خواص گلابی جنگلی و ازگیل

یکی دیگر از میوه های اواخر فصل بهار و تابستان گلابی جنگلی است . شاید شما در منطقه ای باشید که گلابی جنگلی در فصل بهار در ان‌منطقه موجود نمی بلشد . گلابی جنگلی دارای میوه ای است که هر عدد آن به اندازه یک آلو و به رنگ زرد است و ظاهر و طعم متفاوت اما بافت مشابه با گلابی یا همان امرود شاه  دارد و برخلاف گلابی به صورت خوشه ای بوده و هر هفت تا هشت عدد آن روی یک خوشه سواراست.

گلابی وحشی یا گلابی جنگلی (ازگیل) PYRUS BOISSIERIANA

این گونه از گلابی کمیاب تر بوده میوه ها حالت خوشه ای روی درخت سوار بوده، میوه ای اندازه یک گردو به اندازه زرد یا زرد مایل به سبز داشته بسیار جالب و دوست داشتنی است. وقتی میوه را می خورید و دندان به آن می خورد بافت گلابی را مشاهده خواهید کرد . این درخت به صورت خود رو و تک درخت  در جنگل و کنار برخی زمین های حاشیه جنگل ها یافت می شود و میوه آن اواخر شهریور و اوایل پاییز می رسد که به صورت خام  استفاده می شود. از نهال جوان آن به عنوان پایه گلابی در پیوند ارقام خوب و باغی استفاده می شود.

درختی است به ارتفاع حدود ۵ متر و دارای شاخه های خار مانند و برگ آن تخم مرغی گرد با قاعده گرد و یا تقریباً قلبی و با انتهایی کند است ولی انتهای برگ های جوان آن کمی کشیده بنظر می رسد . روی برگ صاف و براق است و پشت برگ های جوان و حاشیه آنرا تارهای عنکبوتی فرا گرفته است که رفته رفته صاف می گردد و دارای رنگ سبز روشن می باشد و طول پهنک آن ۴-۲ سانتی متر و طول دم برگ ان تقریبا دو برابر است.

گل آذین گل دهی گلابی وحشی بیشتر رنگ سفید و مجتمع خوشه ای است و طول پا یک گل به سه سانتی متر می رسد. گل هایش سفید و داخل کاسبرگ های خرد و مثلثی آن پشمین و سرخ می باشد. میوه آن کوچک گرد و یا کمی گلابی شکل است و بر روی پایکی به طول سه سانتی متر قرار دارد و قطر آن به ۵/۱ سانتی متر بالغ می گردد. رنگ آن سرخ تیره متمایل به سیاهی و برخی قهوه ای است.

خاستگاه گلابی جنگلی:

در منابع آلمانی منشا گلابی را درکوههای البرز ذکر کرده اند . میوه گلابی انواع زودرس و دیر رس دارد که معمولا زود رس ها شیرین تر و خوشمزه تر و رنگ میوه روشن تر است و در تابستان و  شهریور ماه می رسد و دیر رس ها که میوه ترش مزه ای و رنگ تیره تری دارند در مهر ماه می رسند . میوه نارس آن معمولا گس است و بعد از برداشت که چند روز بماند کاملا رسیده و خوشمزه می گردد. میوه این نوع درخت خواص قابض، تب بر و آرام بخش است. چوب درخت آن نیز محکم و بادوام است.

 

خواص میوه فیسالیس

 

مهمترین خواص گلابی وحشی و دانه ی آن:

گلابی وحشی میوه ای جنگلی است که هر عدد آن به اندازه یک آلو سیاه و به رنگ زرد می باشد . برخلاف ظاهر و طعم متفاوت ، بافت مشابهی با گلابی دارد این میوه به صورت خوشه ای بوده و هر هفت تا هشت عدد آن بر روی یک خوشه قرار دارد . به طور کلی اطلاعات کمی در مورد خاصیت گلابی وحشی وجود دارد . لازم به ذکر است که گلابی جنگلی به دلیل آن که یکی از گونه های گلابی است فواید تغذیه ای و درمانی آن را نیز دارد .

فواید کلی گلابی وحشی شامل آرامش ،اعصاب نرم کردن سینه افزایش وزن و افزایش نیروی جسمی و جنسی می باشد . در ادامه بیشتر با فواید گلابی وحشی آشنا می شوید .

