نشاسته ی کاهنده ی قند خون

نشاسته ترکیب اصلی غذاهای کربوهیدراتی را تشکیل می دهد . کربوهیدرات نقش بزرگی در سیر کنندگی افراد دارد . انچه در مصرف کربوهیدرات که سرشار از نشاسته است برای افراد دیابتی و یا افرادی که استعداد و سابقه ی ژنتیکی افزایش قند خون را دارند باید مورد توجه قرار گیرد ، نقش نشاسته در افزایش قند خون است . در واقع گلوکز واحدهای سازنده ی نشاسته است که بعد از هضم این واحدهای گلوکز جذب شده و وارد خون می شوند و منجر به افزایش قند خون می شود .

البته همه ی کربوهیدرات های حاوی نشاسته به یک میزان قند خون را افزایش نمی دهند ، نوع نشاسته ، روش طبخ ، مواد غذایی همراه ، میزان هضم شدن نشاسته ها در کیفیت و کمیت افزایش قند خون بعد از مصرف این مواد غذایی اثر دارد . با وجودی که نشاسته بعنوان عامل بالا برنده ی قند خون معرفی می شود ولی در این مقاله قصد داریم در مورد نوع خاصی از نشاسته صحبت کنیم که هضم نمی شود و قند خون را کاهش می دهد .

نشاسته ی مقاوم به هضم :

با وجودی که نشاسته ی مصرفی در مواد غذایی از زنجیره های با اندازه ی متفاوت گلوکز تشکیل شده است ، اما گاهی بخشی از این نشاسته هضم نمی شود و نشاسته ی مقاوم به هضم را تشکیل می دهد . این نشاسته بدون هضم و تغییر بعد از عبور از دستگاه گوارش از طریق ادرار از بدن دفع می شوند . در واقع این نشاسته های مقاوم به هضم شبیه فیبر های محلول در بدن عمل می کنند .این فیبرها فوائد و خواص فراوانی برای بدن دارد از جمله کاهش نیاز به انسولین ، افزایش حساسیت به انسولین ، کاهش وزن ، کاهش اشتها و ... 

انواع نشاسته ی مقاوم به هضم :

همه ی نشاسته های مقاوم به هضم شبیه یکدیگر نیستند و انواع مختلفی از این نشاسته ها وجود دارد .۴ نوع از این نشاسته را توضیح می دهیم :

- نوع ۱ :

این نوع نشاسته در غلات ، دانه ها و حبوبات یافت می شود . در مقابل هضم مقاوم هستند و در دیواره های گیاهی یافت می شوند و محدود به این نواحی هستند .

- نوع ۲ :

در مواد خوراکی سرشار از نشاسته وجود دارد مانند سیب زمینی کال و موز نارس

- نوع ۳ :

این نوع نشاسته زمانی تشکیل می شود که مواد خوراکی سرشار از نشاسته مانند برنج و سیب زمینی ابتدا پخته می شوند و سپس خنک می شوند . این نوع خنک شدن بعد از پخته شدن انها باعث فرایند خاصی می شود که از طریق این فرایند نشاسته ی غیر قابل هضم در این مواد خوراکی تشکیل می شود .

- نوع ۴ :

این نشاسته طبیعی نیست ، ساخته ی دست بشر است و از طریق فرایند های سنتتیک و مصنوعی تهیه می شود .

خواص نشاسته ی مقاوم :

تاثیر مثبت بر باکتری های روده :

نشاسته ی مقاوم به هضم مانند فیبر محلول عمل می کند . این نشاسته در روده ی کوچک هضمی ندارد ولی بعد از عبور از روده ی کوچک و ورود به روده ی بزرگ تخمیر روی ان صورت می گیرد و غذای مناسب باکتری های روده را تامین می کند . تعداد این باکتری ها در روده بسیار زیاد است و به ازای هر یک سلول بدن ، ۱۰ عد  باکتری وجود دارد .

وجود این باکتری ها برای سلامت بدن مفید هستند . تاثیرات زیادی از این باکتری ها بر روی سلامت و عملکرد مناسب سلول های روده و حرکات انها اثبات شده است . تحقیقات زیادی مصرف این نوع نشاسته و فوائد ان ها را توصیه می کنند . نشاسته ی مقاوم انواع باکتری های مفید دستگاه گوارش را تغذیه می کند و باعث عملکرد بهتر انها و در نتیجه سلامت دستگاه گوارش می شود . وقتی باکتری نشاسته ی مقاوم را هضم می کند چندین ترکیب از جمله گازی به نام بوتیرات را تشکیل می دهد . نشاسته ی مفاوم به هضم تعداد این باکتری ها را نیز افزایش می دهد .

افزایش حساسیت به انسولین :

مطالعات فراوانی نشان می دهد که نشاسته ی مقاوم به هضم می توتند حساسیت به انسولین یا واکنش پذیری سلول های بدن نسبت به انسولین را بهبود بخشد . نشاسته ی مقاوم به هضم جهت کاهش قند خون بعد از وعده ی غذایی نیز می شود . همچنین این نشاسته در هر وعده ای مصرف شود ، در وعده ی بعدی نیز باعث کاهش قند خون بعد از مصرف غذا می شود و تاثیر مثبتی در کاهش قند خون بعد از مصرف وعده ی غذایی دارد .

