ختمی گیاهی است به ارتفاع دو متر که دارای گل های صورتی قرمز و سفید و زرد هستند که در اسیا اروپا و افریقا وجود دارند.
خبازی، شجری، غسل العصرس، انجل و آلتیا از نام های دیگر این گل است و در بعضی نقاط کشورمان به اسامی «هیرو» و «خیرو می شناسند. نام علمی گل ختمی Althaea officinalis است و ریشه گل و میوه آن قابلیت مصرف دارد.
این گل از تیره پنیرکیان است یک گیاه ایستاده و علفی که گاهی ارتفاع آن به ۱.۵ تا ۲ متر هم می رسد. ختمی گل هایی به رنگ صورتی، قرمز، سفید، بنفش و زرد دارد.
این گیاه معمولا در مناطق ،ماسه ای، زمین های تقریبا شور و رطوبت دار رشد می کند. اما امروزه در مناطق زیادی کاشته می شود.
از ویژگی های خاص این گیاه می توان به برگ هایی سبز رنگ با پهنک بزرگ و گل های درشت اشاره کرد. گل های ختمی معمولا بین خرداد تا اواسط شهریور شروع به جوانه زدن می کنند.
نکته بسیار جالب در مورد این گل بسیار زیبا این است که فقط برای تزئین باغ و باغچه ها بکار نمی رود، بلکه خواص دارویی بی شماری نیز دارد. قسمت انتهایی این گل سفید رنگ و نسبتا شیرین می باشد. به علت استفاده از گل ختمی در تهیه اولین شیرینی مارشمالو ،امروزه این گل به مارشمالو معروف است.
گل ختمی را به عنوان یک گیاه زینتی می شناسند. این گیاه جز تیره پنیرکیان است و دارای گل هایی به رنگ های بنفش، صورتی، قرمز، زرد و سفید است. گیاه ختمی جز گیاهان چند ساله است که یک ساقه استوانه ای شکل با برگ های سبز و پهن دارد. این گیاه علفی می تواند برای موارد درمانی متعددی مورد استفاده قرار بگیرد.
به گل ختمی به انگلیسی Marshmallow plant گفته می شود. البته یک گونه دیگر آن هم وجود دارد که ریشه آن چوبی تر و سفت تر از گونه مارشمالو بوده و به آن Hollyhock گفته می شود. هر دوی اینها در اروپا و آفریقا رشد می‌کنند. نام علمی این گیاه نیز Althaea officinalis است.
خواص گل ختمی به تمام قسمت های آن مربوط می شود. از ریشه و شیره آن می توان برای مصارف آشپزی و دارویی استفاده کرد. به گفته انجمن ملی شیرینی پزی اولین شکل آب نبات و شیرینی در فرانسه با شیره گل ختمی تولید شد.
از این رو در کل می توان گل ختمی را با کاربردها و مزیت های متعدد آن معرفی کرد. این گیاه هزاران سال است که به عنوان یک درمان عامیانه برای درمان بیماری های گوارشی تنفسی و پوستی استفاده می شود. علاوه بر این خواص گل ختمی خود این گیاه زینتی با زیبایی که دارد می تواند به عنوان یک گیاه بسیار زیبای چند ساله در باغچه و باغ کاشته شود.
نکته ای که باید در خصوص این گل در نظر گرفت این است که این گیاه در هر منطقه جغرافیایی مشخصات به خصوصی دارد و از این رو آن را به دسته های مختلفی تقسیم می کنند. گل ختمی چینی، گل ختمی اروپایی و غیره از جمله آنهاست در کل اما این گیاه را بومی غرب آسیا و اروپا در نظر می گیرند.
یکی از گیاهانی که به شدت خاصیت آرامش بخشی دارد، گل ختمی است.
گل های ختمی انواع بسیار مختلفی دارد. آنها را می توان بر اساس شکل ،رنگ، خواص و مکان رشدی که دارند به انواع مختلفی دسته بندی کرد. هر یک بر اساس ویژگی های خود خواص متفاوتی دارند. گل های ختمی مردابی انواعی از این گلها هستند که در مرداب و کناره های جاده رشد می کنند و به رنگ های سفید و یاسی دیده می شوند.
