آداب غذا خوردن یکی از اصول مهم برای سلامت هر فرد است . این آداب در کنار نحوه ی صحیح غذا خوردن و رعایت اصول تغذیه بسیار ارزشمند است . در این مقاله به بررسی این نکات می پردازیم .
نجویدن غذا ، خوردن غذا در حالت اضطراب و... باعث ناراحتی های گوارشی می شود . خوردن چای بلافاصله قبل یا بعد از غذا باعث جذب نشدن آهن و ایجاد نوعی کم خونی می گردد و.... این مسائل نشان می دهند که داشتن روش صحیح برای غذا خوردن چه اندازه مهم می باشد .
از آنجایی که در احکام اسلامی شیوه های صحیح غذا خوردن بیان شده است ، ابتدا این مسائل گفته می شود و سپس نکاتی دیگر اضافه می گردد .
این کارها که مستحبات غذا خوردن نامیده می شوند به قرار زیر هستند :
- بعد از خوردن غذا دست های خود را بشویید و با حوله یا دستمال آنها را خشک نمائید .
- میزبان پیش از همه شروع به خوردن غذا کند و بعد از همه دست از خوردن غذا بکشد .
- در اول غذا بسم الله الرّحمن الرّحیم بگویید و اگر در سفره چند جور غذا موجود است ، برای شروع خوردن هر یک از آنها یک بار بسم الله بگویید .
- اگر چند نفر سر یک سفره نشسته اید هر کسی از غذای جلوی خودش بخورد .
- لقمۀ کوچک بر دارید .
- با عجله غذا نخورد و غذا خوردن را طول دهید .
- غذا را خوب بجوید .
- بعد از خوردن غذا شکر خدا را به جای بیاورید و الحمد لله بگویید .
- بعد از غذا بوسیله ی خلال باقیمانده ی غذا را از لای دندان ها بیرون آورده ، مسواک کرده و دهان را شویید .
- از دور ریختن مواد غذایی خودداری کنید ، ولی اگر در بیابان غذا می خورید بهتر است آنچه می ریزد را برای پرندگان و حیوانات بگذارید .
- در اول روز و اول شب غذا بخورد و در بین روز و بین شب غذا نخورد.
- بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد .
- در اول غذا و آخر آن مقدار کمی نمک میل کنید .
- میوه ها و سبزیجات را پیش از خوردن با آب بشویید .
- تا حد امکان برای غذا خوردن میهمان دعوت کنید .
- هنگام غذا خوردن بنشینید و غذا بخورید .
این کارها مکروهات غذا خوردن نامیده می شوند و شامل موارد زیر می باشند .
۱ ) در حالی که سیر شده اید غذا نخورید .
۲) زیاد غذا خوردن مکروه است .
۳ ) هنگام غذا خوردن به صورت دیگران نگاه نكنيد .
۴ ) غذای داغ مصرف ننمائید .
۵ ) به غذا یا آشامیدنی ها فوت نکنید .
۶ ) بعد از گذاشتن نان در سفره ، منتظر غذای دیگری نشوید و شروع به خوردن کنید .
۷ ) نان را بوسیله چاقو پاره نکنید .
۸ )به نان بی احترامی نکنید و آن را زیر ظرف غذا نگذارید .
۹ ) استخوان را به طور کامل از گوشت پاک نکنید .
۱۰) میوه را پیش از آنکه کاملاً تمام شود دور نریزید .
این کارها مستحباب آشامیدن آب نام گرفته اند که می توانند در مورد سایر نوشیدنی ها هم به کار روند این مستحبات چنین هستند :
۱ ) آب را به طور مکیدن بیاشامید .
۲ ) در روز ایستاده آب بیاشامید .
۳ ) پیش از نوشیدن آب بسم الله الرّحمن الزّحیم و پس از آن الحمد لله بگویید .
۴ ) آب را در سه نفس بنوشید .
۵ ) از روی میل آب بیاشامید .
۶ ) بعد از آشامیدن آب حضرت اباعبدالله (عليه السلام) و اهل بيت ایشان را یاد کنید و قاتلان آن حضرت را لعنت نمایید .
این کارها به اسم مکروهات آشامیدن آب نامیده شده اند و از این قرارند :
۱ ) زیاد آشامیدن آب صحیح نیست .
۲ ) بعد از غذای چرب آب ننوشید .
۳ ) نوشیدن آب هنگام شب ، به حالت ایستاده مکروه است .
۴ ) با دست چپ ، آب ننوشید .
۵ ) از ظرف شکسته آب ننوشید .
یکی از مسائل مهم غذا خوردن حالت آرامش و دوری از هیجان و نگرانی هنگام غذا خوردن می باشد . برای حفظ آرامش هنگا م غذا خوردن به نکات زیر توجه کنید :
۱ ) هنگامی که ناراحت یا عصبانی هستید ، غذا نخورید کمی صبر کنید تا عصبانیت یا ناراحتی شما کم گردد ، سپس مشغول خوردن غذا شوید .
