درد ها و اسپاسم های ناحیه ی سیاتیک از جمله رایج ترین دردهای مربوط به ستون فقرات هستند و امروزه کمتر کسی را می توانیم پیدا کنیم که چنین تجربه ای را در ناحیه ی سیاتیک نداشته باشد . مادر این مقاله به بررسی علل بروز این درد و یکسری راهکار های تغذیه ای جهت بهبود آن‌می پردازیم .
درد سیاتیک یکی از درد های ازار دهنده است که از کمر شروع می شود و تا باسن ، پشت ران و ساق پا احساس می شود . درد در این عصب یکباره و ناگهانی احساس می شود ولی با مرور زمان و انجام یکسری مراقبت هایی بهتر می شود . البته گاهی درد انقدر شدید است که برای رفع ان به جراحی نیاز است .
عصب سیاتیک از نخاع شروع می شود ، سپس وارد لگن شده و بعد از عبور از باسن ولرد هر دو پا می شود . درد این عصب می تواند بصورت متوسط تا شدید خود را در کمر ، لگن و پاها نشان دهد . همچنین ممکن است در این نواحی احساس ضعف و بی حسی کنید .
سیاتیک چیست ؟
سیاتیک به انگلیسی معادل sciatica است و بزرگترین عصب بدن است . این عصب از باسن و پشت ران در یک خط به زانو می رسد . این عصب در قسمت زانو به دو قسمت تقسیم می شود . که یکی تی بال و دیکری عصب مروانه یا پرونئال نام دارد . عصب پروانه ای نیز به دو بخش پرونئال سطحی و پرونئال پروانه ای تقسیم می شود .
- پرونئال سطحی حسی که به سمت پوست می رود و حس جلوی پای انسان را تامین می کند .
- عصب پرونئال عمقی که به سمت عضلات جلوی ساق پا می رود .
بدین ترتیب حرکاتی مانند راه رفتن و ایستادن با عصب سیاتیک و انشعابات انها انجام می شود .
درد سیاتیک در پای راست واقع می شود یا پای چپ ؟
خیلی افراد با وقوع درد در پاها و مراجعه به پزشک در صدد یافتن جایگاه سیاتیک هستند . بیشتر سوال می شود درد پای راست مربوط به سیاتیک است یا درد پای سمت چپ ؟
در واقع سیاتیک می تواند هم در پای راست واقع شود و هم در پای چپ . اما چرا افراد معمولا فقط در یک طرف درد را حس می کنند ؟
علت ان بروز ضعف و یا التهاب در دیسک های یک طرف است . و این در حالی است که هر دو طرف بدن عصب سیاتیک دارد . نکته ی دیگر اینکه سیاتیک یک عصب است و برخلاف انچه در عموم گفته می شود رگ سیاتیک نباید سیاتیک را رگ تصور کرد . رگ یک لوله ی توخالی برای عبور خون است در حالی که عصب یک رشته ی منتقل کننده ی پیام های حرکتی از سیستم عصبی می باشد .
علائم اسیب به سیاتیک :
وقای عصب سیاتیک اسیب ببیند علائمی مانند ضعف عضلانی ، بی حسی ، احساس سوزن سوزن شدن در کف پا و کمر مشاهده می شود و اغلب باعث بروز مشکلات حرکتی می شود . عالبا درد در ناحیه ی کمر و باسن به علت وقوع مشکل در عصب سیاتیک است . اما سایر علائم درد سیاتیک :
- دردی که غالبا با حرکت بیشتر می شود .
- احساس بی حسی و ضعف در پاها که در موارد حاد ممکن است احساس و یا حرکت در پاهای خود را از دست بدهید .
- احساس سوزن سوزن شدن یا گز گز دردناک در کف ما یا نوک انگشتان نیز ممکن است داشته باشید .
- بی اختیاری یا عدم توانایی در کنترل مثانه و روده که البته بسیار نادر است و در صورت بروز باید سریعا به پزشک مراجعه شود .
علل ایجاد درد سیاتیک :
شرایط مختلفی که باعث اسیب به نخاع می شود مانند افتادن از ارتفاع یا صدمه به نخاع می تواند باعث درد های سیاتیکی شود . چند علل ایجاد درد سیاتیک را با یکدیگر بررسی می کنیم .
۱. خروج دسیک از جایگاه اصلی خود :
استخوان ها یا مهره های ستون مهره ها همینطور یکنواخت و بدون لایه روی یکدیگر قرار نگرفته اند . بین هر دو مهره ی ستون مهره ها یک غضروف قرار دارد که باعث اسانی حرکت می شود و مانع از ساییده شدن دو استخوان مهره بر روی یکدیگر و ایجاد درد می شود . در صورتی که این دسیک های بین دو مهره از جای خود خارج شوند و باعث ساییدن دو مهره بر هم شوند ، باعث ایجاد درد می شود . اصطلاحا می گویند دیسک بیرون زده است . چنین وضعیتی می تواند عصب سیاتیک را تحریک و اسیب دیده نماید و منجر به درد شود .
۲. تنگی کانال نخاعی :
گاهی مجرای نخاعی که نخاع در آن قرار دارد و رشته های عصب سیاتیک از آن منشعب می شود ، تنگ است و در نتیجه ی تنگی این مجرا باعث درد می شود . چنین وضعیتی باعث فشار به نخاع و عصب سیاتیک می شود و مولد درد خواهد بود .
۳. سیاتیک و اسپوندیلولیستیز spondylolisthesis :
این حالت زمانی اتفاق می افتد که مهره ای از ستون‌مهره ها به یک سمت گسترش پیدا می کند . در نتیجه ی این تغییر حالت عصب نخاعی اسیب می بیند و منجر به ایجاد درد می شود . در چنین حالتی باید سریعا به پزشک مراجعه شود تا مراحل درمانی آغاز و انجام شود .
