خوراکی های گرم و تر یک دسته از خوردنی ها را از بین ۴ مزاج ( گرم و تر ، گرم و خشک ، سرد و تر ، سرد و خشک ) است . اما چنانچه هر ماده ی خوراکی استفاده می شود و مداومت بر مصرف آن وجود داشته باشد ، نیاز است از مصلحات در کنارشان استفاده شود .
مصلحات غذا موادی هستند که به غذا اضافه می شوند تا شدت مزاجی آن ها را تعدیل کند و آن ها را برای مزاج های دیگر قابل استفاده نمایند.
در طب سنتی، مصلح به موادی گفته میشود که برای اصلاح یا کاهش عوارض و مضرات یک ماده غذایی یا داروی دیگر به کار میروند. این مواد کمک می کنند تا اثرات منفی یا نامطلوب یک غذا یا دارو بر بدن کاهش یابد و تعادل مزاجی حفظ شود.
برای مثال:
خرما که طبع گرمی دارد، اگر زیاد مصرف شود ممکن است باعث ایجاد حرارت زیاد در بدن شود؛ اما مصرف آن همراه با خنکی مثل خیار یا کاهو (به عنوان مصلح) میتواند اثر گرمی آن را تعدیل کند.
ماست که طبع سردی دارد، اگر با نعناع یا آویشن (به عنوان مصلح) مصرف شود، اثر سردی آن کاهش می یابد.
به طور کلی، استفاده از مصلح ها در طب سنتی بر اساس شناخت مزاج افراد و مواد غذایی است تا تعادل و سلامتی بدن حفظ شود.
در این مقاله انواع خوراکی های گرم و تر، مصلحات شان و توضیحاتی درباره ی آن ماده ی غذایی می پردازیم .
در مقاله ی (مواد غذایی با مزاج گرم و خشک) می توانید در مورد این دسته از مواد غذایی مطالعه کنید.
ارده ماده ای است که از دانه های کنجد آسیاب شده تهیه می شود و در طب سنتی بسیار مغذی و پرخاصیت شناخته می شود.
ارده طبعی گرم و تر دارد.
برای افرادی با مزاج گرم، ممکن است مصرف زیاد آن موجب گرمی بیش ازحد بدن شود.
برای افرادی با مزاج سرد، مصرف ارده به گرم کردن بدن و افزایش انرژی کمک می کند.
مقوی و انرژی زا
مفید برای تقویت قوای جسمی
کمک به رفع سردی مزاج
مفید برای پوست و مو
به دلیل طبع گرم و تر ارده، ممکن است برای برخی افراد (خصوصاً افراد گرم مزاج) مشکلاتی ایجاد کند. بنابراین، بهتر است آن را همراه با مواد زیر مصرف کنید:
1. سرکه: خوردن ارده همراه سرکه، تعادل طبع آن را حفظ میکند.
2. رب انار: ترکیب ارده و رب انار طبع گرم ارده را متعادل می کند و طعمی خوشایند ایجاد می کند.
3. شیره انگور یا خرما (در افراد سرد مزاج): اگرچه شیره هم گرم است، اما چون هر دو ماده انرژی زا هستند، برای افراد با طبع سرد مناسب است.
4. خیار یا کاهو: اگر ارده به تنهایی مصرف شود، خوردن خیار یا کاهو بعد از آن می تواند اثر گرمی آن را کاهش دهد.
مصرف ارده برای افراد سرد مزاج در فصول سرد توصیه می شود. اما افراد گرم مزاج باید در مصرف آن اعتدال را رعایت کنند و حتماً از مصلحات مناسب استفاده کنند.
ارزش غذایی ان بیشتر از دیگر میوه ها است . لطیف کننده ، تحلیل برنده ، تسکین دهنده ی حرارت و تشنگی است . عرق آور و ملیّن و مسهل است . برای تقویت مغز و کبد ، رفع گرفتگی کبد و طحال ، صرع ، وسواس و بواسیر مفید است .دبا بادام و پسته جهت تقویت بدن های ضعیف ک زیاد شدن قدرت تکفر مفید است . خوردن آن با انیسون تا ۴۰ روز صبح ناشتا ، چاق کننده ی بدن است . زیاد خوردن انحیر برای دندان و کسانی که کبد و معده ی ضعیف دارند مضرّ است .