برخی از آنها گل های ختمی کوهی هستند که معمولا خواص منحصر به فردی دارند. آنها دارای گل های سفیدرنگ هستند. گل ختمی سفید برای موارد متعددی مفید است. گل ختمی سفید خشک شده را می توان برای موارد درمانی متفاوتی استفاده کرد. این نوع گل ختمی برای مو نیز خواص زیادی دارد. انواع ختمی های کوهی خواص درمانی بسیار زیادی دارند.
گل های ختمی باغی نیز دسته دیگری از این گل ها هستند که در رنگ های بنفش، زرد، سفید یاسی و قرمز رشد می کنند. معمولا این گل ها خواص درمانی به خصوصی ندارند و بیشتر جنبه تزئینی آنها مدنظر است. البته خواص گل ختمی بنفش برای موارد متعددی مدنظر است. طریقه مصرف گل ختمی بنفش معمولا به صورت دمنوش است و از آن برای تسکین دهنده و آرام بخش استفاده می شود. خواص گل ختمی زرد نیز بسیار زیاد است.
دسته دیگر شامل انواع گل ختمی درختی می شود که معمولا به صورت درختچه های تزئینی با گل های سفید و قرمز رشد می کنند. نوع دیگری از گل ختمی نیز وجود دارد که به آن گل ختمی چینی گفته می شود.
گل ختمی چینی قرمز در گلخانه پرورش داده می شود.
برای بهره مند شدن از مزایای گل ختمی باید با طریقه مصرف گل ختمی برای کاربرد های مختلف آشنا بود.
اول از همه باید انواع گل ختمی را شناخت و در نظر داشت که باتوجه به نوع گل و رنگ برگ های آن می توان تصمیم گرفت که کدام گل برای چه زمینه مصرفی مناسب تر است. برای مثال طریقه مصرف گل ختمی بنفش با مصرف گل ختمی چینی قرمز متفاوت است.
یکی از پرکاربرد ترین موارد مصرف گل ختمی مصرف چای گل ختمی است. می توان از این گیاه برای تهیه چای استفاده کرد.
یک حالت دیگر مصرف گل ختمی استفاده از دمنوش گل ختمی است. تهیه دمنوش این گیاه می تواند برای موارد متعددی مورد استفاده قرار بگیرد و خواص درمانی بسیار زیادی دارد. این گیاه را می توان به عنوان یک دمنوش آرام بخش در نظر گرفت.
یکی دیگر از حالت های مصرف گل ختمی استفاده از گل ختمی خشک شده است. می توان این گل های خشک شده را در یک پارچه منفذ دار تمیز قرار داد و آن را بست. سپس مستقیما از این گیاه برای درمان آفت و دردهای موضعی استفاده کرد. امکان استفاده مستقیم برگ و گل این گیاه روی پوست برای درمان زخم ها و عفونت ها نیز وجود دارد.
در پماد های گیاهی تولید شده برای درمان ترک های پوستی در کاهش درد و التهاب می توان وجود ریشه گل ختمی را به عنوان یکی از مواد تشکیل دهنده مشاهده کرد. در تهیه داروهای گیاهی، معمولا عصاره ریشه یا گل ختمی را گرفته و از این عصاره استفاده می کنند. مصرف به صورت قرص گل ختمی یا استفاده از آن در شربت های سرفه نیز ممکن است.
دمنوش سرد این گیاه نیز می تواند به عنوان ماسک صورت و مانند صابون استفاده شود. تهیه ماسک با گل ختمی برای درمان های پوست و مو نیز یک حالت دیگر مصرف این گیاه است. می توان آن را با ترکیباتی مانند روغن آرگان و آلوئه ورا و کرم شی باتر ترکیب کرد و به این ترتیب یک ماسک مو تقویتی برای درمان ریزش مو و رفع موخوره موها تهیه کرد. در نهایت یکی دیگر از حالت های طریقه مصرف این گیاه استفاده از برگ ها و ریشه این گل به عنوان یک طعم دهنده در غذاهاست.
تب می تواند نشانه این باشد که بدن در حال مبارزه با باکتری و ویروس هایی است که به سیستم ایمنی حمله کرده اند. گل ختمی یکی از چیزهایی است که تب را درمان می کند. انجه که گیاه ختمی را به درمان مناسبی برای تب تبدیل می کند خواص تب بری آن است.
گل ختمی خاصیت ضدعفونی کننده ای دارد و باعث رفع گرفتگی بینی نیز می شود پس بی شک داروی مفیدی برای سرماخوردگی محسوب می شود.