آشنایی بیشتر با میوه ی گلابی وحشی یا جنگلی:

گلابی وحشی با نام های مختلف انچوچک، اربه،ازگیل، خوج و سنگ خوج شناخته می شود.  نوعی از این گلابی در جنگل های گیلان وجود داشته که داری بافت سخت و طعم ترش و شیرین است بنابراین از آن در تهیه مربا استفاده می کنند. همچنین طبع این میوه سرد و خشک یا متعادل  می باشد. این میوه به دلیل اینکه از گونه گلابی ها است،  بنابراین دارای خواص تغذیه ای و درمانی آنها می باشد و همانطور که گفتیم دارای سه گونه مهم است که انچوچک یکی از آنها بوده و اغلب در کهگیلویه و بویر احمد استان فارس و لرستان روییده می شود دانه و میوه این نوع گلابی ها انچوچک یا انجوجک نامیده می شوند.

دانه های انچوچک دارای مغز سفید با پوستی قهوه ای رنگ هستند و تقریبا شبیه مغز زردآلو و بادام است. از خود این میوه استفاده ای نمی شود ، ولی دانه های آن خاصیت دارویی دارد؛ به منظور استفاده از این دانه ها ،  میوه آن را در زیر خاک مدفون می کنند. بعد از پوسیدن آن، دانه هایش را بیرون آورده، پس از شستن به صورت خام یا بو داده مصرف می شود. در زیر به برخی از خاصیت های گلابی وحشی اشاره کرده ایم که البته برخی از آنها با خواص گلابی مشترک است.

 

خواص اووکادو و طریق کشت آن

 

بخش های مورد استفاده گلابی جنگلی:

گلابی وحشی دارای خاصیت های بیشماری است و از برگ های  جوان ، ساقه ، میوه ( دانه ) و پوست آن می توانید مورد استفاده دارویی داشته باشید .  جالب است بدانید ان نوع گلابی جنگلی که دانه اش خاصیت درمانی دارد ، میوه این نوع گلابی قابل استفاده نبوده ولی از دانه آن برای مصارف دارویی استفاده می شود ؛ دانه های آنچوچک با مغز سفید رنگ و پوست سخت و قهوه ای رنگ دارای شکل ظاهری و طعمی تقریبا مشابه با بادام یا مغز زردآلو است که بعد از بو دادن آنها می توان به عنوان بادام جنگلی خوشمزه مورد استفاده قرار دهید ‌.

جدول ارزش غذایی گلابی :

- چربی گرم ۰/۳

- کربوهیدرات گرم ۲۷

- پروتئین گرم ۰/۶

- فیبر  ۵/۵ گرم

- کالری ۱۰۱ کیلو کالری

ترکیبات گلابی جنگلی :

در بذر این گیاه ۱۰ اسید چرب وجود دارد که بخش عمده آن را اسید اولئیک و اسید لینولئیک تشکیل می دهند و ترکیبات دیگر آن شامل پالمتیک اسید، پالمیتولئیک اسید ، استئاریک اسید ، هپتا دکانوئیک اسید، مارگاریک اسید، آراشیدیک اسید، آراشیدونیک اسید ، لینولنیک اسید می باشد.

 

گلابی جنگلی سرشار از ویتامین C است و تانن ها و پتاسیم آن اسید اوریک و فشار خون بالا را کاهش می دهند و برای نقرس مفید هستند.

این میوه و دانه های آن طبیعت معتدل و خواص زیادی دارند به خصوص اینکه دانه های آن به طور گسترده ای در طب سنتی استفاده می شود . این میوه حامل ويتامين A ،  ویتامین B، ویتامین C، فیبر، پتاسیم، منگنز و فسفر است. گلابی ژاپنی چربی اشباع و سدیم کم و سرشار از ویتامین ها است . گلابی وحشی  تاثیر فوق العاده ای بر تقویت قلب معده و کبد دارد. این میوه سینه و حنجره را نرم میکند ، اعصاب را تسکین می دهد و باعث تقویت عمومی بدن می شود.

- از خواص گلابی وحشی خاصیت ضد قارچ آنتی اکسیدان ضد باکتری و ضد لاروی است.

- مصرف گلابی وحشی باعث افزایش ادرار بیماران می شود .

-  گلابی وحشی خاصیت چاق کنندگی تقویت

عمومی بدن و افزایش وزن را دارد .

- گلابی وحشی آرام کننده اعصاب و تشنج

است .