مصلح : سکنجیین ، شربت ریواس ، شربت بالنگ
در مقاله (سکنجبین بهترین نوشابه) به طرز تهیه و خواص این نوشیدنی پرداخته ایم.
ملین و کمک به رفع یبوست
تقویت کننده سیستم ایمنی
انرژی زا و مفید برای رفع خستگی
کمک به بهبود عملکرد دستگاه گوارش
مفید برای تقویت قوای عمومی بدن
برای جلوگیری از عوارض احتمالی یا متعادل کردن طبع انجیر، میتوان آن را با مصلحات زیر مصرف کرد:
1. بادام: مصرف انجیر تازه با بادام تعادل خوبی ایجاد میکند.
2. عرق کاسنی: برای افراد گرم مزاج، خوردن عرق کاسنی بعد از مصرف انجیر میتواند اثر گرمی آن را کاهش دهد.
3. سکنجبین: ترکیب انجیر با سکنجبین یا خوردن سکنجبین بعد از آن، گرمی بیش از حد را تعدیل میکند.
4. آب انار یا شربت انار: برای تعدیل گرمی انجیر، به خصوص در افراد گرم مزاج.
افراد گرم مزاج بهتر است در مصرف انجیر اعتدال را رعایت کنند و حتماً از مصلحات استفاده کنند.
مصرف انجیر برای افراد مبتلا به نفخ یا ضعف معده باید با احتیاط و همراه مصلح باشد.
در همه ی خصوصیات ضعیف تر از نوع تازه ی آن است . ملیّن طبع ، موجب حرکت مواد زائد به طرف پوست و برای بیماری های رطوبی و فلج ها و افراد سرد مزاج ، درد کمر ، قطره قطره آمدن ادرار و نعوظ مفید است .
مصلح : گردو ، آویشن ، انیسون ، بادام
تولید کننده ی خون صالح ، تعدیل کننده ی مزاج های غلیظ ، دفع کننده ی اخلاط سوداوی و سوخته و چاق کننده ی بدن است . اب آن برای بیماری های سینه و ریه مفید است .
غوره تسکین دهنده ی حرارت خون و صفرا ، اشتها آور ، قطع کننده ی بلغم در معده ، مقوی کبد و بدن است و موجب ضعف معده های سرد و نیروی جنسی و یبوست می باشد.
مصلح : زیره ، رازیانه ، تخم کرفس ، غذاهای ترش ، سکنجبین
انگور تازه: گرم و تر
انگور خشک (کشمش): گرم و خشک
این طبع به این معناست که انگور تازه برای افراد سرد مزاج مناسب تر است و انرژی بدن را افزایش می دهد.
1. انگور تازه:
تقویت کننده قلب و سیستم ایمنی
ملین و مفید برای رفع یبوست
تصفیه کننده خون
رفع خستگی و تقویت کننده بدن
مفید برای تقویت حافظه و تمرکز
2. کشمش:
انرژی زا و مناسب برای رفع ضعف و بی حالی
کمک به تقویت استخوان ها
مفید برای بهبود عملکرد کبد
به دلیل طبع گرم انگور، ممکن است در افراد گرم مزاج مصرف زیاد آن موجب ایجاد گرمی بدن، جوش یا مشکلات گوارشی شود. بنابراین مصرف انگور همراه با مصلحات زیر توصیه میشود:
1. خیار یا کاهو: خوردن این سبزیجات با طبع سرد به متعادل کردن گرمی انگور کمک می کند.
2. آب انار: برای افراد گرم مزاج، مصرف آب انار بعد از انگور می تواند اثر گرمی را کاهش دهد.
3. سکنجبین: خوردن انگور همراه سکنجبین، گرمی آن را متعادل می کند.