گل ختمی از گیاهان پرخاصیت برای سلامتی بدن و پوست بوده و فرایند اکسید سلول ها با این گیاه متوقف می شود. گل ختمی در درمان زخم ها و سوختگی ها بسیار مفید بوده و می توان از آن بعنوان تسکین دهنده درد استفاده نمود. جراحت های جزیی، سوختگی ها، زخم های پوستی، جوش ها یا التهاب ها و همچنین کاهش قرمزی و سوزش ناشی از اگزما نیز می توانند با استفاده از مایع لزج موجود در ساقه و ریشه گل ختمی درمان شوند.
نیش برخی از حشرات باعث احساس درد، خارش تورم و قرمزی در محل گزش شده و ممکن است این علائم ادامه دار باشد و برای درمان آن باید اقدام کرد.
برای رفع نیش مار کافی است برگ های ختمی را له کنید و روی موضع قرار دهید.
جهت افزایش از ریشه ی گل ختمی بصورت جوشانده، روزی یک فنجان استفاده می شود.
بهتر است برای شیرین کردن از عسل استفاده شود.
دمنوش تهیه شده از گل ختمی گردش خون در بدن را افزایش داده و باعث اکسیژن رسانی سریع به سلولها می شود. برای بهره مندی از خواص مفید گل ختمی برای بدن می توانید دمنوش این گیاه را هر روز ۵ میلی لیتر میل نمایید.
گیاه گل ختمی سرشار از کلسیم است و پودر آن در پودرها و خمیرهای دندان به کار می رود و کلسیم را برای دندان تامین می کند.
همچنین گل ختمی می تواند در کاهش التهاب لثه نوزادان در زمان دندان درآوردن آنها مفید باشد.
برای این منظور باید یک دهانشویه با ریشه های گل ختمی درست کنید.
افرادی که در اثر برخی از بیماری های دچار تورم و درد گلو م یشوند، بخصوص کودکان می توانند از گل ختمی برای درمان استفاده نمایند.
این گیاه باعث مایع شدن خلط شده و گرفتگی ریه را را برطرف می نماید.
توصیه م یشود که این چای را برای درمان سرفه خشک و جلوگیری از سوزش گلو بنوشید.
آسم عارضه ای است که در آن مسیرهای تنفسی و ملتهب شده و موکوس بیشتری تولید می کنند و این حالت باعث ایجاد مشکل در تنفس سرفه و تنگی نفس می شود.
برای کنترل و درمان آسم می توان از دمنوش گل ختمی استفاده کرد.
کیست تخمدان از مشکلاتی است که هر خانمی ممکن است به آن دچار شود و می توان به راحتی آن را برطرف کرد.
برای درمان کیست تخمدان می توان از دمنوش گل ختمی و رازیانه استفاده کرد و مصرف این دمنوش تاثیر زیادی بر رفع کیست دارد.
برای از بین بردن عفونت زنان با گل ختمی می توانید ۴۰ گرم ختمی را به همراه ۱ لیتر آب به مدت ۱۰ دقیقه دم کرده و روزی سه بار بنوشید تا عفونت های مجرای ادراری برونشیت و عفونت های سرخک و مخملک را از بین ببرد.
ساقه و ریشه گل ختمی مایع لزجی وجود دارد که دارای خواص مفید زیادی است و این ماده لزج باعث تنظیم و از بین بردن باکتری ها شده و سایر آلودگی هایی که در پوست سر وجود دارد را رفع می نماید و روغن ختمی خارش پوست سر را برطرف می نماید.
خشکی دهان مزمن که جامعه پزشکی آن را خشکی دهان می نامند، می تواند باعث افزایش حفره ها، بیماری های لثه و عفونت های دندانی شود. خشکی دهان معمولاً به این معنی است که یک فرد بزاق بسیار کمی در دهان خود دارد. آنتی هیستامین ها، داروهای فشارخون، مشکلات عصبی و بیماری های خودایمنی از جمله علل متعدد آن هستند.
نویسندگان یک مطالعه به این نتیجه رسیدند که افرادی که کاهش بزاق یا سطوح پایین بزاق دارند ممکن است از استفاده از ریشه این گیاه برای رفع این مشکل سود ببرند. هم استفاده از چای گل ختمی هم مصرف گل های خشک شده می تواند برای این منظور مفید باشد.
ریشه گل ختمی همچنین دارای پتانسیل این است که به عنوان یک ادرارآور عمل کند. دیورتیک هایی مانند گل ختمی به بدن کمک می کنند تا مایعات اضافی را خارج کند. این به پاکسازی کلیه ها و مثانه کمک می کند.