- گلابی وحشی باعث افزایش نیروی جنسی

می شود .

- این میوه قاعده آور است.

 

۱. خواص تغذیه‌ای ازگیل یا گلابی جنگلی

ازگیل سرشار از ویتامین C، ویتامین‌های گروه B و آنتی‌اکسیدان‌ها است که سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.

فیبر بالای آن به بهبود گوارش و پیشگیری از یبوست کمک می‌کند.

منبعی غنی از پتاسیم است که برای سلامت قلب و تنظیم فشار خون مفید است.

۲. فواید درمانی ازگیل

کنترل دیابت: سطح قند خون را به دلیل شاخص گلیسمی پایین کنترل می‌کند.

بهبود عملکرد کبد و کلیه‌ها: سم‌زدایی بدن را تسهیل کرده و به سلامت کلیه کمک می‌کند.

درمان سرماخوردگی و گلودرد: در طب سنتی برای بهبود سرفه و سرماخوردگی استفاده می‌شود.

جلوگیری از پیری زودرس: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ازگیل به کاهش آسیب رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند.

۳. استفاده‌های سنتی و مدرن از ازگیل

در گذشته از برگ و دانه‌های ازگیل برای درمان التهابات گوارشی و عفونت‌های دهان استفاده می‌شد.

امروزه از میوه ازگیل برای تهیه شربت، مربا، کمپوت و چای گیاهی استفاده می‌شود.

 گلابی جنگلی و پیشگیری از سرطان :

مانند سایر میوه ها گلابی سرشار از آنتی اکسیدان ها است . آنتی اکسیدان ها با رادیکال های آزاد مبارزه می کنند ؛ به همین دلیل گلابی با دارا بودن ویتامین C ،  ویتامین A ،  ترکیبات فلانوئید ، بتاکاروتن ، لوتئین و زیگزانتین می تواند به پیشگیری از سرطان و بسیاری از بیماری ها کمک کند .

اثر گلابی جنگلی  بر ریه:

در واقع وجود آنتی اکسیدان ها و سایر مواد موجود در گلابی این میوه پاییزی را تبدیل به یک ضدالتهاب قوی کرده که با این خاصیت خود به پاکسازی ریه و کاهش گلو درد و حتی سایر دردهای التهابی کمک می کند . به همین دلیل از فواید گلابی برای ریه و التهابات آن استفاده می کنند تا در روزهای سرد پاییزی از بسیاری از بیماری های ریوی پیشگیری کند .

بهبود سنگ کلیه و پروستات

یکی از خواص گلابی  جنگل بهبود عملکرد کلیه و درمان برای سنگ کلیه است ، زیرا نه تنها حاوی مقادی زیادی آب است و به کارکرد کلیه ها و دفع سنگ و حتی بهبود عفونت مجاری ادراری کمک می کند ؛ بلکه می توانید با استفاده از جوشانده برگ گلابی ، به دفع سنگ کلیه و همچنین بهبود ورم پروستات  کمک نمایید .

رفع یبوست با استفاده از گلابی جنگلی:

یک عامل مهم در رفع و درمان یبوست مصرف فیبر در رژیم غذایی است . فیبر موجود در گلابی مواد غذایی را جمع می کند و به صورت توده در میآورد در نتیجه غذا راحت تر از میان روده عبور می کند که مهمترین فواید گلابی برای یبوست است . همچنین سبب ترشحات متعادل معده و شیره ی گوارشی می شود و حرکات روده را تنظیم می کند و احتمال ابتلا به یبوست و اسهال را کاهش می دهد .

 

تاثیر مصرف گلابی جنگلی بر قلب:

از خواص گلابی در طب اسلامی به خاصیت آن برای قلب اشاره شده است ، که این به دلیل وجود میزان بالایی پتاسیم در آن است . سیب دارای کلسیم فراوانی است و به همین دلیل مصرف سیب و گلابی در کنار یکدیگر برای تقویت قلب و حفظ سلامتی بدن بسیار مفید است . همچنین بهبود گردش خون جلوگیری از نقص های هنگام تولد کاهش التهاب ، مراقبت و تقویت استخوان ها و همچنین تقویت پوست و مو نیز از خواص دیگر گلابی است .