4. آبلیمو: افزودن کمی آبلیمو به انگور یا مصرف آن پس از انگور، اثرات گرمی آن را کاهش می دهد.
برای افراد سرد مزاج: انگور به تنهایی یا همراه مصلحاتی مثل خرما و عسل مفید است.
برای افراد گرم مزاج: حتماً همراه مصلحات سرد مصرف شود.
افراد مبتلا به دیابت: به دلیل قند طبیعی بالای انگور، باید در مصرف آن اعتدال داشته باشند.
نفاخ بودن: انگور ممکن است در افراد با معده حساس ایجاد نفخ کند؛ مصرف آن همراه با مصلحات مانند کاهو یا عرق نعناع توصیه میشود.
تفاوت انگور تازه و کشمش:
انگور تازه به دلیل رطوبت بیشتر، ملین است و برای رفع یبوست توصیه میشود.
کشمش اثر خشک کنندگی بیشتری دارد و برای تقویت انرژی و گرم کردن بدن مناسب تر است.
بهترین نوع آن نازک پوست درشت و چرب می باشد .باز کننده ی انسداد ، تقویت کننده ی مغز ، قلب ، کبد و چشم و نیروی جنسی ، چاق کننده ی بدن ، ملیّن ، مفید برای حلق و سینه است .سنگین و دیر هضم بوده ، بوداده ی آن قابض و تقویت کننده ی معده می باشد . مصرف زیاد آن برای برای معده های سرد و مرطوب مضرّ است .
مصلح : مصطکی ، عسل ، رب های ترش
خوردن آن تعادل قند را حفظ می کند . به هضم غذا کمک و سینه را نرم می کند .
مصلح : مصطکی ، عسل
مقوی قلب ، جهت خفقان و رفع توحش و ایهال دموی که از امعا باشد ، با گلاب مفید است و برای درد شکم و دفع بلغم مفید است .
مصلح : عسل
بهترین نوع ان ابدار ، نازک ، تند ، دراز و کم ریشه است . لطیف کننده و تحلیل برنده ی ورم ها بوده و برای بواسیر ، سل ، سیاتیک ، روماتیسم ، سنگ‌مثانه و ... مفید است .
برای تهیه ی آب ترب ، ترب را ورق ورق کرده و سطح آن را با عسل بپوشانید و در ابکش بچینید . سمی ظرفی زیر آن بگذارید تا آب خارج شده در آن جمع گردد .
مصلح : نمک ، عسل ، زیره خیسانده در سرکه
ضد سودا و ضد آلرژی بوده ، برای ضعف معده ناشی از سوء مزاج سرد ، ییوست سوداوی ( حتی در کودکان و نوزادان و سالمندان ) ، تورم لوزه ها ، کم کردن ترشحات رحمی ، خونریزی بواسیر ، خشکی پوست ، شوره ی سر ، ریزش و خارش مو و تقویت نیروی جنسی مردان و زنان مفید است . خوردن آن با شیر ، چاق کننده است و باعث جلای پوست صورت می شود .
مصلح : کتیرا ، عسل
مدر ، ملین ، شیر افزا ، عرق آور ، محرّک اشتها و دافع سودا است . باعث تقویت نیروی جنسی می شود .خربزه و هندوانه باید مابین دو وعده غذایی مصرف شود . خوردن آنها بلافاصله بعد از غذا باعث فساد غذا در معده می شود و ناشتا خوردن ان نیز مضر است .
مصلح : آب انار ترش ، سرکه
خاصیت غذایی بالایی دارد و تولید کننده خون مفید و صالح است . در امراض سرد و بلغمی ، کمر درد و دیگر بیماری های مفصلب و بیماری های ریوی سرد مفید است . مداومت مصرف آن با مغز بادام فوق العاده چاق کننده است .خوردن ان در گرم مزاجان و سرزمین های گرم برای دندان ، چشم و حنجره مضر است . در این شرایط باعث تولید خون سوخته و سوداوی و ایجاد سردرد می شود .
