نارنج نام درخت و میوه ای از زیر رده گل سرخیان، راسته افراسانان تیره سدابیان و از جنس مرکبات است. نام علمی نارنج (Citrus x aurantium) نشان می دهد که گیاهی هیبرید است و احتمالاً از تلاقی بین پوملو (pomelo) و نوعی نارنگی (mandarin) به وجود آمده است. نارنج بومی آسیای جنوب شرقی است و توسط انسان در بسیاری از نقاط جهان منتشر شده است.
نارنج میوه ای ست که در ایران خصوصاً در بابل به فراوانی کشت می شود و محصولات جانبی متعددی از آن به دست می آید. درخت نارنج بزرگ و زیباست با برگ هایی بزرگتر از برگ های درخت لیمو، شکوفه های آن که بسیار خوشبو است بهارنارنج نامیده می شود. در بعضی مناطق در تمام فصول سال می توان میوه نارنج را بر روی درخت دید. در حالیکه هنوز میوه سال گذشته بر درخت است میوه های جدید هم در حال رسیدن هستند.
نارنج بومی آسیای جنوب شرقی است و توسط انسان در بسیاری از نقاط جهان منتشر شده است.
بهار نارنج (orange blossom) شکوفه درخت نارنج است که در عطرسازی و ساختن اسانس, انواع نوشیدنی های فصلی و عرقی جات و تهیه مربا ،گز, سوهان و... کاربرد بسیار دارد. از بهار نارنج در ایران استفاده های صنعتی بسیاری می شود.
نارنج گیاهی است که از شکوفه تا میوه اش قابل استفاده است. طبع بهار نارنج گرم و خشک است و برای افرادی با طبع سرد، بسیار مناسب است.
این گیاه سرشار از ویتامین های مختلف مثل ويتامين B وC و D است.
بهار نارنج همان شکوفه درخت نارنج است که در فصل بهار باعث زیباتر شدن این درخت می شود و در پاییز و زمستان این درخت، میوه نارنج می دهد. میوه، گل و برگ این درخت پر از خاصیت است؛ شکوفه های کوچک این گیاه، عطری مسحور کننده دارد و در صنعت عطرسازی و ساختن اسانس انواع نوشیدنی های فصلی و عرق های گیاهی و همچنین در تهیه مربا کاربرد بسیار زیادی دارد.
بهار نارنج منبع بسیار خوبی از مواد مغذی و مواد معدنی ضروری است که برای بدن بسیار مفید هستند. این مواد معدنی شامل منیزیم، منگنز، بور، کلسیم، روی، سلنیوم، سدیم ، مس و پتاسیم است.
ترکیبات فعالی نیز در بهار نارنج وجود دارد از جمله روغن فعال فلانوئیدها و فورانوکومارین همچنین دارای ویتامین های ،C ، B و D هستند.
از بهترین خواص این گیاه می توان استفاده از آن به عنوان پیش دارو برای بیمارانی که قرار است مورد عمل جراحی قرار بگیرند و استرس عمل را دارند. نوشیدن این دمنوش برای این بیماران مانند دیازپام آرامشی عمیق را برای آنها به ارمغان می آورد.
● رفع بی خوابی:
استفاده از بهار نارنج راهی فوق العاده جهت رفع بی خوابی و اضطراب و تسکین اعصاب و استرس بهبود و یا کاهش سردردهای شدید عصبی و میگرنی شادی آور و کمک به رفع ضعف اعصاب، مفید دررفع اختلالات خواب و رفع غم و افسردگی درمان انواع زخم بر روی بدن حیوانات کاهش و رفع قولنج های عصبی در صورت بروز هرگونه اتفاقی که باعث اختلالات عصبی و به هم ریختن سیستم عصبی و از دست دادن آرامش مخصوصا در روزهای گرم که باعث تعریق زیاد و کلافگی و بی حوصلگی می شود. استفاده از شربت بهار نارنج که نشاط آور و آرامش بخش است همراه مقداری یخ بسیار کمک می کند.
به طور کلی از مزایای بهار نارنج هر فردی با هر مشکلی می تواند بهره ببرد و در هر سنی و با هر مشکلی این گیاه مخصوصا در حفظ آرامش و تعادل فکری و داشتن نشاط کمک می کند.