تحقیقات دیگری نشان می دهد که عصاره گیاه گل ختمی می تواند موجب سلامت کلی مجاری ادراری شود. یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان می دهد که اثر تسکین دهنده گل ختمی می تواند تحریکات داخلی و التهاب دستگاه ادراری را تسکین دهد. تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۵ نیز نشان می دهد که اثر ضد باکتریایی آن ممکن است در درمان عفونت های دستگاه ادراری مفید باشد.
برای استفاده از این گیاه به منظور رفع مشکلات مجاری ادراری، می توان از دستور طرز تهیه دمنوش گل ختمی استفاده کرد. برای تهیه این دمنوش کافی است به دو قاشق چای خوری ریشه گل ختمی خشک شده یک فنجان آب جوش اضافه کنید.
در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۴ انجام شده است، مشخص شده که ریشه گل ختمی می تواند به عنوان یک مسکن برای تسکین درد نیز عمل کند. بر اساس این مطالعه می توان از ریشه این گیاه برای تهیه یک تسکین دهنده عالی استفاده کرد. برای تسکین درد پاها، تسکین گلودرد، تسکین درد ناشی از زخم و ساییدگی و غیره می توان از ریشه گیاه گل ختمی استفاده کرد. این گیاه می تواند به عنوان یک دمنوش آرام بخش مورد استفاده قرار بگیرد مصرف عصاره این گیاه به صورت روزانه نیز می تواند به عنوان یک مسکن اثر کند.
دانشمندان در حال بررسی پتانسیل عصاره این گیاه در درمان بیماری قلبی مختلف هستند و به سلامت قلب کمک می کند. یک مطالعه حیوانی در سال 2011 اثرات عصاره گل ختمی مایع را در درمان لیپمی، تجمع پلاکتی و التهاب بررسی کرد. این شرایط گاهی با بیماری قلبی عروقی مرتبط است. محققان دریافتند که مصرف عصاره گل ختمی به مدت یک ماه تأثیر مثبتی بر سطح کلسترول HDL دارد و سلامت قلب را ارتقا می دهد. تحقیقات بیشتری برای گسترش و تایید این یافته ها موردنیاز است به دلیل تاثیری که گل ختمی بر کاهش چربی دارد، می تواند از آسیب های کبدی و بیماری کبد چرب نیز جلوگیری کند.
از مهمترین فواید گل ختمی می توان از تاثیر آن روی سلامت شادابی پوست و مو گفت. گل ختمی و لک صورت یکی از گزینه های مهم استفاده از این گیاه جهت سلامت پوست است. لکه های پوستی ناشی از تابش زیاد نور خورشید را می توان با استفاده از ریشه گل ختمی درمان کرد.
از عصاره این گیاه برای تهیه محصولات مراقبت از پوستی متعددی استفاده می شود. می توان از کرم ها، پمادها و روغن های حاوی عصاره ریشه گل ختمی برای بهبود سلامت پوست استفاده کرد. یکی از این موارد، صابون گل ختمی برای جوش است. در این صابون ها از عصاره ریشه گل ختمی استفاده شده است که خاصیت ضدالتهابی و ضد باکتریایی آن می تواند به درمان جوش های پوستی کمک کند. این گیاه را به عنوان گیاه جوانسازی پوست می شناسند.
در درمان موخوره و افزایش سلامتی موها نیز می توان از گیاه گل ختمی استفاده کرد. برای تهیه ماسک گل ختمی برای مو می توان از سایر روغن های گیاهی مانند روغن ارگان نیز کمک گرفت. از خواص روغن گل ختمی نیز می توان برای افزایش سلامت موها و رفع موخوره استفاده کرد. مهمترین خواص گل ختمی برای مو در از بین بردن و جلوگیری از موخوره است.
به صورت کلی خواص گل ختمی مفید است و بدن قابلیت بالایی در تحمل این ترکیب گیاهی دارد. از این رو کمتر تحت تاثیر عوارض منفی آن قرار می گیرد. با این حال در برخی موارد ممکن است یک سری عوارض و خطرات را به همراه داشته باشد.