مصلح : اب انار ، بادام ، سکنجبین ، روغن ها ، خشخاش ، گلاب ، سرکه ، کاهو ، شستن دهان با آب نیم گرم پس از خوردم ان بویژه که سماق در آن خیسانده باشند .
باز کننده انسداد و ملیّن است اما زود در معده دچار فساد می شود و باعث نفخ ، آروغ ترش و تب های عفونی می شود .زیاد خوردن ان بلافاصله پس از غذا و همچنین خوردن آب بلافاصله بعد از ان فوق العاده مصر است .
مصلح :عسل ، شکر ، انیسون ، زنیان ، مصطکی ، زیره ، روغن زیتون
شادی بخش ، مقوی قلب و مغز و کبد است چه خورده شود و چه بوئیده شود ، جهت تپش قلب ، تنگی نفس و تقویت فم معده و افزایش اشتها موثر است . شیرین ، مفرح و ملطف روح حیوانی و سریع به صفرای معده تبدیل می شود ولی ارز بدن دفع می شود .
مصلح : دارچین ، غذاهای لطیف و عسل
ملیّن سینه ، ضد سرفه ، اشتها آور ، مقوی قوای جنسی و سنگ شکن است اما هضم ان سخت است و به مصلح احتیاج دارد .
مصلح :
فلفل ، زیره ، سکنجبین ، شکر سرخ ، خردل ، سرکه ، ترشی ها ، خشخاش سیاه
مقوی مغز و نخاع و مقوی نیرویدجنسی است . دنگ چهره را نیکو می کند ، اثر سمی داروها را دفع می کند و همراه با روغن بادام ، صمغ عربی جهت سرفه مفید است .
مصلح : عسل گلاب
ادامه ی این مقاله را میتوانید در مقاله ی (خوردنی های گرم تر 2) مطالعه کنید.
مولد خون صالح ، چاق کننده ، باز کننده ی گرفتگی های بدن ، با افتیمون اگر مصرف شود جهت وحشت و جنون مفید است . با زعفران جهت افسردگی و رفع غم و حالت غضب شدید مفید است . با شیر تازه دوشیده شده و اندکی بادام اگر مصرف شود ،جهت تپش قلب و لاغری شدید و ضعف دستگاه گوارش اثر فوق العاده ای دارد . با ماء الشعیر اگر مصرف شود برای شکاندن سنگ کلیه و افزایش ادرار مفید است . اگر افراد دموی و بلغمی دچار خارش ، خشونت پوست و یا شقاق مقعد شوند ، برای شان مفید است .
مصلح : تخم ریحان ، خشخاش ، عسل
هر چیزی حتی خوراکی ها در این عالم دارای مزاج هستند . و اثر خاصی دارند بویژه بر روی بدن . دانستن مزاج خوداکی های مختلف و مصلحات هر کدام کمک می کند انتخاب درست تری داشته باشیم . مصرف مصلحات نیز باعث تعدیل مصرف هر خوراک می شود و مزاج ان را به سمت اعتدال می آورد . در این مقاله قسمت دوم خوراکی های گرم و تر را بررسی می کنیم .
معتدل در حرارت و برودت و مایل به رطوبت است . اخلاط غلیظ را نضج و اماده ی دفع از بدن می کند . ملیّن سینه و برطرف کننده ی خشونت صدا است و حلق است . اگر صدا در اثر حرارت کبد بگیرد با عناب برطرف می شود .صاف کننده ی خون و مولد خون صالح است .برطرف کننده ی تشنگی و مسکّن التهاب است . هجوم خون به کبد و درد کبد و کلیه و مثانه را برطرف می کند .
مصلح :
شکر ، مویز ، گلاب ، عسل
اشتها آور و مقوی نیروی جنسی است . باعث چاقی می شود .مواد سوداوی را از بدن دفع می کند . خشونت صدا را برطرف می کند . رنگ چهره را سرخ و نیکو می کند و طبع را ملایم می کند .
مصلح :
زرشک
برطرف کننده ی یبوست و چاق کننده است بویژه اگر با شکر و عسل استفاده شود . برای رفع التهاب پرده ی جنب و التهاب ریه مفید است .مالیدن ان بر بدن جهت رفع گزش حشرات و مارو ... موثر است .