استفاده از دمنوش بهار نارنج در بهبود دردهای پی در پی شکمی، نفخ معده و یا دردهای مداوم آن حالت تهوع رفع سکسکه و سو هاضمه بسیار مفید است. در حالت کلی مصرف منظم دمنوش بهار نارنج در رفع بی- اشتهایی بسیار مفید است.
با افزایش دما در فصل تابستان و افزایش تعریق معمولا خلق و خوی افراد تغییر کرده و احساس بی حوصلگی می کنند. در این زمان پیشنهاد می شود هر روز عصر نصف لیوان عرق بهارنارنج به همراه یک قاشق سکنجبین همراه آب خنک میل کنید.
استفاده از بهارنارنج به همراه آب کرفس، برای استخراج سنگ های کلیه و مثانه و خرد کردن آنها تاثیر به سزایی دارد.
توجه: هر گونه مصرف دارویی بهار نارنج باید با مشورت پزشک و یا متخصص طب سنتی باشد.
بهار نارنج درای آنتی اکسیدان بالایی است که بدن را در مقابل رادیکال های آزاد شده محفوظ می دارد و موجب می شود تا در برابر بیماری های مختلف بدن از ایمنی بالاتر و بیشتری برخوردار باشد.
در طب سنتی استفاده از دمنوش بهار نارنج در رفع سردرد های شدید میگرنی بسیار موثر دانسته اند.
عصاره و آب بهار نارنج در صافی و درخشندگی پوست موثر است، علاوه بر از بین بردن لك و جوش های پوستی، در رفع چین و چروک های زیر چشم هم موثر است. همچنین عصاره نارنج در رفع تیرگی و سیاهی دور چشم کمک می کند.
عرق و دمنوش بهار نارنج مانند یک تونر آرایشی بسیار عالی برای پوست های چرب عمل می کند.
این عصاره را هم برای استعمال خارجی و هم به عنوان نوشیدنی روزانه می توان استفاده کرد. بر اساس نتایج مطالعه محققان، عرق بهار نارنج مانند یک دیازپام قوی، استرس و واکنش های عصبی بیماران را رفع می کند و نوشیدن روزانه
این دمنوش و عرق گیاهی ریتم و ضربان قلب را به حالت نرمال باز می گرداند.
امروزه سبک زندگی سالم و تناسب اندام اهمیت زیادی در زندگی عموم مردم پیدا کرده است.
افرادی که دچار اضافه وزن هستند به دنبال روش های طبیعی برای لاغری هستند . بهار نارنج یکی از گزینه های طبیعی است که می توان در لیست رژیم غذایی خود برای کاهش وزن، اضافه کرد. بهار نارنج دارای مقادیر کمی از آلکالوییدها مانند سینفرین و اوکتوپامین که آگونیست های سمپاتومیمتیک مستقیم و غیرمستقیم است. این مواد موجود در بهار نارنج که غلظت های بسیار کم دارند موجب کاهش وزن م یشوند. علاوه بر آن آلکالوئید سينافين موجود در بهار نارنج باعث افزایش متابولیسم بدن و کاهش اشتها می شود. برای کم کردن وزن ، می توان در کنار ورزش، از بهار نارنج نیز استفاده کرد.
بهار نارنج مانند چای سبز و دیگر گیاهان دارویی غنی از آنتی اکسیدان است که از بدن در برابر رادیکال های آزاد محافظت می کنند. همچنین دمنوش بهار نارنج دارای خواص ضد التهاب و ضد آلرژی است؛ بنابراین مصرف چای و دمنوش این گیاه ، در درمان و پیشگیری از سرطان مفید است.
اثرات ویژه ی بهار نارنج برای خانم ها:
برای تسکین دردهای قاعدگی و مشکلات مربوط به یائسگی خانم ها بهترین گزینه همیشه استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی است زیرا عوارض داروهای شیمیایی را ندارند. یکی از این داروهای گیاهی ، دمنوش و چای بهار نارنج و داروهای گیاهی، دمنوش و چای بهار نارنج و عرق آن است.
معمولا تغییرات هورمونی در دوران پریودی خانم ها با، استرس اضطراب و ناراحتی های روحی و عصبی همراه است که در اکثر خانم ها این آشفتگی ها با گریه کردن یا واکنش های هیجانی تند تخلیه می شود؛ یکی از گزینه های مفید استفاده از دمنوش و عرق بهار نارنج قبل از دوران پریود و حین ان است. البته در این زمینه نظر یک متخصص طب سنتی را قبل از مصرف حتما جویا شوید.
