فقرات کودک کمک می کند.
جست و خیز و پرش فعالیتی است که بسیاری از بچه ها دوست دارند و می تواند به عنوان یک تمرین برای تقویت رشد فرزند شما بکار رود. وقتی که کودک تان جست و خیز می کند ، بدنش کشیده می شود و از این رو ، هر بار که این تمرین را انجام می دهد ، چند سانتی متر رشد می کند.
این ورزش یکی دیگر از تمرینات عالی برای بلندتر شدن فرزندتان است. همچنین به او کمک می کند که تمام بدن خود را ورزش دهد و به او قدرت و سلامتی می بخشد.
مزایای پیاده روی و دویدن آهسته، حتی برای بزرگسالان نیز، بی نهایت است. برای اینکه کودک شما قد بلندتری داشته باشد ، او را تشویق کنید که هر روز بدود و او را همراهی کنید تا یک تجربه ی لذت بخش تری برای او باشد.
با این تمرین ها، می توانید به فرزندتان کمک کنید قد بلندتری داشته باشد.
کودک می بایست مقادیر زیادی غذاهای حاوی پروتئین بالا مثل ماهی و گوشت لخم مصرف کند. کودکانی که مقادیر زیادی پروتئین در رژیم غذایی شان وجود دارد در مقایسه با کودکانی که رژیم غذایی کم پروتئینی دارند افزایش رشد قابل
توجهی دارند.
کودک می بایست یک برنامه غذایی مناسب برای افزایش قد که حاوی مقادیری مناسبی از کلسیم، آهن و ویتامین A است داشته باشد.
نتایج تحقیقات در مورد مصرف این عناصر به تنهایی متناقض بوده است اما ثابت شده که ترکیب آنها با پروتئین ها به رشد کودک تان کمک می کند.
● تأثیر خواب کافی بر رشد قد کودکان
گاهی اوقات کم خوابی در بلند مدت روی قد شما تأثير نمی گذارد. اما اگر در دوران نوجوانی میزان خواب شما به طور دائمی کمتر از مقدار توصیه شده باشد، ممکن است منجر به کوتاهی قد شود. به این دلیل که بدن شما در هنگام خواب HGH ( هورمون رشد ) انسان را ترشح می کند. اگر به اندازه کافی و در ساعات مناسبی نخوابید، تولید این هورمون و سایر هورمون ها ممکن است کاهش یابد.
پیشنهاد می شود که
- نوزادان تا ۳ ماهگی روزانه ۱۴ تا ۱۷ ساعت خواب
- نوزادان ۳ تا ۱۱ ماهه ۱۲ تا ۱۷ ساعت خواب
- کودکان نوپا ۱-۲ ساله ۱۱-۱۴ ساعت خواب
- کودک ۳ - ۵ ساله ۱۰ - ۱۳ ساعت خواب
- کودک ۶ تا ۱۳ ساله ۹ تا ۱۱ ساعت خواب
-نوجوانان ۱۴ تا ۱۷ ساله ۸ تا ۱۰ ساعت خواب
- بزرگسالان ۱۸ تا ۶۴ ساله هفت تا نه ساعت خواب
- و افراد مسن ۶۵ ساله و بالاتر هفت تا هشت ساعت خواب.
سعی کنید کودکان خود را قبل از ساعت ۹ شب بخوابانید تا بیشترین میزان هورمون رشد در بدن آنها ترشح شود. داشتن خواب بیشتر حتی ممکن است تولید هورمون رشد را افزایش دهد، بنابراین داشتن خواب کافی اهمیت بالایی دارد.
یک تخم مرغ دارای چندین ماده مغذی مانند پروتئین برای رشد عضلات سالم و ویتامین D برای داشتن استخوان هایی قوی است. تخم مرغ همچنین حاوی ویتامین های دیگر و اسیدهای
چرب امگا ۳ برای عملکرد های سالم بدن است.
ویتامین ها و مواد معدنی موجود در شیر به رشد استخوان ها کمک می کنند. شیر کامل دارای مواد مغذی بیشتری نسبت به انواع شیرهای رقیق شده و چربی گرفته است. خوردن شیر یک راه مؤثر در افزایش قد کودک است.