 

مضرات ازگیل و نکات احتیاطی

1. ایجاد مشکلات گوارشی

نفخ و سنگینی معده:
مصرف زیاد ازگیل به دلیل فیبر بالا ممکن است باعث نفخ، سنگینی معده و گازهای روده‌ای شود، به‌ویژه در افرادی که معده حساسی دارند.

یبوست موقت:
اگر ازگیل نارس یا میوه خشک آن بیش از حد مصرف شود، ممکن است باعث یبوست شود.

2. حساسیت‌های غذایی

برخی افراد ممکن است به ازگیل حساسیت داشته باشند و دچار علائمی مانند خارش، قرمزی پوست یا التهاب شوند.

افرادی که به میوه‌های مشابه (مانند سیب یا گلابی) حساسیت دارند، بهتر است با احتیاط از ازگیل استفاده کنند.

3. تداخلات دارویی

افراد دیابتی:
اگرچه ازگیل برای کاهش قند خون مفید است، مصرف بیش‌ازحد آن ممکن است باعث کاهش شدید قند خون (هیپوگلیسمی) شود و با داروهای دیابت تداخل ایجاد کند.

افرادی که داروهای فشار خون مصرف می‌کنند:
پتاسیم بالای ازگیل ممکن است با داروهای فشار خون تداخل داشته باشد.

4. تأثیر بر بارداری و شیردهی

زنان باردار و شیرده:
اگرچه ازگیل منبعی از مواد مغذی است، اما مصرف بیش‌ازحد آن ممکن است باعث انقباضات رحم یا ناراحتی گوارشی شود. بهتر است قبل از مصرف، با پزشک مشورت شود.

5. خطر مصرف دانه‌ها و برگ‌های ازگیل

دانه‌های ازگیل حاوی ترکیباتی مانند آمیگدالین هستند که در بدن می‌توانند سیانید تولید کنند و در مقادیر بالا سمی باشند.

مصرف برگ‌های ازگیل در مقادیر زیاد نیز می‌تواند به مسمومیت منجر شود.

6. مشکلات دندانی

ازگیل به دلیل دارا بودن مواد قندی طبیعی ممکن است در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، باعث پوسیدگی دندان شود.

 

توصیه‌ها برای کاهش مضرات ازگیل

1. مقدار مصرف متعادل:
بهتر است روزانه بیش از 2-3 عدد ازگیل مصرف نشود، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.

2. مصرف ازگیل رسیده:
از ازگیل نارس یا بسیار سفت پرهیز کنید، زیرا ممکن است مشکلات گوارشی را تشدید کند.

3. آب‌رسانی کافی:
مصرف ازگیل همراه با آب کافی به بهبود هضم فیبر آن کمک می‌کند و از یبوست جلوگیری می‌کند.

4. پخت یا فرآوری:
برای کاهش اثرات گوارشی، می‌توانید ازگیل را به صورت پخته، مربا یا شربت مصرف کنید.

 

از مصرف گلابی کال بپرهیزید:

اغلب منابع علمی به خواص گلابی کال اشاره ای نکرده اند و همواره پیشنهاد داده اند از گلابی رسیده استفاده کنید . گلابی کال سفت است و خوردن و هضم آن دشوار است و مصرف گلابی کال اغلب سبب دل درد می شود ؛ به همین دلیل است که عقیده بر آن است که عوارض گلابی کال از فواید گلابی کال بیشتر هستند .

 

ازگیل میوه‌ای پرطرفدار است که علاوه بر مصرف خام، می‌توان از آن برای تهیه خوراکی‌های متنوعی استفاده کرد. در ادامه چند مورد از خوراکی‌های رایج با ازگیل همراه با طرز تهیه کامل توضیح داده شده است:

1. مربای ازگیل

مواد لازم:

ازگیل: 1 کیلوگرم

شکر: 1 کیلوگرم

آب: 2 لیوان

آب‌لیمو: 1 قاشق غذاخوری

طرز تهیه:

1. ازگیل‌ها را شسته و دم‌های آن‌ها را جدا کنید.

2. ازگیل‌ها را در قابلمه‌ای بریزید و روی آن آب بریزید تا کمی نرم شوند.

3. پس از نرم شدن، ازگیل‌ها را از صافی عبور دهید تا پوست و هسته آن جدا شود و پوره‌ی ازگیل به دست آید.

4. شکر و آب را روی حرارت بگذارید تا شربت غلیظی حاصل شود.