پیشگیری از حمله قلبی و کنترل تشنج های عصبی از دیگر خواص دمنوش بهار نارنج در طب سنتی است. دمنوش بهار نارنج به برطرف کردن تپش نامنظم قلب کمک می کند و با تنظیم سطح فشار خون از طریق افزایش گردش خون در رگ ها از بروز سکته های ناگهانی پیشگیری می کند.
ارامش اعصاب حاصل از مصرف بهار نارنج نیز عامل دیگری است که باعث جلوگیری از بروز تشنج می شود.
بهار نارنج یکی از عرقیات مفید برای افرادی است که مشکل پیوست دارند ، این افراد بهتر است از آب بهار نارنج همراه با عسل میل کنند.
بهتر است اب مصرفی اب ولرم باشد.
برای داشتن خواب آرام و راحت شبانه مصرف دمنوش بهار نارنج راه حل خوبی است، البته نباید در مصرف آن زیاده روی شود افرادی که دچار اختلال خواب هستند، با نوشیدن مقداری عرق بهار نارنج، ۲ ساعت قبل از خواب خواب بسیار آرامی خواهند داشت.
البته در صورت مصرف داروهای خواب اور قبل از استفاده از بهارنارنج بعنوان خواب اور با پزشک خود مشورت کنید.
نوشیدن دمنوش بهار نارنج به تسکین درد های پی در پی شکمی، درمان دردهای نفخ معده، اسپاسم، سوء هاضمه و سکسکه مفید کمک می کند. به طور کلی مصرف منظم دمنوش بهار نارنج تاثیر به سزایی در تقویت معده دارد.
بهار نارنج کمک به هضم غذا و درمان ناراحتی های معده می کند. برای بهبود هضم غذا و کاهش ناراحتی های معده می توان، مقداری عرق بهار نارنج را بصورت دمنوش با نبات استفاده کرد.
کاربرد دیگر بهار نارنج رفع بزرگی طحال است.
برای رفع بزرگی طحال ، مصرف منظم و مداوم بهار نارنج موثر است. البته با مشورت مزشک و متخصص.
•تنظیم تپش نامنظم قلب و رفع اضطراب
•آرامش بخش و ضد هیجانات دستگاه عصبی
•مربای بهار نارنج مقوی معده و ضد تشنج
•خاصیت ضد سرطانی، ضد آلرژی و التهابی و تقویت سیستم ایمنی بدن
•درخشندگی و باز کردن پوست صورت با بخور بهارنارنج
•تنظیم سطح فشار خون با افزایش گردش خون در رگ ها
•رفع منافذ پوست با آب بهار نارنج
•رفع غم و افسردگی با عرق بهار نارنج
•ادرار آور
•تسکین ناراحتی های سینه
•بهبود سرماخوردگی با بوییدن بهار نارنج
•هنگام بروز ناراحتی به افراد مبتلا به بیماری
•غش مصرف عرق بهار نارنج توصیه می شود.
•رفع ضعف اعصاب و نشاط آور
•کاهش شدت علائم یائسگی
•رفع سکسکه بادم کرده بهار نارنج
• رفع سرگیجه با استفاده از شربت بهار نارنج
همچنین می توان به خواص دیگر بهار نارنج مانند ضد یبوست، ضد تشنج، متعادل کردن دستگاه تنفسی، مقوی معده، رفع حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری، دفع صفرا، جلوگیری از شکستگی مویرگ ها، شفاف و نرم کردن پوست
بدن و تقویت مغز اشاره کرد.
برخی از افراد دمنوش را به نوشیدنی های سرد ترجیح می دهند. یکی از این دمنوش های مفید دمنوش بهارنارنج است. برای آماده کردن این دمنوش، کافی است دو قاشق غذاخوری بهار نارنج خشک شده را داخل قوری ریخته و دو لیوان آب جوش به آن اضافه کنید. ۱۵ دقیقه زمان برای دم کشیدن دمنوش مناسب است. برای نوشیدن این دمنوش می توان از عسل، نبات و یا کشمش استفاده کنید، زیرا این دمنوش کمی تلخ می باشد.