تاثیر نشاسته ی مقاوم به هضم در بهبود سوخت و ساز گلوکز و افزایش حساسیت به انسولین بعد از ۴ هفته مصرف نشاسته ی مقاوم به هضم در صورتی که هر روز حدود ۱۵ _ ۳۰ گرم از این نشاسته مصرف شود دیده شد . افزایش حساسیت به انسولین در چنین شرایطی حدود۵۰ - ۳۳ ٪ گزارش شده است . نشاسته ی مقاوم به هضم با افزایش حساسیت به انسولین و کاهش قند خون منجر به جلوگیری از ابتلا به این بیماری ها می شود .

افزایش حساسیت به انسولین عامل بسیار مهمی می باشد . زیرا چنانچه حساسیت به انسولین کاهش یابد باعث سندرم متابولیک ، چاقی ، بیماری های قلبی و حتی بعضی از بیماری های سیستم عصبی مانند الزایمر می شود .

اثرات مفید بر دستگاه گوارش :

نشاسته ی مقاوم به هضم در روده ی بزرگ توسط فعالیت باکتری ها تجزیه می شود و تغذیه ی باکتری های مفید روده انجام می شود . همچنین از تجزیه ی این نشاسته ها مقداری اسید های چرب کوتاه زنجیر نیز تشکیل می شود که بوتیریک اسید جز آن است . بوتیریک اسید تشکیل شده بعنوان تغذیه کننده ی سلول های روده ی بزرگ عمل می کند . بنابراین در روده ی بزرگ جهت تغذیه ی باکتری ها و خود سلول های روده ی بزرگ ، نشاسته ی مقاوم به هضم ایفای نقش می کند .

همچنین در محیط روده ی بزرگ وجود این نشاسته ی نفید باعث کاهش Ph  می شود و نقش ضد التهابی نیز دارد . تغییرات مفید دیگری نیز که توسط این نشاسته ها در محیط روده ایجاد می شود ، دیده شده است که منجر به کاهش احتمال ابتلا به سرطان روده ی بزرگ می شود .

سرطان های روده ی بزرگ چهارمین سرطان پرشیوع در جهان است که منجر به مرگ و میر می شوند . همچنین اثرات مثبت هضم این نشاسته ها در روده ی بزرگ باعث کاهش بیماری های التهابی روده ، کولیت ، کرون و انواع مشکلات شایع دستگاه گوارش می شود .

علاوه بر این جذب مواد معدنی با حضور این نشاسته ها بهبود می یابد . اثرات مفید ان بر روی کبد و گردش خون ان و بهبود عملکرد کبدی و معده ای نیز مشاهده شده است .

کاهش میل به خوردن :

یکی از بزرگترین مشکلات افرادی که دارای افزایش وزن می باشند ، میل زیاد و احساس گرسنگی کاذب در روز است . از یک طرف نشاسته ی مقاوم به هضم دارای کالری کمتری در مقایسه با مصرف هر گرم کربوهیدرات است . زیرا هر گرم کربوهیدرات معمولی ۴ کیلوکالری انرژی دارد ولی نشاسته ی مقاوم به هضم در هر گرم ۲ کیلو کالری انرژی تولید می کند .

همانطور که مصرف فیبر محلول باعث افزایش احساس سیری و عدم تمایل به مصرف غذا می شود ، نشاسته ی مقاوم به هضم نیز چنین اثراتی دارد و برای کاهش اشتهای کاذب و میل به ریزه خواری که منجر به افزایش وزن افراد می شود ، مناسب است .

اما نکته ی مهم در مورد مصرف این نشاسته ها این است که در اکثر غذاها انواع نشاسته ها وجود دارد . یعنی برای مصرف یک مقدار مشخصی نشاسته ی غیر قابل هضم باید از انواع نشاسته های دیگر نیز استفاده کرد . که نصرف انها خود دارای کالری است و نوعا باعث افزایش قند خون بعد از مصرف می شوند .

یک راه اضافه کردن این نشاسته ها به برنامه ی غذایی بدون نگرانی از اثرات مصرف سایر کربوهیدرات ها بر روی افزایش قند خون و افزایش اشتها و ... استفاده از نشاسته ی نقاوم به هضم استخراج شده از موادی مانند سیب زمینی می باشد .

هر قاشق غذاخوری نشاسته ی سیب زمینی خام دارای ۸ گرم نشاسته ی مقاوم به هضم است و تقریبا هیچ نشاسته ی غیر قابل هضم دیگری ندارد . مزه ی شیرینی دارد و می توان به روش های مختلف مانند پاشیدن روی غذاها در سوپ ها و ... استفاده کرد .

در مصرف این نشاسته باید از مقادیر کم شروع کرد و سپس به مقدار خواسته شده رسید . زیرا مصرف یکباره ی ان باعث ایجاد نفخ و ناراحتی های گوارشی می شود . همچنین باید دقت داشت که بیشتر از ۶۰ - ۵۰ گرم از این نشاسته ها در یک روز مصرف نشود زیرا بیشتر از این مقدار از بدن دفع می شود .

بهتر است قبل از مصرف این نشاسته ها ی پر خاصیت و غیر قابل هضم با پزشک خود نیز مشورتی داشته باشید