5. پوره‌ی ازگیل را به شربت اضافه کرده و روی حرارت ملایم بپزید.

6. در آخر، آب‌لیمو را اضافه کرده و پس از چند دقیقه از روی حرارت بردارید. مربا آماده است.

 

2. رب ازگیل

مواد لازم:

ازگیل رسیده: 2 کیلوگرم

نمک: به مقدار لازم

طرز تهیه:

1. ازگیل‌ها را شسته و در قابلمه‌ای بریزید. مقداری آب اضافه کنید تا ازگیل‌ها کاملاً پخته و نرم شوند.

2. ازگیل‌های پخته را از صافی عبور دهید تا پوست و هسته جدا شود.

3. پوره‌ی حاصل را روی حرارت بگذارید تا آب آن تبخیر و غلیظ شود.

4. در انتها مقداری نمک به رب اضافه کنید.

5. رب ازگیل را در ظرف شیشه‌ای ریخته و در یخچال نگهداری کنید.

 

3. شربت ازگیل

مواد لازم:

ازگیل رسیده: 500 گرم

شکر: 300 گرم

آب: 3 لیوان

آب‌لیمو: 1 قاشق غذاخوری

طرز تهیه:

1. ازگیل‌ها را شسته و هسته آن‌ها را جدا کنید.

2. ازگیل‌ها را همراه با آب روی حرارت بگذارید تا کاملاً نرم شوند.

3. مخلوط را از صافی عبور دهید و مایع صاف شده را دوباره روی حرارت قرار دهید.

4. شکر را اضافه کنید و اجازه دهید شربت غلیظ شود.

5. در انتها، آب‌لیمو را اضافه کنید و شربت را از روی حرارت بردارید.

6. شربت را در بطری‌های شیشه‌ای تمیز بریزید و در یخچال نگهداری کنید.

 

4. ترشی ازگیل

مواد لازم:

ازگیل رسیده و سفت: 1 کیلوگرم

سرکه: 1 لیتر

نمک: 1 قاشق غذاخوری

سبزیجات معطر (ترخون یا نعناع خشک): 1 دسته کوچک

سیر: چند حبه (اختیاری)

طرز تهیه:

1. ازگیل‌ها را شسته و خشک کنید.

2. آن‌ها را داخل یک ظرف شیشه‌ای تمیز بچینید.

3. سیر و سبزیجات معطر را به لابه‌لای ازگیل‌ها اضافه کنید.

4. سرکه و نمک را مخلوط کرده و روی ازگیل‌ها بریزید تا کاملاً در سرکه غوطه‌ور شوند.

5. در ظرف را محکم ببندید و در جای خنک به مدت 2 تا 3 هفته نگهداری کنید تا ترشی آماده شود.

 

5. مارمالاد ازگیل

مواد لازم:

ازگیل رسیده: 1 کیلوگرم

شکر: 750 گرم

آب‌لیمو: 1 قاشق غذاخوری

طرز تهیه:

1. ازگیل‌ها را شسته و بپزید تا نرم شوند. سپس آن‌ها را از صافی عبور دهید تا پوره شوند.

2. پوره‌ی ازگیل را همراه با شکر روی حرارت ملایم قرار دهید.

3. مرتب هم بزنید تا مارمالاد غلیظ شود.

4. آب‌لیمو را اضافه کرده و پس از 5 دقیقه از روی حرارت بردارید.

5. مارمالاد را در ظرف شیشه‌ای بریزید و در یخچال نگهداری کنید.

 

6. کیک ازگیل

مواد لازم:

آرد: 2 پیمانه

شکر: 1 پیمانه

پوره‌ی ازگیل: 1 پیمانه

تخم‌مرغ: 3 عدد

روغن مایع: 1/2 پیمانه

بیکینگ‌پودر: 1 قاشق چایخوری

وانیل: 1/2 قاشق چایخوری

طرز تهیه:

1. تخم‌مرغ‌ها، شکر و وانیل را با همزن بزنید تا کرم‌رنگ و کش‌دار شود.

2. روغن مایع و پوره‌ی ازگیل را به مواد اضافه کنید و مخلوط کنید.

3. آرد و بیکینگ‌پودر را الک کرده و کم‌کم به مواد اضافه کنید.

4. مایه کیک را در قالب چرب شده بریزید و در فر از پیش گرم شده با دمای 180 درجه سانتی‌گراد به مدت 30-40 دقیقه بپزید.