همچنین برای استفاده روزانه از بهار نارنج می توانید ، گیاه خشک شده را به چای روزانه خود اضافه نمایید تا طعم خاطره انگیز و دلپذیری به چای سیاه ببخشد.
چای بهار نارنج با دمنوش آن تفاوت زیادی ندارد. فقط غلظت چای کمتر از دمنوش می باشد. برای تهیه چای، یک قاشق غذاخوری بهار نارنج را به همراه آب با دمای ۸۰ درجه در قوری ریخته و ۲۰ دقیقه زمان می دهیم تا چای دم بکشد. در
صورت تمایل به شیرینی می توان از نبات یا عسل برای شیرن کردن چای استفاده نمود. چای بهار نارنج ، خواب خوش و آرامی را به شما هدیه می دهد.
مربای بهارنارنج از پختن گلبرگ های بهار نارنج تهیه می شود . یعنی گلبرگ های شکوفه هایی را که جمع آوری نموده اید را جدا کرده و بشوئید. سپس در ظرف مسی با اندازه مناسب، گلبرگ ها را با آب زیاد یک بار بجوشانید. در مرحله دوم مقدار کمی از آب نارنج رنگ که باعث تثبیت رنگ سفید گلبرگ ها و از بین رفتن تلخی آنها می شود را اضافه کنید.
در نهایت بار دیگر گلبرگ ها را با محلول آب و شکر بجوشانید تا قوام بیاید. سپس بعد از خنک شدن درون شیشه های تمیز ریخته و در یخچال نگهداری کنید.
برای تهیه شربت بهار نارنج می توان شکر و آب و عرق بهار نارنج را در ظرفی مخلوط کرده و روی حرارت قرار دهید. بعد از قوام آمدن شربت، باید کمی جوهر لیمو و یا آب لیمو اضافه کنید تا شربت بعد از خنک شدن شکرک نزند. برای رنگ و طعم بهتر شربت می توان کمی زعفران دم کردن نیز به آن اضافه کرد. بعد از آماده شدن شربت، از روی حرارت برداشته و اجازه دهید تا خنک شود.
سپس شربت را در ظروف شیشه ای دربسته و درون یخچال نگهداری کنید.
همانطور که گفتیم یکی از فرآوره های این گیاه عرق بهار نارنج .است برای تهیه عرق بهارنارنج گیاه را در قابلمه بریزید و نیمی از قابلمه را پر از آب کنید. سپس شی سنگین مانند یک سنگ تمیز شسته شده را درون قابلمه قرار دهید و کاسه
ای را در مرکز آن قرار دهید. در این مرحله باید در قابلمه را برعکس روی ظرف گذاشته و در قسمت گودی آن باید آب بریزید. شعله را روشن کنید تا کم کم آب روی در قابلمه بخار شود. باید به طور مداوم آب روی گودی در قابلمه آب بریزید . در نهایت با این روش عرق بهار نارنج در سنگ داخل کاسه جمع می شود. دقت کنید که هر چند وقت یکبار درب قابلمه را باز کنید تا کاسه پر شده را خالی کنید مجددا، باید در را روی ظرف به روش قبل بگذارید عرق تهیه شده از بهار نارنج را خالی کنید. عرق تهیه شده از بهار نارنج را می توان به مدت یکسال نگهداری نمود.
برخی از گیاهان به دلیل دارا بودن خواص دارویی ممکن است باعث اختلال در عملکرد داروهای شیمایی داشته باشند. مثلا بهار نارنج ممکن است با داروهای ضد افسردگی مثل فنلزین، ترانیل سیپرومین و همچنین داروهای کتوکونازول ایتراکونازول فکسوفنادین ، میدازولام، آمیودارون لووستاتین ،دیزوپیرامید ،کینیدین، تیوریدازین ، دکسترومتورفان ایندیناویر و پروکائین آمید تداخل دارویی داشته باشد در صورت مصرف این داروها اگر مایل به مصرف بهارنارنج هستید باید با پزشک خود مشورت نمائید.
درصورت استفاده از دارو های افسردگی، داروهای قلب و هر داروی خاص قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
همچنین استفاده در دوران بارداری و شیردهی نیز باید حتما تحت نظر پزشک باشد.