در برخی موارد مصرف این گیاه می تواند موجب ناراحتی معده و سرگیجه شود. در مواردی که از این گیاه به صورت موضعی استفاده می شود، ریشه گل ختمی این پتانسیل را دارد که باعث تحریک پوست شود. این گیاه گاهی با یک سری از داروها مانند داروهای دیابت تداخل پیدا می کند. از طرفی نیز به دلیل پوششی که روی معده ایجاد می کند می تواند مانع جذب داروها شود.
قبب از مصرف گل ختمی حتما با پزشک خود مشورت کنید.
زیاده روی در مصرف مفیدترین چیزها نیز می تواند مضر باشد. از این رو بهتر است حتما در خصوص میزان مصرف این گیاه محتاط بود. پیش از هر چیز که بهتر است با پزشک در خصوص مصرف این گیاه برای درمان های مختلف مشورت کرد.
در خصوص استفاده دمنوش یا عصاره ریشه گل ختمی برای درمان های مختلف بهتر است ابتدا با دوزهای کم شروع کرد. سپس آن را به تدریج در صورت نداشتن واکنش های حساسیتی افزایش داد.
در خصوص مصرف دمنوش این گیاه نیز بهتر است ریشه آن را با هشت لیوان آب ترکیب کرد تا تاثیرات منفی احتمالی را کاهش داد. سپس توصیه می شود مدت زمان مصرف چهار هفته باشد و بعد از آن قبل از شروع مصرف مجدد حتما یک هفته استراحت کنید.
یکی از گزینه های استفاده از گل ختمی استفاده از این گیاه برای تهیه شربت های سرفه است. در دسته داروهای گیاهی از شربت گل ختمی برای درمان سرفه التهابات تنفسی و التهابات مخاط مجرای تنفسی استفاده می شود. ترکیب مورد استفاده برای تهیه این شربت ها محتوای موسیلاژینی است که در ریشه گل ختمی وجود دارد. اینترکیب به شدت برای درمان سرفه و سرماخوردگی مفید است.
یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۰۵ نشان داد که شربت سرفه گیاهی حاوی ریشه گل ختمی در تسکین سرفه های ناشی از سرماخوردگی، برونشیت یا بیماری های دستگاه تنفسی همراه با تشکیل مخاط موثر است. ماده موثره شربت علاوه بر گل ختمی عصاره برگ خشک پیچک بود. همچنین این شربت های ضد سرفه حاوی آویشن و بادیان هم بود.
یکی از حالت های استفاده از مزایای گل ختمی، مصرف آن به صورت عرق است. می توان با جمع آوری این گیاه از روش تقطیر عرق گل ختمی را به دست آورد. برای این که عرق به دست آمده کیفیت بالایی داشته باشد باید از گل های با کیفیت و سالم استفاده کرد.
خواص روغن گل ختمی شامل موارد بسیار زیادی می شود. می توان از آن به صورت درمانی برای سرفه ها و مشکلات تنفسی استفاده کرد. مصرف این عرق می تواند به درمان مشکلات معده نیز کمک کند. از طرفی به کاهش مشکلات چربی و کاهش مشکلات تنفسی نیز کمک می کند.
استفاده از این گیاه برای زنان باردار و مادران شیرده ممنوع است. از طرفی افراد دیابتی مجاز به مصرف گل ختمی نیستند. در افرادی که داروهای خاصی مصرف می کنند نیز ممکن است استفاده از گل ختمی منع مصرف داشته باشد. افرادی که قرار است تا دو هفته آینده یک عمل جراحی داشته باشند نیز مجاز به مصرف گل ختمی به هر شکلی نیستند.
یکی از موارد منع مصرف گل ختمی، مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی است. هنوز در خصوص این که مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی چه اثراتی دارد اطلاعات کاملی در دسترس نیست. ممکن است برخی از ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه برای جنین و سلامت کودک مضر .باشد از این رو تا تکمیل شدن مطالعات در این زمینه بهتر است از مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی خودداری شود.
در خصوص این که چه زمانی بهتر است از این گیاه استفاده کرد باید زمینه مصرف و هدف استفاده از آن را در نظر گرفت. برای مثال درصورتی که هدف استفاده به عنوان دمنوش آرام بخش باشد، بهتر است چای گل ختمی را قبل از خواب مصرف کرد. در برخی موارد درمانی نیز این گیاه باید در سه بازه زمانی متفاوت در طول روز مصرف شود. نکته دیگر این که توصیه می شود این ترکیب خصوصا به صورت عرق گل ختمی قبل از وعده های غذایی مصرف شود.
