سالمندی مانند تمام دوره های زندگی یک دوره از زندگی می باشد اما فراز و نشیب های خاص خود را دارد . معمولا سنین بعد از ۶۰_۶۵ سالگی بعنوان سنین سالمندی در نظر گرفته می شود . در این سنین توان جوانی مقداری رو به افول استد، قدرت هاضمه و سیستم گوارش با مشکلاتی مواجه است ، مفاصل و استخوان ها مانند سابق پرتوان و نیرومند نیستند و مشکلات دهان و دندان نیز غالبا این افراد را آزار می دهد .
از نظر مزاجی ، هر فرد مزاج پایه و جبلی اش به سمت سرد و تر بودن می رود .
تدابیر تغذیه ای ویژه سالمندان :
- سعی شود از غذاهایی که خاصیت دارویی دارند استفاده نشود . در صورت استفاده از این غذاها از غذای با مزاج مخالف و یا مصلح ان استفاده شود تا مشکلی برای مزاج ایجاد نشود .
- مقدار غذای مصرفی در این سن بسیار مهم است . گاهی خوردن تفریحی برای افراد این سن می شود و بیشتر از نیاز واقعی خورده می شود و باعث فساد در معده و عدم هضم کافی و مناسب می شود .
از جانب دیگر گاهی به علت تنهایی و افسردگی تمایلی به مصرف غذا ندارند و باعث ضعف ، لاغری و کاهش توان و قوت بدن می شود .
- توجه به اشتها مهم است . چنانچه بر اساس اشتها غذا میل شود باعث سلامت و طول عمر است .بنابراین نه نادیده گرفتن اشتها خوب است و نه بیش از حد اشتها غذا میل کردن .
- بعد از غذا فعالیت و پیاده روی اصلا توصیه نمی شود ، البته کنی راه رفتن مناسب است زیرا باعث قرار گرفتن غذا در قعر معده می شود و هضم راحت تر می شود . بطور کلی حرکت ملایم بعد از غذا مفید است ولی حرکات شدید توصیه نمی شود .
- تا زمانی که اشتهای واقعی برای میل غذا بوجود نیامده است ، غذا میل نشود و در زمان گرسنگی واقعی نیز از به تاخیر انداختن تناول کردن غذا دوری شود . دیر میل کردن غذا در زمان گرسنگی واقعی منجر به ریختن صفرا و مواد نامناسب به معده می شود و این به تاخیر انداختن نباید بیشتر از نیم ساعت یا نهایتا یک ساعت باشد .
- از مصرف غذاهای مختلف در یک وعده پرهیز شود ، زیرا باعث مشکلاتی برای تبع و مزاج می شود و سوء هضم را به دنبال خواهد داشت . زمانی که یک مدل غذا در معده است و کامل هضم نشده است ، از مصرف هر گونه خوداک دیگر پرهیز شود . زیرا هر دو غذا در معده فاسد می شوند و نفخ و ناراحتی های گوارشی بدنبال خواهد داشت . از مداومت بر خوردن فقط یک غذا هم پرهیز شود .
- افراد سالمند باید در گرمای تابستان ، غذایی استفاده کنند که طبع سرد داشته باشد . چون در فصل تابستان ظاهر بدن گرم می شود و چنانچه غذایی با مزاج گرم مصرف شود ، ظاهر بدن و باطن و درون بدن گرم می شود ووسیستم هاضمه ی بدن ضعیف می شود و غذا به خوبی مورد استفاده بدن قرار نمی گیرد .
- در فصل زمستان نیز نباید غذا با مزاج سرد مصرف شود زیرا سطح بدن سرد است و اگر درون بدن هم با غذا سرد شود ، هصم و جذب بخوبی صورت نمی گیرد و ضعف حاصل می شود .
- در بهار و پائیز بهتر است غذا با مراج معتدل استفاده شود . از خوردن غذا بدون نمک و بدون طعم باید پرهیز شود . غذای بدون نمک باعث از بین رفتن اشتها و خستگی می شوند .
- مصرف ترشی جات برای همه ی سنین باید با احتیاط باشد . چون مداومت بر مصرف ان باعث تضعیف اعصاب می شود . و ضعف و لاغری را موجب می شود . مزاج سرد ترشی برای افراد سالمند که مزاج سنی سرد دادند مناسب نیست.
- غذاهای شیرین و چرب باعث از بین رفتن اشتها می شوند و درون بدن را گرم می کند غذاهای شور خشکی و لاغری می اورند و برای سلامت چشم مضر هستند . ضرر غداهای چرب و شیرین را با ترشی می توان از بین برد و اگر غذا ترش باشد با مصرف چربی و شیرینی می توان ضررهای ان را کم کرد . طعم نامتعادل غذاهای بی مزه را با تندی و شوری می توان متعادل کرد .
- افراد سالمند در این سن براساس انچه عادت کرده اند غذا میل می کنند . در واقع عادت به انچه تاکنون میل می کرده اند طبیعت دوم ان ها شده است . بنابراین سعی در تغئیر دادن عادت غذایی ان ها مفید نیست و نتیجه خوبی ندارد .
دفعات ، کیفیت و اوقات غذاخوردن مطابق همان باشد که به ان خو گرفته اند .
- غذاهایی که طبع سرد و رطوبتی دارند مانند خورش کدو ، سوپجو ترشی هایی که دارای رطوبت هستند مانند تمبر هندی ، نارنج و غوره برای افراد صفراوی مزاج مناسب هستند. منظور سالمندانی است که مزاج جبلی صفراوی دارند .
- سالمندانی که مزاج جبلی دم را دارند ، غذاهایی که رطوبت را از بین می برند و ترش هستند مناسب شان است .
- سالمندانی که مزاج پایه ی بلغمیددارند نیازمند مصرف غذاهایی با مراج گرم و تر هستند مانند گنجشک ، کبک و یا ادویه هایی مانند دارچین و زیره .
- سالمندان دارای مزاج پایه ی سوداوی به خوراک هایی با طبع گرم و رطوبت بخش مانند گوشت بره و زرده تخم مرغ نیاز دارند .
- اگر در یک وعده ی غذایی ، غذای غلیظ و لطیف باهم مصرف می شوند ، بهتر است ابتدا غذای غلیظ مانند آش رشته یا ماکارونی مصرف شود که در قسمت انتهایی معده قرار گیرد که هضم بیشتری برای آن ممکن است . غذاهای لطیف مانند کباب جوجه یا خوراک گوشت بعد از ان مصرف شود .
- در تصمیم گیری برای تدابیر غذایی افراد سالمند ، توجه به مزاج معده ی سالمندان ضروری می باشد . اگر مزاج معده سرد و خشک است از دستورات غذایی ، ادویه و گیاهانی با مزاج گرم و تر برای شان استفاده شود . اگر طبع غالب برمعده سرد و تر است باید تدابیر مناسب گرم و خشک اتخاذ شود .
- این افراد تمایل دارند فعالیت اندکی داشته باسند ولی غذای فراوان میل کنند . اما بهترین تدبیر غذایی برای این افراد مصرف اندک اندک غذا است که از نظر کمی مقدار کمی داشته باشد ولی قوی و کیفیت بالایی را در هر وعده تامین کند . مانند : زرده تخم مرغ عسلی ، اب گوشت ، شیر و مانند ان ها .