سعی کنید در برنامه ی غذایی کودک تان خوراکی هایی را که از دانه ی سویا تهیه می شوند بیافزایید. چند نمونه از خوراکی های تهیه شده از دانه ی سویا عبارت اند از آرد سویا، پروتئین سویای ریز دانه برای پخت و پز ، توفو و شیر سویا دانه های سویا حاوی مقدار فراوانی پروتئین هستند که با پروتئین گوشت حیوانی برابری می کند.
این خوراکی، منبع عالی پروتئین برای گیاه خواران است و به بهبود وضعیت استخوان کمک می کند.
گوشت قرمز سرشار از پروتئین و چندین ریز مغذی از جمله آهن است که برای جلوگیری از کم خونی ضروری است. کم خونی ، به نوبه خود ، می تواند ضعف ایجاد کند و ممکن است بر رشد کودک تأثیر بگذارد ،اگرچه گوشت قرمز همچنین سرشار از چربی اشباع شده است ، بنابراین بهتر است که مصرف آن را به دو بار در هفته محدود کنید.
ماهی و مرغ گزینه های ایده آل برای گوشت بدون چربی هستند، که سرشار از پروتئین هستند اما دارای مقدار کمی چربی اشباع شده می باشند و باعث افزایش قد کودکان می شوند.
لوبیا و سایر حبوبات همچنین سرشار از پروتئین هستند در حالی که چربی کمی دارد. بیشتر حبوبات حاوی مقدار مناسبی کلسیم هستند که برای رشد کودک لازم و ضروری است.
وقتی به سلامتی استخوان فکر می کنید ، شاید به سبزی ها برگ دار فکر نکنید. اما آیا می دانید سبزی های برگ دار حاوی کلسیم و ویتامین هایی هستند که برای رشد سالم استخوان ها ضروری هستند؟
سبزیجات برگ دار منبع خوبی برای کلسیم برای کودکانی هستند که به دلیل عدم تحمل لاکتوز یا نوع رژیم غذایی شان ، شیر مصرف نمی کنند، سبزیجات برگ نیز منبع خوبی از ویتامین K است که برای سلامتی استخوان ها ضروری است.
آجیلها حاوی ترکیبی از پروتئین و کلسیم می باشند. می توانید دسته ای از آجیل را به رژیم غذایی کودک اضافه کنید. چند نمونه از آجیل هایی که حاوی مقدار مناسب پروتئین هستند شامل بادام، پسته و گردو است.
بیشتر دانه ها حاوی پروتئین هستند و برخی از آنها حتی حاوی مواد معدنی هستند. به عنوان مثال ، دانه های چیا حاوی کلسیم هستند. دانه های دیگر را می توان بو داد یا در سالاد ها استفاده کرد همچنین می توانید برای افزایش مناسب قد کودک تان روغن دانه ها را در رژیم
غذایی او بگنجانید.
غلات ممکن است حاوی زیادی نباشند، اما می توانند منبع منیزیم باشند؛ منیزیم یک ماده معدنی است که نقش مهمی در ارتقاء سلامت استخوانها دارد. مجموعه ای از غلات را در رژیم غذایی کودک خود قرار دهید از غلات سبوس دار که به همراه پوسته یا همان سبوس است استفاده کنید که علاوه بر فیبر، املاح فراوانی نیز دارد.
در طب سنتی تمرکز بر روی تقویت بدن کودکان است که منجر به رشد مناسب آنها می شود. از جمله راهکارهای تقویت بدن کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خوردن عصاره گوشت، نخود آب، کباب شیر بادام، شلغم و کدوحلوایی برای تقویت بدن در برخی موارد متخصصان طب سنتی از برخی از این موارد به عنوان معجون رشد قد یاد می کنند.
- خوردن گلاب، دوغ و شیر، شیر برنج، دمنوش استوخودوس برای رفع بی خوابی کودک
- منع مصرف نسکافه و قهوه سوسیس و کالباس، سرکه و نوشابه که موجب بیخوابی میشوند
- بادکش و حجامت در مناطق رشد قدی
انجام حجامت خشک روی استخوان های خون ساز زیر نظر متخصصان طب سنتی، می تواند تأثیر بسزایی در افزایش قد تدریجی داشته باشد؛ بنابراین والدین از دوسالگی می توانند برای بیمه کردن کودکان در برابر بیماری ها و افزایش رشد آنها اقدام به حجامت کنند.
