نان ها براساس گرفتن سبوس گندم به سه نوع تقسیم می شوند .
- نانی که آرد آن از گندم نرم شسته و پوست کنده تهیه شده است .
- نانی که در گرفتن سبوس ان مبالغه شده است .
- نانی که گندم ان را نشسته و سبوس ان را هم نگرفته باشند .
نان دسته ی اول و دوم دیر هضم و دیر دفع هستند و سبب نفخ شکم ، یبوست ، انسداد مجاری صفراوی و سنگینی طحال و سنگ کلیه و مثانه می شوند .باید از این دو نان پرهیز نمایند . نکته مهم آن است که علاوه بر یبوست ، در این افراد درد مفاصل و جمود و بی حرکتی بوجود می اید . افرادی که با خوردن این نان ها دچار نفخ می شوند باید از خوردن میوه های تازه و تر و بویژه ترش پرهیز نمایند . اویشن کوهی مصرف کنند . در هوای سرد و مناطق سردسیر از خوردن سیر غفلت نکنند . بطور کلی انیسون و رازیانه و شکر ، مصلح این نان ها هستند . از مصرف این نوع نان ها با ماست ، شیر گرم ، ماست کیسه ای ، انگور ترش ، آبغوره ، انار و اب یخ پرهیز نمایید .
نان سنگک : این نان را روی شن های داغ می پزند . لذا غلیظتر و خام تر از نان تنوری است و دیر از روده خارج می شود . اما در صورت هضم ، خاصیت غذایی آن بیشتر از نان تنوری است . برای هضم این نوع نان باید دستورات مربوط به نان های دیر هضم که بیان شد را رعایت نمود . حکیم گیلانی می گوید : " این نان ها مناسب افرادی است که به انجام اعمال یا مشاغل بسیار سنگین مبادرت می کنند و صاحبان حرفه های سنگین هستند . "
نان فطیر : به علت تولید باد در شکم و خروج ان از روده ها ، نامرغوب است و برای آنان که استعداد ابتلا به قولنج دارند ، زیان بخش است . اثرات آن در ایجاد سنگ ها و انسداد مجاری ، مانند نان دسته ی یک و دو است و حتی زودتر از آنها موحب عوارض می شود . این نان بویژه در افراد کم تحرک ، بسیار زیان بارتر است و برای اشخاصی که کار سخت دارند ، عادت به مصرف شان موجب ضعف و لاغری است . لذا لازم است ان را با خورش های قوت دار مانند گوشت بره و گوساله و حلیم و نان قندی مصرف نمایند . خوردن شیرینی غلیظ با نان فطیر نافع است .
نان تنور : هصم نان تنور سریع است و دفع ان از روده ، زود انجام می شود و کمتر تولید نفخ و انسداد مجاری می کند . نان تنور از نان کماج یا نان ساجی سریع الهضم تر است . در کل بین انواع مختلف نان ، نانی که قدری از سبوس گندم آن را گرفته باشند و به ارد آن نمک طعام افزوده باشند و خمیر آن بر آمده باشد و در تنور خوب پخته باشد ، نه زیاد کلفت باشد و نه زیاد نازک ، معتدل تر از سایر انواع نان است و نه سریع از بدن دفع می شود و نه کُند و خاصیت غذایی آن متوسط است .
نان گندم بو داده و پخته : گندم بو داده موجب یبوست است . لذا پس از ان باید مسهلی معتدل مانند انجیر یا چیزی شبیه ان بخورید . همچنین گندم پخته تولید نفخ در شکم می کند و بهتر است پس از ان از مصرف اب خودداری شود . اصولا مصرف نشاسته ایجاد سده در بدن می کند ، هر چند برای سینه و ریه مناسب است و انها را نرم و از ترشحات و نزله های زکامی جلوگیری می کند . برای تعدیل نیز باید از یک داروی رفع کننده ی سدّه و مدر استفاده شود .
نان‌جو : طبیعت جو سرد و خشک است ، لذا نان جو به علت سردی ، تولید نفخ و ریح بیشتری می کند . رازی می گوید :" نان جو را کسانی باید مصرف کنند که طبیعت گرم دارند و کسانی که نفخ شکم دارند و افراد سوداوی مزاج از ان زیان می بینند . اگر هم فردی مجبور به خوردن ان شود ، با عسل و خرما و دنبه و آبگوشت پرادویه بخورد و پس از آن ، مقداری آب و عسل بنوشد تا از درد مفاصل و قولنج در امان باشد ."
ترید یا شرید : نان ترید یا تلیت در بعضی از خوراکی های مایع موجب نفخ شدید و ضعف معده می شود . بجز کسانی که مزاج گرم دارند نباید کسی از این غذاها مصرف کند ، بویژه در زمانی کخ هوا گرم است و مزاج هم گرم است . سایر افراد و افراد سرد مزاج و مستعد نفخ می باید از آن پرهیز کنند .
برنج و نان برنج : برنج به اتفاق نظر اطباء ، در درجه دوم خشک است و در گرمی و سردی آن ، اختلاف نطر وجود دارد . در افراد گرم موجب گرمی و در افراد سرد ، موجب سردی می شود . غذائیت برنج کمتر از گندم است و موجب حفظ صحت و افزاینده ی عمر و چاق کننده و مولد منی است . مشکل برنج بد هضمی آن است و دیرتر از معده می گذرد .
رازی می گوید : " چون هضم و دفع نان برنج از گندم مشکل تر است ، مردم با تجربه فهمیده اند که باید نان برنج را با نمک ، چربی بسیار و یا با شیر و سیر بخورند . زیرا اگر این چنین نکنند ، دچار نفخ و سنگینی می شوند . "
خوردن برنج با سماق برای جلوگیری از اسهال مفید است و خوردن برنج پخته با دوغ برای رفع عطش و خنک کردن مزاج ها خوب است . اما این مواد را با نان برنج نباید خورد . بطور کلی افرادی که طولانی مدت از برنج استفاده می کنند بلید از داروهایی که گرفتگی کبد را باز می کند و طحال را لطافت می بخشد استفاده کنند . برای این کار خوردن کرفس ، کاسنی و ترشی سرکه مفید است .