مصلح :
عسل ، شکر سرخ ، نمک
غذاییت کمی دارد ولی خون صالح تولید می کند .بر طرف کننده ی یبوست است و خشونت حلق و صدا را بر طرف می کند . سودا را اصلاح می کند و برای پاکسازی روده ها از یبوست مناسب است . خوردن ۶ گرم آن با ۱۲ گرم مغز گردو جهت قطع خون بواسیر توصیه شده است .مصرف ان در دوران بارداری همراه با نخود مضر است و باعث سقط می شود .
مصلح :
بریان نمودن ، عسل
مفرّح ، مقوّی ارواح و حرارت غریزی و قلب و مغز و کبد است . ملیّن ، مسهل صفرا و اخلاط سوخته و سودا است و در رفع بیماری های سوداوی مفید است . خشونت نای ، سینه ، سرفه ، تنگی نفس ، گلو درد ، وسواس را برطرف می کند . درمان برای سنگ کلیه و سنگ مثانه است .
مصلح :
صندل سفید
در خواص بهتر از سیب است و مفرّح است . تقویت کننده ی قلب و معده و تصفیه کننده ی خون و ملیّن است . زباد خوردن ان در افراد سرد مزاج و کسانی که ضعف معده و سیستم هضم دارند باعث ایجاد نفخ و قولنج می شود .
مصلح :
عسل ، دارچین ، هل ، رازیانه ، مربای زنجبیل ، کندر ، زیره
بهترین غذای افراد دارای مزاج معتدل است . غذاییت بالایی دارد ، چاق کننده ی بدن و نیرو بخش است ولی افرادی که در کبد ، سیستم هضم ، معده و رگ های بدن گرفتگی دارند مضر است .
گندم اگر تازه و خام مصرف شود باعث ایجاد کرم و انگل می شود .
مصلح :
سرکه ی کهنه ، شیرینی های طبیعی
بهترین گوشت از نظر مزاجی برای انسان است . دل ، جگر و کلیه ی آن برای تقویت قلب ، کبد و کلیه مفید است . گوشت آن غذائیت بالایی دارد و خون صالح تولید می کند . چاق کننده و تقویت کننده ی بدن است . خوردن مداوم گوشت آن که با سرکه و عسل پخته شود باعث تقویت بدن است . از بیهوشی و تنگی نفس جلوگیری می کند . خوردن زیاد مغز آن توصیه نمی شود زیرا باعث کند ذهنی می شود .
مصلح :
سرکه ، گشنیز ، سماق ، مرزه
مولد خون صالح است و برای افراد گرم مزاج مناسب است بویژه برای ساکنین فصول یا سرزمین های گرم . برای افراد سوداوی مضرّ است .
مصلح :
نمک ، فلفل ، پیاز ، دارچین ، زیره ، میخک ، بادام ، نارگیل ، خرما
برای رفع گرفتگی صدا و خشونت ریه و حلق مفید است . نباید گیلاس را بعد از غذا خورد چون خلط نامناسب تولید می کند . مسهل و ملیّن طبع است . بویژه اگر با دانه خورده شود . شیر دانه ی آن با یک دهم رازیانه جهت شکستن سنگ موثر است .
مصلح :
هل ، خوراک های گرم قوی
برطرف کننده ی شدّت صفرا است ، معده و کبد را گرم می کند .نفّاخ ، دیر هضم و تولید کننده ی خلط غلیظ است . یبوست را رفع می کند ، مدرّ و شیر افزاست . بدن را چاق می کند و محرّک نیروی جنسی است . انواع لوبیا های قرمز گرم تر از نوع سفید آن هستند .
مصلح :
دارچین ، زنجبیل ، خردل ، زیره ، نمک ، روغن زیتون ، آویشن ، سکنجبین ، فلفل ، پختن با گوشت حیوان جوان
در گرم مزاجان مرطوب کننده و برطرف کننده ی تشنگی و تقویت کننده ی نیروی جنسی است .برای سرد مزاجان و افرادی که معده ی سرد دارند مضرّ است .