۲ ) هنگام غذا خوردن تلویزیون تماشا نکنید .
۳ )صحبت کردن ، مطالعه کردن ، روزنامه خواندن و ... را هنگام غذا خوردن قطع کنید و فقط به خوردن غذا فکر کنید .
۴ ) تذکر نکات اخلاقی ، پرسیدن درس کودکان و... را در زمانی غیر از غذا خوردن انجام دهيد . ۵) زمانی که کاری دارید کمی زودتر مقدمات آن را فراهم کنید و غذاها را مصرف کنید تا مجبور نشوید در فرصت کم و با عجله غذا میل کنید . این موضوع مخصوصاً در مورد صبحانه صادق است. بنابراین زودتر از خواب بیدار شوید تا فرصت پیدا کنید ، نماز بخوانید ، با آرامش کمی نرمش کنید ، بعدا کمی استراحت نموده و سپس صبحانه مصرف کنید و راهی کار شوید .
۶ ) به خاطر دوست نداشتن غذا ، بی نمک و یا شور شدن غذاعصبانی نشوید و آرامش غذا خوردن را به هم نزنید . درست است که مصرف غذای شور یا سوخته ضرر دارد ولی راه دزست آن نیست که با جار و جنجال آرامش را نیز به هم بزنید . بلکه در کمال آرامش غذا را صرف کنید و در صورتی که این کار در خانه شما تکرار می شود با تذکر و با کمک کردن در آشپزی مشکل را حل نمائید . یا به خاطر دیر آمدن شوهر یا بچه ها جار و جنجال راه نیندازید و آرامش غذا خوردن را به هم نزنید .
۱ ) کمی قبل از غذا خوردن دست از مطالعه بکشید و بلافاصله بعد از غذا خوردن مطالعه نکنید .
۲ )بلافاصله قبل یا بعد از خواب غذا نخورید البته استراحت بعد از غذا خوردن و حتی قبل از آن بسیار مفید است.
۳ ) حدود یک تا دو ساعت قبل از ورزش و نیم تا یک ساعت بعد از ورزش غذا نخورید . البته اگر ورزش در حد چند حرکت ساده به عنوان نرمش صبحگاهی است حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بعد از آن می توانید غذا بخورید . همچنین خوردن آب یا آب میوه بین ورزش های سنگین علاوه بر اینکه ضرر ندارد مفید هم می باشد .
۴ ) حدود یک ساعت قبل از غذا خوردن و یک ساعت بعد از آن چای ننوشید .
۵ ) غذا و نوشیدنی خیلی داغ یا خیلی سرد ننوشید .
۶ ) صبحانه کاملی مصرف کنید و برای شام غذای سبکی مصرف نمائید .
۷ ) وعده های مشخص غذایی داشته باشید و از ریزه خواری در طول روز بپرهیزید .
احادیث زیادی از پیامبر و ائمه معصومین بیان شده است که روزه گرفتن و امساک دوری از خوردن غذا را برای بدن مفید دانسته اند و آن را باعث سلامتی م .خوانند .حدیث معروف روزه بگیرید تا سالم شوید ، این موضوع را به خوبی نشان می دهد تحقیقات علمی هم این نکته را ثابت کرده اند که روزه داری به دلایل مختلفی باعث سلامت بدن ، درمان بعضی بیماری ها شادی و .... می گردد اهمیت روزه به قدری زیاد شده است که روزه درمانی یکی از روش های درمان بیماری ها شده و در این مورد کتابهایی نوشته شده است .
در این روش ها روزه های چند روزه ، چهل روزه و.... بیان شده است . انجام این روزه ها از عهده ی همه ی افراد بر نمی‌آید همچنین همه ی افراد ،
به این روزه ها احتیاج ندارند .
بهترین روش گرفتن روزه اسلامی است. این روزه هر سال یک ماه واجب است و علاوه بر آن روزه های مستحبی هم در طول سال وجود دارد . چنانچه شخصی ماه رمضان را روزه بگیرد و هر ماه حداقل یک یا دو روزۀ مستحبی بگیرد ، گام مهمی در سلامتی خود برداشته است. این روزه نسبت به روزه های دیگر امتیازاتی دارد ، که به بعضی از آنها شاره می شود .
۱ ) روزه های چند روزه نیاز به تمرین و آمادگی زیادی دارد و خیلی ها از انجام آنها می ترسند یا قادر به انجام آن نیستند در حالی که روزه داری اسلامی آسان است.
۲ ) روزه های چند روزه ممکن است باعث کمبود بعضی از موارد در بدن شوند و به این جهت برای بسیاری از افراد خطر دارند ، در حالیکه روزه اسلامی چنین نظری را ندارد . شرایط دیگری در روزه اسلامی وجود دارد مانند نرساندن دود به حلق وارد نکردن هر چیزی به دهان و... که باعث ترک بسیاری از عادت های ناپسند می گردد ولی سایر روزه ها این خواص را ندارند .
۴ ) خوردن سحری باعث سحر خیزی می شود و این عادت خوب در سلامتی نقش مهمی دارد .