۴. سندرم piriformis در سیاتیک :
این سندرم زمانی اتفاق می افتد که عضله ی گلابی شکل به طور غیر ارادی منقبض و یا سفت می شود و این انقباض عصب سیاتیک را تحریک می کند و مولد درد برای شما خواهد بود . عضله ی گلابی شکل قسمت تحتانی ستون فقرات را به استخوان ران متصل می کند . با سفت شدن این عضله در خین نشستن زیاد ، زمین خوردن و با تصادف کردن ، امکان بروز درد سیاتیک وجود خواهد داشت .
۵. بالا رفتن سن :
با افزایش سن تغییراتی در مفاصل و استخوان ایجاد نی شود که باعث بروز ارتروز ، دیسک مفاصل و یا مشکلات استخوانی می شود که عضب سیاتیک را تحت فشار قرار داده و منجر به بروز درد می شود .
۶ . اضافه وزن :
افزایش وزن باعث فشار زیاد بر روی رگ سیاتیک و مسیر عبوری آن می شود و منجربه بروز درد سیاتیک می شود .
۷. سبک زندگی :
شغل هایی که فشار زیادی بر روی ستون‌مهده ها وارد می کنند مانند بلند کردن بارهای سنگین ، زباد ایستادن یا نشستن و ... منجر به بروز دردهای سیاتیکی می شوند .
مدت زمان دردهای سیاتیکی :
مدت زمان دردهای سیاتیکی بستگی به حاد یا مزمن بودن این دردها دارد . در نوع حاد طی حدود ۶ - ۴ هفته بهبودی حاصل می شود . اما دردهای مزمن مدت طولانی تری فرد را درگیر می کنند . و درد را به یک درد مزمن تبدیل می کند .
علت بروز سیاتیک در طب سنتی :
از دیدگاه طب سنتی افرادی که دچار سوء مزاج دم و بلغم می شوند و همینطور افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به سیاتیک هستند . نیران بروز سیاتیک در فصل زمستان نیز بیشتر است چون مزاج این فصل بلغمی است .
با بروز بیشتر درد هایسیاتیکی در فصول سرد گاهی افراد مجبور به استفاده از مسکن ها می شوند . فصل زمستان سرد و دادای رطوبت است و باعث افزایش مایع در فضای مفصل می شود و فضای لازم جهت رشته های عصبی کاهش می یابد و دردهای سیاتیکی شدت بیشتری می گیرند .
راهکارهای خوراکی درمان سیاتیک در طب سنتی :
راهکارهای متعددی در طب سنتی برای درمان دردهای سیاتیکی وجود دارد که به بررسی تدابیر خوراکی درمان سیاتیک می پردازیم .
- مهم ترین راهکار محدود کردن مصرف مواد غذایی با طبع سرد و تر است .مهم ترین این مواد غذایی شامل :
گوشت گوساله ، ماست ، دوغ و کل لبنیات ، برنج ابکش شده ، مرغ ماشینی ، کاهو ، خیار ، گوجه ، ماهی ، نارنگی ، پرتقال ، کدو ، لوبیا سبز و ... است .
پیاده روی ملایم صبحگاهی و استفاده از روغن زیتون و زنجبیل بصورت موضعی در کاهش و جلوگیری از شروع درد های سیاتیکی مهم است .
- استفاده از دمنوش سیاهدانه راهکار دیگری جهت درمان درد سیاتیک است . در این حالت توصیه می شود به مدت ۴۰ روز هر بار یک استکان دمنوش ۱ قاشق چایخوری سیاهدانه میل شود .
- چنانچه سیاهدانه پودر شود و در ابجوش مخلوط شود با مقداری عسل و قبل از خواب میل شود ، جهت پیشگیری از وقوع درد های سیاتیکی مفید است .
استفاده از دمنوش نعناع و گل گاو زبان در فصول سرد باعث جلوگیری از وقوع درد های سیاتیکی و کمک به درمان می شود .
- استفاده از دمنوش زنجبیل و حتی موضعی استفاده کردن روغن زنجبیل کمک کننده است .
- عدم استفاده از غذاهای با مزاج سرد ، بویژه در وعده ی شام و استفاده از غذاها و ادویه های گرم مانند دارچین ، زنجبیل ، فلفل و استفاده از عسل هر روز در برنامه ی غذایی مفید است .
- شنبلیله دارای خاصیت ضد التهابی و تسکین دهنده ی درد سیاتیک است . برای استفاده از این خاصیت شنبلیله دانه ان را اسیا کنید و با نقداری شیر بجوشانید تا خمیر نرمی در آید و بصورت موضعی از ان استفاده کنید .
- زردچوبه یک درمان موثر دیگر است . زرد چوبه دارای ترکیبی به نام کورکومین است که خاصیت تسکین دهن ه ای و ضد التهابی دارد . برای استفا ه از خواص زردچوبه در درمان دردهای سیاتیکی ، مقداری زرد چوبه را به همراه دارچین به یک لیوان شیر گرم اضافه کنید و میل نمایید .این ترکیب را چندین بار در روز میل نمایید .
- دمنوش سنبل الطیب یک انتخاب خوراکی موثر دیگر است . این دمنوش دارای روغن های فرار است که خاصیت ضد التهابی و تسکین دهنده ی درد را دارند . ۱ قلگاشق چایخوری از پودر ریشه ی سنبل الطیب در یک فنجان ابجوش که با عسل شیرین شود ، خاصیت کاهش دهنده ی درد سیاتیک را دارد .