مصلح :
مغز گردو ، اویشن ، عسل ، نعنای خشک و سبزی های معطر
خاصیت غذایی بالایی دارد ، خون صالح تولید می کند ، لطیف تر از گوشت سایر پرندگان است . زیاد کننده ی عقل و افزاینده ی منی است ولی اگر خوب پخته نباشد ، عکس آن اثر می کند .
مصلح :
ادویه ی گرم و سکنجبین
خاصیت غذایی بالایی دارد ، قابض و درمان ضعف کلیه است ، برای سینه ملیّن است ولی دیر هضم و نفّاخ است و زیاد خوردن ان بویژه در مزاج سرد و مرطوب و در مناطقی که رطوبت بالایی دارند ، موجب تولید آب در اعضاء و بدن می شود . در این مناطق کولیت و انسداد عروقی ایجاد می کند . اگر ناشتا میل شود و یا بعد از ان آب خورده شود ، بسیار مضرّ است .
مصلح :
نمک ، مربای زنجبیل ، عسل ، شکر ، سکنجبین
هضم کننده ی غذا ، گرم کننده ی کل بدن و بویژه کلیه و مثانه است . نفخ را از بین می برد و تقویت کننده ی معده ، کبد ، کلیه و مثانه است . انسداد عروقی را باز می کند ، مدرّ و ملیّن است ، محرّک نیروی جنسی در سرد مزاجان است و تولید کننده ی خون صالح است . زیاد خوردن ان در گرم مزاجان و در سرزمین های گرم اخلاط غلیظ ایجاد می کند و باعث ایجاد بیماری های سوداوی ، بویژه طحال و مغز می شود . کشمش هم در خواصرمانند مویز است و بهترین نوع آن ، نوع سبز است که از انگور عسکری تهیه شده باشد .
مصلح :
سکنجبین ، مکیدن آب میوه های ترش ، گل گاو زبان
تولید کننده ی خون نیکو و منی است . قوای جنسی را تقویت می کند و گرما بخش کلیه و رحم است . دیر هضم است . محرّک قوای جنسی است . در سرد مزاجان اگر بصورت نمک سود استفاده شود باید با شربت انار نعنایی ، رب های ترش و سرکه مصرف شود .
مصلح :
زیره
بهترین نان ، نانی است که به این ترتیب حاثل شود : گندم سفید سالم رسیده ی تازه شسته که سبوس آن را به حد اعتدال جدا کرده باشند .ارد کنند ، خمیر نمایند و ورز دهند و خمیر ترش به ان اضافه کنند، بگذارند بماند تا خمیر ان ور اید و پف کند . سپس در تنور با حرارت معتدل ، ارام پخت نمایند . نانی که گندم ان را نشسته باشند و سبوس آن را نگرفته باشند ، سریع هضم می شود و به راحتی از معده خارج می شود و مضعّف بدن ، مولّد خون سوداوی ، بواسیر و در بعضی مزاج ها ملیّن است . نانی که سبوس آن را به کلی گرفته باشند ، به سرعت از معده خارج شده و باعث انسداد کبدی و سنگ کلیه می شود .
نانی که سبوس ان را خوب ( متوسط ) گرفته باشند ، خاصیت غذایی بالایی دارد و مولّد خون صالح و دیر هضم است . مصرف زیاد ان برای
گرم مزاجان مضر می باشد .نان گندم تازه ، خشک کننده رطوبت معده و جویدن آن برای کندی دندان موثر است . چاق کننده و مقوی بدن است و خشک آن دیر هضم است . باعث تشنگی می شود . نان حاوی شنبلیله ، سیاه دانه و ... اشتها آور بوده و باز کننده ی انسدادها است . خشک کننده ی رطوبت و تحلیل برنده ی ریاح است .
مصلح :
گوشت ، شکر ، روغن ، شیرینی ها ، شیر ، شربت عسل و سبوس
